منهاج الطب

‏ منهاج الطب
پدیدآوران	بیات، مرتضی (نویسنده)
عنوان‌های دیگر	منهاج‌الطب: مدخلی بر علم طب مبتنی بر زیست‌شناسی اسلامی مدخلی بر علم طب مبتنی بر زیست‌شناسی اسلامی
شابک	‎‏‫‭978-622-6086-08-0
موضوع	پزشکی اسلامی Medicine, Islamic پزشکی سنتی Traditional medicine پزشکی اسلامی -- نسخه‌ها و دستور‌العمل‌ها Medicine, Islamic-- Formulae, receipts, prescriptions پزشکی در قرآن Medicine in the Qur'an پزشکی اسلامی -- احادیث Medicine, Islamic -- Hadiths
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‏ R۱۲۸/۳‏‏‫‬‭/ب۹م۸ ۱۳۹۷

منهاج الطب (مدخلی بر علم طب مبتنی بر زیست شناسی اسلامی)، اثر مرتضی بیات، کتابی است در حوزه طب اسلامی-ایرانی که نویسنده با گردآوری آثار آيت‌الله مرتضی رضوی در تبیین زیست‌ شناسی اسلامی و نیز تصحیح نظریات پزشک نامدار پاکستانی، مبتکر نظریه اعضای مفرد؛ مرحوم دکتر صابر ملتانی (1950 میلادی) تلاش کرده است مباحث جدیدی را در حوزه زیست شناسی معرفی کرده و با ارائه "نظریه الگوریتم رفتارهای سلولی"، مباحث جدیدی را در "روش‌شناسی طب سنتی" و قواعد نوینی را درچهار چوب "نظریه اعضای مفرد" ارائه نماید.

ساختار و گزارش محتوا

کتاب دارای دو مقدمه و یک پیشگفتار و شش فصل است.

مقدمه اول توسط مهدی صیادی نوشته شده است.

متأسفانه به علت عدم دسترسی به کتاب، نتوانستیم گزارشی از محتوای آن تهیه کنیم.

فهرست محتویات کتاب طبق آنچه خود نویسنده در این صفحه نگاشته به شرح ذیل است:

فصل اول: زیست‌شناسی اسلامی - «مسئله حیات و روح»

ارکان حیات‌

پیدایش حیات و روح باکتریائی

پیدایش گیاه و حیات نباتی

فرق اساسی میان ترانسفورمیسم و اسلام در تحوّل و تکامل حیاتمندان

چگونگی پیدایش عامل حیات (روح) از نظر اسلام

پیدایش حیوان و روح غریزه

پیدایش انسان و روح فطرت

ادلّۀ دیگر زیست‌شناسی بر استقلال آفرینش آدم و عدم انشعاب آن از نوعی از حیوانات

فیکسیسم

تعدد روح در پیکر انسان از نظر قرآن

تعداد عوامل حیات و روح‌ها در وجود انسان

ویژگی انسان‌شناسی اسلامی

فصل دوم: اصول (روش‌شناسی) طب اسلامی- ایرانی «متدولوژی»

دانش ایمنی در اسلام‌

ایمنی انسان

جایگاه مکتب تشیّع و فلسفه آن در تبیین علم طب

روش‌شناسی حفظ الصحه (بهداشت، تندرستی)

تعریف علم طب

روش‌شناسی علاج (درمان)

ایمنی و تغذیه از نظر اسلام

جنون گاوی

مسوخ‏ها و یك اصل علمی زیست‏شناسی

گزینش از میان غذاهای حلال

فصل سوم: ساختارشناسی انسان مبتنی بر زیست‌شناسی اسلامی «فیزیولوژی»

مبحث اول: سلول‌شناسی

دابّه

سلول‌

مبحث دوم: روح‌شناسی

مبحث سوم: بافت‌شناسی

بافت‌های عصبی

بافت‌های عضلانی(ماهیچه‌ای)

بافت‌های غددی (پوششی، قشری، غشائی)

بافت‌های الحاقی (پیوندی - همبند)

مبحث چهارم: خون‌شناسی

تعریف خون

اخلاط - بدل مایتحلّل

تعریف اخلاط

خلط صفرا

خلط بلغم

خلط سودا

بخار، ریاح، دخان، ارواح، گاز

مبحث پنجم: اندام‌شناسی

اعضای حیاتی

اعضای غیر حیاتی (پایه)

مهندسی قرارگیری بافت‌ها در اعضای بدن

فصل چهارم: روابط شبکه‌ای حاکم بر سلول‌ها «الگوریتم رفتارهای سلولی»

مبحث اول: نظریه اعضای مفرد (دکترمحمد صابر ملتانی 1950 میلادی)

چگونگی پیدایش امراض در نظریه اعضای مفرد

مبحث دوم: قواعد تعادل و پایداری اعضای مفرد

مبحث سوم: الگوریتم رفتارهای سلولی

الگوریتم رفتارهای سلولی در تحریک نظام غدد

الگوریتم رفتارهای سلولی در تحریک نظام اعصاب

الگوریتم رفتارهای سلولی در تحریک نظام عضلات

شرح‌ نظام غدد

شرح‌ نظام اعصاب

شرح‌ نظام عضلات

فصل پنجم: علم العلامات «تشخیص افتراقی»

مبحث اول: علائم تحریکات

علائم «کلّی» تحریک نظام غدد (تحریک غددی)

علائم «کلّی» تحریک نظام اعصاب (تحریک اعصابی)

علائم «کلّی» تحریک نظام عضلات (تحریک عضلانی)

مبحث دوم: ادرار شناسی، بول، قاروره

نقش نظام عضلات در تولید ادرار (سیستم فیلتراسیون گلومرولی)

نقش نظام غدد در توقف ادرار (سیستم بازجذب توبولی)

نقش نظام اعصاب در اخراج ادرار

رنگ ادرار به لحاظ تحریکات

حجم ادرار به لحاظ تحریکات

PH ادرار به لحاظ تحریکات

مبحث سوم: مدفوع شناسی، بُراز

مبحث چهارم: نبض‌شناسی

نبض مفرد

اجناس نبض

مقام نبض

مقدار نبض

حجم نبض

حرکت نبض

قوّت نبض

قوام رگ

نبض مرکّب

نبض اعصابی

نبض عضلانی

نبض غددی

فصل ششم: علم الادویه - دانش داروشناسی «فارماکولوژی»

علم مفردات

علم مرکّبات

روش‌شناسی تعیین مزاج مفردات به لحاظ تحریکات اعضای مفرد

تعیین مزاج مفردات برپایه عناصر و مواد موجود در مفرده

تعیین مزاج مفردات برپایه نوع تحریک (اعصابی - عضلانی- غددی)

بررسی PH

بررسی طعم

بررسی افعال

مزاج فصول و بروج

فهرست منابع و مآخذ

ضمائم(تصاویر رنگی در نبض شناسی)

تعریف اخلاط

اخلاط عبارتند از مجموع مواد (عناصر آلی، یون‌ها، گازها،آنزیم‌ها، هورمون‌ها و...) تشکیل دهنده ساختمان خون (پلاسما، سلول‌های خونی) که منجر به «تغذیه» یا «تحریک» سلولها می‌شوند.

اخلاط به سه بخش کلّی تقسیم بندی می‌گردند:

1. خلط صفرا:مُعرّفِ «غذا» یا «محرّکِ» سلول‌ها و بافت‌های غددی.

2. خلط بلغم: مُعرّفِ «غذا» یا «محرّکِ» سلول‌ها و بافت‌های عصبی.

3. خلط سودا: مُعرّفِ «غذا» یا «محرّکِ» سلول‌ها و بافت‌های عضلانی یا بافت‌های همبند.

الگوریتم رفتارهای سلولی

در مقدمه کتاب توضیح داده شد که جهان بدین عظمت تابع مجموعه‌ای از«قوانین به هم پیوسته» است:

{ قدجعل الله لکل شئ قدرا }

{ وکل شئ عنده بمقدار }

در این چرخه مدوّن و منظّم مخلوقات حتی کوچکترین ذره عالم نیز بر اساس قانون مخصوص به خود، به زنجیره همان قوانین پیوسته است و سلول‌ها نیز جزئی کوچک از این عالم بوده و تبعاً بر اساس قوانین مقدّر شده عمل می‌کنند. رفتارهای معیّن سلول‌ها تابع یک الگوریتم مشخص هستند که بوسیله آن الگوریتم می‌توان «رفتار حال» آنها را تشریح و «رفتار آینده» آنها را نیز محاسبه و پیش‌بینی کرد.

بر این اساس فرایند محاسبه را «طبابت» و شخص محاسبه گر را «طبیب» می‌نامیم.

سلول‌های بدن ما برپایه آن الگوریتم، دارای روابط شبکه‌ای جالبی هستند که همین روابط، چرخه سوخت و ساز بدن را تشکیل داده و انسان را از ابتدای خردسالی به سوی کهنسالی و مرگ همراهی می‌کنند.