أصل الموحدين الدروز و أصولهم

‏أصل الموحدين الدروز و أصولهم
پدیدآوران	طليع، امين محمد (نويسنده) ابو شقرا، محمد (مقدمه‌نويس) عبود، مارون (نويسنده)
ناشر	دار الأندلس مکتبة البستاني
مکان نشر	لبنان - بيروت مکتبة البستانی
سال نشر	1961م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏/ط8الف6 215/8 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

أصل الموحدين الدروز و أصولهم، اثر امین محمد طلیع، کتابی است که به معرفی یکی از مهم‌ترین انشعابات مذهب اسماعیلیه، یعنی دروزیه می‌پردازد. محمد ابوشقرا و مارون عبود بر این اثر مقدمه نوشته‌اند.

ساختار

کتاب با دو مقدمه از ابوشقرا و عبود آغاز شده و مطالب متن در ذیل چند عنوان کلی که هرکدام مشتمل بر عناوینی جزئی‌تر هستند، تنظیم شده است.

گزارش محتوا

فرقه دروزیه یکی از فرقه‌های منشعب از فرقه اسماعیلیه است. نام این فرقه از فردی به نام درزی که در تاریخ به‌عنوان مؤسس فرقه شناخته می‌شود، گرفته شده است؛ درحالی‌که پیروان این نحله خود را موحدون می‌نامند. بستر اصلی این فرقه از حیث اعتقادی غلو در حق رهبران و بزرگان این نحله به‌خصوص امام اسماعیلی الحاکم‌بامرالله بوده است. از دیگر اعتقادات آن‌ها همچون دیگر جریان‌های اسماعیلی، باطن‌گرایی و در مواردی ترک و نسخ شریعت و تأویل‌گرایی در احکام شرعی و همچنین طبق ادعای پژوهشگران، تناسخ می‌باشد. همچنین این گروه از لحاظ جغرافیایی در منطقه شامات که شامل لبنان، سوریه و فلسطین اشغالی باشد، حضور دارند. آن‌ها دارای طبقه‌بندی اجتماعی، کتاب مقدس و اعمال و مناسک ویژه خود می‌باشند.

ابوشقرا در مقدمه کوتاه خویش تحت عنوان «تقديم الكتاب»، به‌اختصار به معرفی این کتاب و تجلیل از آن پرداخته است.

مارون عبود در مقدمه خود، از مرموز و مکتوم بودن مذهب درزی سخن گفته است و خاطرنشان کرده که اگر شخصی خود درزی به دنیا نیامده باشد، هرگز نمی‌تواند بر کنه این مرام واقف گردد؛ بلکه بالاتر از این، حتی اگر کسی از شکم مادر خود درزی به دنیا آید، باز هم تا زمانی که شایستگی و اهلیت برای آن فضایل دشوار و نافذی که در نوشته‌هایشان مشخص کرده‌اند، نیابد، نمی‌تواند بر تمام راز مذهب واقف می‌گردد. وی همچنین با استناد به کتاب «الفارياق»، اثر مشهور احمد فارس شدیاق، در رد این اتهام که دروزیان، مردمانی تنبل و سست و بی‌کاره‌اند و پایبند به هیچ عهد و پیمانی نیستند، مطالبی مفصل نگاشته است.

وی سپس به معرفی و تجلیل از نویسنده اثر حاضر و ذکر پاره‌ای از ویژگی‌های فکری، دینی، سیاسی و اجتماعی مذهب درزی پرداخته و گزارشی از محتوای کتاب ارائه نموده است.

نویسنده در این کتاب، نخست از موطن و نسب دروزیان و سپس از شمار جمعیت آنان سخن گفته است. جمعیت آنان، در سال 1953م، در جمهوری لبنان، مطابق سرشماری حکومت آن کشور، هشتادوهشت‌هزارو‌صدوسی‌ویک نفر بوده است. مجموعه بزرگ دیگری از ایشان، ساکنان کوه دروز هستند که شمارشان کمتر از 80 هزار نفر نیست؛ علاوه بر این، دروز وادی عجم و غوطه و جبل اعلی و فلسطین نیز بر آنها افزوده می‌شود؛ بنابراین، شمار دروزیان در لبنان و سوریه و... حدودا 250 هزار نفر است.

نویسنده در ادامه، بحث مذهب درزی در گذر تاریخ را مطرح کرده و سپس از موضوعاتی همچون: دوران دعوت پنهانی اسماعیلیان، ائمه آن دوران، دعوت فاطمیان، فاطمیان در مغرب و مصر، فاطمیان و قرامطه، خلفای دولت فاطمی، مؤسس مذهب درزی (الحاکم‌بامرالله) و... سخن گفته است.

ایشان در ادامه به مباحث مربوط به اعتقادات و اخلاق و احکام دروزیه اشاره می‌کند. یکی از مهم‌ترین اعتقادات آن‌ها، اعتقاد به تناسخ است. آنان می‌گویند: نسخ، انتقال نفس، از جسم بشری به جسم بشری دیگر است. مرجع این عقیده، اعتقاد آنان به این مطلب است که نفس نمی‌میرد، بلکه تنها جسم می‌میرد و نفس به حیوان منتقل نمی‌شود؛ چون این ظلم به انسان است....

از جمله پایه‌های ایمان در نزد دروزیان، صدق لسان، حفظ اخوان و... است. نویسنده در مباحث پایانی کتاب، از قوانین کلی و اساسی مذهب دروزی سخن گفته و از مصوبات قضایی و تعداد دادگاه‌ها و قضات دروزی و قانون احوال شخصی دروزیان یاد کرده است؛ ازجمله اینکه:

1. در عقد ازدواج، سن زوج باید هجده سال تمام و سن زوجه هفده سال تمام باشد.
2. تعدد زوجات، ممنوع است و اگر شخصی دو زوجه اختیار کند، ازدواج دومش باطل است.

وضعیت کتاب

پاورقی‌های معدود این اثر، برخی به مستند کردن مطالب کتاب و برخی به توضیح بعضی از مطالب، از جمله ترجمه اعلام، اختصاص یافته است.

فهرست مصادر و محتویات در انتهای کتاب آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. متولیان، عباسعلی، کاوشی در تاریخ و عقاید دروزیان منطقه شامات، پژوهش‌های منطقه‌ای، بهار 1393، سال دوم، شماره 11، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز).