شرح أبيات مغني اللبيب

شرح أبيات مغني اللبيب
پدیدآوران	بغدادی، عبد القادر بن عمر (نويسنده) رباح، عبد العزیز (محقق) دقاق، احمد یوسف (محقق)
ناشر	دار المأمون للتراث
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1398ق - 1401ق - 1407ق - 1410ق - 1414ق - 1978م - 1980م - 1981م - 1988م - 1989م - 1993م
چاپ	2
زبان	عربی
تعداد جلد	8
کد کنگره	/الف۲ م۶۰۲2 6151 PJ
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

شرح ابیات مغنی اللبیب تألیف عبدالقادر بن عمر بغدادی(1030-1093ق) شرح عربی ابیات و شواهد کتاب «مغنی اللبیب» ابن هشام انصاری است. کتاب با تحقیق عبدالعزیز رباح و احمد یوسف دقاق منتشر شده است.

نویسنده در این کتاب 946 بیت نحوی که ابن هشام در مغنی به آن استشهاد کرده را شرح کرده است. بغدادی تنها به ذکر جایگاه شاهد و استقصا نکات نحوی آن بسنده نکرده است، بلکه سابقه و لاحقه شاهد را از قصیده‌ای که شاهد از آن نقل شده در صورت‌یافتن بیان کرده است. پس از آن مفردات بیت را معنا کرده و توضیح داده است. سپس به توضیح معنای بیت پرداخته است؛ در این جهت کلام علمای پیش از خود را به‌دقت و امانت نقل کرده و سپس به‌نقد و بررسی و ترجیح دیدگاه صحیح پرداخته است و در آخر اگر سراینده بیت معروف بوده به ذکر شرح‌حال او پرداخته یا اینکه به منبعی که شرح‌حال در آن آمده ارجاع داده است.‏

بغدادی اولین کسی نیست که ابیات مغنی ابن هشام را شرح کرده است، بلکه پیش از او سیوطی در اواخر قرن نهم هجری این کار را انجام داده است. با مقایسه این دو خواهیم دید که به لحاظ کمی و کیفی اختلاف دارند؛ بغدادی 946 بیت و سیوطی 879 بیت را شرح کرده است؛ یعنی 67 بیت را به دلایلی چون اختصار انداخته است. اما بغدادی هیچ بیتی که در مغنی ذکر شده -چه به آن احتجاج شده باشد یا نه- از قلم نینداخته است. خودش در مقدمه می‌گوید: «شروع به شرح ابیات مغنی نمودم» و نمی‌گوید: «شواهد مغنی» چراکه کلمه ابیات اعم از کلمه شاهد است. همچنین سیوطی همه شواهد را شرح نکرده، بلکه در بسیاری اوقات شاهد را ذکر کرده و با سکوت درباره آن به شاهد بعدی رفته است. یا اینکه اگر ناقص بوده آن را کامل کرده است یا اندک‌سخنی گفته که حاصلی برای محقق ندارد.‏

از بارزترین ویژگی‌های بغدادی در نگارش دقت فراوان اوست و اینکه او از ذکر اتفاقات که در طول نگارش کتاب پیش می‌آید غفلت نمی‌کند؛ مثلاً در مقدمه اشاره کرده که تألیف کتاب را در ساعت هفت شب 23 رمضان‌المبارک سال 1086 آغاز کرده است. .‏

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.