فرهنگ کتب حدیثی شیعه

فرهنگ کتب حدیثی شیعه
پدیدآوران	مدنی بجستانی، محمود (نويسنده)
ناشر	مؤسسه انتشارات امير کبير. شرکت چاپ و نشر بين ‌الملل
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1385ش
چاپ	1
شابک	‎-
موضوع	احادیث شیعه - کتاب‌شناسی - حدیث - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‎‏/‎‏الف‎‏5‎‏ ‎‏م‎‏49‎‏ ‎‏1385 7835 ‏Z‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فرهنگ کتب حدیثی شیعه اثر سید محمود مدنی بجستانی، مجموعه‌ای است در معرفی برخی از کتاب‌های حدیثی شیعه.

آنچه در نگارش این کتاب موردنظر بوده، کتاب‌های حدیثی شیعه است که تا نیمه اول قرن چهارده هجری و به طور دقیق‌تر، تا وفات میرزا حسین نوری (1320ق) که آخرین نفر از محمدون ثلاثه دوم است، نگاشته شده است؛ بنابراین کتاب‌های حدیثی که پس از این تاریخ نگاشته شده‌اند، گرچه بسیاری از آن‌ها جایگاه ارجمندی دارند، اما در محدوده این نگارش، گنجانده نشده‌اند و تنها استثنا در این بخش، کتاب «چهل حدیث» امام خمینی(ره) است. از سوی دیگر، تنها کتاب‌هایی در این نوشتار معرفی شده‌اند که به‌صورت مستقل و به‌عنوان یک کتاب موجود باشند؛ بنابراین، برخی از نامه‌ها، وصیت‌ها و خطبه‌ها که دارای مضامین والا و معارف فراوانی هستند، ولی فقط ضمن کتاب‌های دیگر آمده و به‌صورت مستقل معرفی نشده‌اند، در این اثر وجود ندارد. از طرف دیگر، کتاب‌هایی که اکنون اثری از آن‌ها در دست نیست نیز گرچه مطالب زیادی درباره آن‌ها می‌توان گردآوری کرد، در این کتاب معرفی نشده‌اند.

در این اثر، کوشش شده است همراه با معرفی موضوعات کتاب، درباره شیوه نگارش آن از جهت تنظیم و مسندبودن یا مسند نبودن روایات، پژوهش‌های مربوط به کتاب، چاپ‌ها و نسخه‌های خطی آن، بحث‌وبررسی شود.

گاه در برخی از کتاب‌ها به‌واسطه ویژگی آن کتاب، سرگذشت، اهمیت، انتقادات و اشکالات کتاب نیز بیان شده است.

برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های اثر حاضر را می‌توان در امور زیر، خلاصه نمود:

1. بنا بر رعایت اختصار بوده است؛ البته نه اختصاری مخل و نه تفصیلی ملال‌انگیز.
2. در معرفی چاپ‌ها و نسخه‌ها، بنا بر استقصای آن‌ها نبوده است؛ زیرا این کار خود کتابی مستقل و سترگ می‌طلبد. تنها به‌عنوان نمونه، برخی از چاپ‌ها و نسخه‌های خطی، معرفی شده‌اند. در معرفی نسخه‌های خطی، از فهرست کتابخانه‌ها که در قسمت منابع کتاب معرفی شده‌اند و نیز مقدمه بعضی از کتاب‌های تصحیح‌شده و به‌صورت اندک، از نرم‌افزار تهیه شده در کتابخانه آیت‌الله مرعشی، استفاده شده است.
3. در معرفی مؤلف از منابع گوناگون استفاده شده است، ولی ازآنجاکه بیان منبع در هر پاراگراف، موجب تکرار بسیار می‌شد، منابع تمامی مطالب به‌صورت یکجا، در پایان معرفی شده است و باتوجه‌به اختلافات فراوان منابع دررابطه‌با سال‌های حیات، وفات، شاگردان، استادان و تألیفات علما، به نقل از منابع اکتفا شده و در اکثر موارد، از داوری در این باره، خودداری شده است.
4. در این اثر، تنها به معرفی کتاب‌های حدیثی پرداخته شده است؛ بنابراین کتاب‌های ارزشمند دیگر علوم اسلامی، همانند فقه و اصول، علوم قرآنی و تاریخ اسلامی، در محدوده طرح آن، نیست؛ ولی گاه کتاب‌هایی وجود دارند که دارای ابعادی چندگآنه‌اند؛ از یک منظر کتاب تاریخی و از دیدگاهی دیگر، کتابی کلامی و از نگاهی دیگر، کتابی حدیثی‌اند. در این موارد، چنانچه بعد حدیثی این تألیف، برجسته‌تر می‌نموده است، کتابی حدیثی به شمار آمده و معرفی شده است که نمونه برجسته آن، کتاب «تهذیب الاحکام» شیخ طوسی است که کتابی فقهی است؛ ولی جنبه حدیثی آن برجسته‌تر است.

در معرفی کتاب‌ها، اهمیت کتاب، مؤلف، آثار، استاد و شاگردان، شیوه نگارش، تنظیم روایات، سند روایات، نسخ خطیِ، نسخ چاپی، عناوین برخی ابواب و منابع شرح‌حال مورد بررسی قرار می‌گیرد.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.