معراج الوصول في شرح منهاج الأصول للبیضاوي

مِعراج الوصول في شرح منهاج الأصول للبیضاوي
پدیدآوران	ایکی، محمد بن ابی بکر (نويسنده) بیضاوی، عبدالله بن عمر (نويسنده) جبیر، هاني بن عبدالله ( محقق) فقیه، محمد غرم الله ( محقق)
عنوان‌های دیگر	منهاج الأصول. شرح
ناشر	دار البشائر الإسلامیة
مکان نشر	لبنان - بیروت
سال نشر	1438ق - 2016م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

معراج الوصول في شرح منهاج الأصول للبيضاوي، شرح محمد بن ابی‌بکر ایکی (متوفی 697ق)، بر «منهاج الوصول إلی علم الأصول» قاضی بیضاوی (متوفی 685ق) است. این نسخه از کتاب با تحقیق و مقدمه هانی بن عبدالله بن محمد الجبیر منتشر شده است.

بر کتاب مهم و ارزشمند المنهاج بیضاوی شروح متعددی نوشته شده که «معراج الوصول» شمس‌الدین ایکی از اولین این شروح است‏. محقق کتاب، کار تحقیق این شرح را به‌عنوان موضوع رساله علمی خویش، به دلایل زیر برگزیده است:

1. شایسته بودن عنایت به آن به دلیل اقدمیت آن در میان شروح موجود؛
2. مسبوق به طبع نبودن این اثر؛
3. سهیم شدن در ابراز نقش علما در توضیح علم اصول و عنایت به آن؛

و...‏.

کتاب در دو قسمت، یکی «بخش پژوهشی» و دیگری «تحقیق کتاب معراج الوصول» ارائه شده است. بخش اول، مشتمل بر مدخل (در ذکر اوضاع قرن هفتم هجری) و چهار فصل (معرفی بیضاوی، معرفی ایکی، معرفی کتاب و شیوه تحقیق و توصیف نسخه مورد اعتماد) است‏.

شرح حاضر اصطلاحاً «شرح به قول» است؛ بدین‌ معنا که جمله‌ای از کلام بیضاوی نقل شده و به دنبالش شرح آن آمده است. شارح خود شیوه‌اش را این‌گونه توضیح داده است: «و بر خودم شرط کردم که در این شرح از حل و فصل و توضیح الفاظ تخطی نکنم». لذا شارح در این اثر به توضیح معنای عبارت نویسنده بسنده کرده و اگر هم ملاحظه و نقدی داشته به عبارت «و فيه نظر» اکتفا کرده است. در موارد اندکی نیز با عنوان «فائده»، موضوعی ذکرنشده در منهاج را اضافه بر شرح ذکر می‌کند‏.

با این وصف، محقق اثر ایراداتی را بر این شرح وارد می‌داند. عدم توجه به اقوال مفسرین به هنگام استدلال به آیات قرآنی، عدم توجه به لفظ احادیث رسول(ص) و تغییر عبارات و الفاظ و در بسیاری موارد ذکر معنای آن و عدم نسبت اقوال به صاحبان آنها و اکتفا به لفظ «قیل» در بسیاری از مواضع، از جمله این موارد است‏.

محقق اثر در پانوشت در حد امکان منابع اقوال شارح را ذکر و کلام شارح را با دیدگاه دیگر شارحان مقایسه کرده است. برخی جاهای دشوار کتاب را با حل عبارات یا توضیح معنای آن خاطرنشان نموده است. توضیح اصطلاحات کتاب اعم از اصولی، یا منطقی یا کلامی و شرح ‌حال اعلامی که در شرح آمده از دیگر کارهای محقق است‏.

منابع مقاله

مقدمه محقق و القسم الدراسي.