اخلاق محسنی

اخلاق محسنی
پدیدآوران	کاشفی، حسین بن علی (نويسنده) نقیبی، حسن (مصحح و محقق)
ناشر	اکادیمیة الحکمة العقلیة
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	13سده
چاپ	1
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ک2الف3 247/55 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اخلاق محسنی، اثر کمال‌الدین حسین بن علی واعظ کاشفی سبزواری بیهقی (متوفی 910ق/ 1504م)، کتابی است درباره اخلاق که با تصحیح و تحقیق سید حسن نقیبی منتشر شده است.

کتاب حاضر که با قلمى شیوا و عبارت‌هاى گویای نویسنده تدوین شده، مواعظى بوده که خود وى آنها را در خطابه‌هاى خویش براى مردم بیان مى‌کرده است. وی نگارش کتاب را در سال 900ق به پایان برده و آن را به نام شاه سلطان حسین میرزا بن بایقرا و فرزندش محسن میرزا نگاشته است. نام دیگر کتاب، «جواهر الأسرار» بوده و جمله «اخلاق ناصری»، تاریخ رمزی کتابت آن است.

آنچه باعث اهمیت ویژه کتاب می‌شود، آن است که کاشفی در قرن نهم، حدود چهار قرن پیش از تشکیل مجمع بین‌المللی حقوق بشر و انتشار اعلامیه‌های جهانی حقوق بشر، در کتاب خود که نوعی الگوبرداری از «اخلاق ناصری» و «اخلاق جلالی» است، به بیان آرا و نظریات اساسی خویش در قالب موعظه و نصیحت پرداخته و با بهره‌گیری از مکتب و فرهنگ اسلام و فرهنگ غنی ایران، مؤلفه‌های حقوقی انسان را بیان کرده و همگان را به رعایت این حقوق فراخوانده است.

هرچند این کتاب برای زمامداران و سلاطین نوشته شده و باید توسط اهل دولت و حکومت مورد مطالعه قرار گیرد، ولی برای عموم مردم نیز دارای موعظه، نصیحت و فواید و حکایات اخلاقی است و غالب بندهای اعلامیه جهانی حقوق بشر و سایر اسناد حقوق بشری در آن مشهود است.

اولین و بیشترین حقی که سبزواری در کتاب به آن اشاره کرده، حق مردم بر حاکم است و به والیان و حاکمان در رعایت حقوق مردم و تأمین نیازهای آنان، سفارش اکید کرده و معتقد است که اجرای عدل توسط حاکمان، باعث سعادت جامعه می‌شود. در ادامه به حق برخورداری از عدالت، حقوق نیازمندان، حق همسایه و خویشاوند، حق مهمان، پایبندی به عهد و پیمان، حق خداوند بر بنده، حقوق والدین، حق حاکم بر مردم، امانت‌داری، امر به معروف و نهی از منکر و... اشاره کرده است.

منابع مقاله

1. سخن ما و مقدمه تحقیق.
2. عباسی‌نسب، سمیه؛ جعفری، مریم؛ شریف‌پور، عنایت‌الله، «بررسی حقوق انسان در کتاب اخلاق محسنی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، جامعه‌شناسی سیاسی ایران، بهمن 1401- شماره 27.