پنج سفرنامه

پنج سفرنامه
پدیدآوران	طاوسی، خلیل (نويسنده) مشتاقی نائینی، علی بن محمد (نويسنده) جامي مهاجراني، حسين (نويسنده) هروي، محمدحسين خان (نويسنده) صلواتي، حيدرعلي (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	روزنامه سفر کربلا ** سفر به اقليم عشق ** سفرنامه خان افغان ** سفرنامه عتبات ** سفرنامه عتبات عالیات
ناشر	مؤسسة آل البیت (علیهم السلام) لإحیاء التراث ** مجمع ذخائر اسلامی
مکان نشر	ایران - قم
سال نشر	1393ش - 2015م
چاپ	1
شابک	‎978-964-988-734-0
موضوع	سفرنامه‌های ایرانی - قرن 13ق. - زیارتگاه‏های اسلامی - عراق - خاطرات - عراق - سیر و سیاحت - قرن 19م.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/ط2پ9 1325 DSR
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

پنج سفرنامه یا سفر به اقلیم عشق، فراهم‌آمده از پنج سفرنامه در اواخر قاجاریه و دورۀ پهلوی اول و مربوط به سال‌های 1298 تا 1365 هجری قمری است و در یک مجلد با تحقیق، تصحیح و گردآوری سید خلیل طاوسی و به مناسبت اولین همایش بین‌المللی میراث مشترک ایران و عراق تدوین شده است. این سفرنامه‌ها را کسانی نوشته‌اند که چندان شهره نیستند و رهسپار عتبات عالیات شده‌اند و دیدنی‌ها و شنیدنی‌های خود را به تفصیل بازگو کرده‌اند.‏

سفرنامه‌ها به ترتیب عبارتند از: سفرنامه (1298ق) از نویسنده‌ای ناشناس (داماد عمیدالملک) است که در مسیر تهران به عتبات تألیف شده است، روزنامه سفر کربلا (1318ه.ق) از میرزا علی‌خان، (از رجال معروف دوره ناصری و مظفری، تدوین‌گر روزنامه «سفر کربلا» است، سفرنامه عتبات (1322ه.ق) از میرزا حسین خان مهاجرانی است که در آن از اوضاع اجتماعی و فرهنگی ایران و عثمانی نوشته است، سفرنامه (1324ه.ق) از خان افغان، محمدحسن‌خان هروی است که بخش بسیاری از نوشته‌های پایانی آن گم شده و یا در نسخه موجود استنساخ نشده است و سفرنامه عتبات عالیات (1365ه.ق) از آیت الله حیدرعلی صلواتی است که از ایران و سپس، بصره با قطار به کربلا رفته و به نظم و نثر نوشته است.‏

ویژگی‌های این سفرنامه‌ها عبارتند از: توصیف دقیق مکان‌های تاریخی، سیاحتی و زیارتی (بویژه، ساخت حرم‌های عتبات عالیات و امام‌زادگان میان راه و همچنین، آثار باستانی مانند طاق بستان و...‏، توجه به اوزان و قیمت‌های در مسیر، شرح وضعیت درمانی و بهداشتی شهرها مانند ساختن بیمارستان در کرمانشاه برای درمان زائران بیمار و قرنطینه‌کردن آنان و احداث حمام‌ها، حمل جنازه به عتبات، میزان هزینه سفر و سوغاتی‌ها و آداب و رسوم شهرهای کربلا و نجف بویژه در روزهای غزا.‏

این سفرنامه‌ها از ویژگی نوشتاری بسیار ساده و بی‌تکلف برخوردار است. محقق در بازخوانی متن، برخی از واژه‌هایی که با خط شکستۀ نستعلیق و بسیار ناخوانا نوشته شده بودند، درست کرده است. او از آیین نگارش امروزی (مانند کاربرد نقطه، ویرگول، گیومه و... و همچنین، اصلاح واژه‌هایی مانند به بینیم– ببینیم، جهة– جهت، دوعا– دعا، دوروست– درست) بهره‌گرفته و نیز، واژه‌های نادرست متن را در زیرنویس درج کرده و درست آن‌ها را در متن جای داده است. فهرست تفصیلی محتوا در آغاز و علاوه بر ارائه نمايه فهرست اعلام و مكان‌ها در پايان كتاب، بسيارى از اشخاص، مكان‌ها و اصطلاحات، با مراجعه به لغت نامه دهخدا و فرهنگ معين و منابع و مؤاخذ تاريخى و با استفاده از كتاب ها وسايت‌هاى علمى در زير نويس به طور اجمال، بيان شده است. ‏

منابع مقاله

1. پیشگفتار محقق