المیزان الذریة المبینة لعقائد الفرق العلیة

المیزان الذریة المبینة لعقائد الفرق العلیة
پدیدآوران	شعرانی، عبدالوهاب بن احمد (نويسنده) نابلسی، عبدالغنی بن اسماعیل ; مصحح (محقق)
ناشر	الدار الجودية
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	2007م
چاپ	1
شابک	‎977-6156-45-2
موضوع	خدا - صفات - عرفان - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏ش‎‏7‎‏م‎‏9 286/6 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الميزان الذرية المبينة لعقائد الفرق العلية، اثر عبدالوهاب شعرانی (898-973)، مشتمل بر بالاترین معارف ذوقی اولیا است و همان طور که از عنوان آن روشن است این کتاب در ارائه میزانی می‌کوشد که کلید حل تعارض بسیاری از آیات و روایات است و اشتباه برخی از فرق مثل مجسمه و حلولیه و منزهه بدان روشن می‌گردد.

ساختار

مؤلّف، معارف را با رمز بیان کرده تا آنکه محرم اسرار نیست بر آن وقوف نیابد و در این وادی از شیوه خاص به خود استفاده نموده و در بیان آن فرموده است: «رمزت فيها المواضع التي تدق علی العقول بقلم اخترعته لم أسبق عليه لا يعلمه أحد إلا بالإلهام من الله أو بتوقيف منّي أو من أصحابي؛ لأن الكتاب يقع في يد أهله و غير أهله».

مؤلف برای تبیین اندیشه‌های عرفانی خویش از کلمات حکما بهره برده است؛ ازاین‌روی در کتاب قضیه وجود و عدم و مشابه آن دیده می‌شود.

همان طور که از عنوان اثر روشن است شیخ به دنبال ارائه میزانی در صفات الهیه است و در وصف آن می‌گوید: «و لا أعلم الآن أحداً وضع مثل الميزان المذكور في هذا الكتاب أبداً».

مؤلف برای بیان میزان آن‌چنانی، فصول بیست‌وسه‌گانه‌ای را به‌عنوان مقدمه ذکر کرده است و در وصف آن فصول می‌گوید: «فصول نفيسة مشتملة علی نفائس في علم التوحيد ما أظنك تجدها في كلام أحد غير كمّل العارفين».

وی بعد از عبور دادن خواننده از این دهلیز، او را به پستوی اسرار خویش می‌برد و از راز رتبه اطلاق و تقیید پرده برمی‌دارد و بعد از آن در ضمن خاتمه‌ای، تکفیر هیچ شخص قائل به شهادتین را جایز نمی‌شمرد.

گزارش محتوا

مؤلف در مقدمه، از اولیایی که با آثارشان منشأ دریافت این میزان بوده‌اند، نام می‌برد و از کتمان اسرار و زبان عارف در بیان حقایق و از وجه بیان این اسرار در این رساله پرده برمی‌دارد و ساختار تحقیق خود را بیان می‌کند.

وی قبل از بیان میزان که اصل کتاب است، فصول بیست‌وسه‌گانه‌ای را مطرح ساخته و در این فصول همت بر آن گماشته تا به بسیاری از سؤال‌های اصلی در عالم عرفان پاسخ داده باشد. این فصول مقدماتی که بیش از نیمی از حجم کتاب را به خود اختصاص داده است، عبارت است از: مباحثی چون رؤیت و شهود، ارتباط و نسبت خلق به حق، نفی جسم و... در جانب حق تعالی، تفکر ممدوح و تفکر مذموم در توحید، حیرت و...

وی پس از این مقدمات، وارد بحث از میزان می‌گردد و با مقدمه‌ای در مدح این میزان می‌فرماید: «... أن للحق تبارك و تعالی تجليين: تجل في رتبة الإطلاق حيث لا خلق؛ تجل في رتبة التقييد بعد خلق الخلق... كل الكلام يعطي التنزيه إلی مرتبة الإطلاق و كل كلام يعطي ظاهره التشبيه إلی مرتبة التقييد يرتفع الخلاف عندك و التعارض من جميع الآيات و الأخبار» و در ادامه در توضیح این اصل، بسط کلام می‌دهد.

وی پس از به کمال رساندن میزان خود، به ایراد خاتمه‌ای می‌پردازد که خلاصه آن عبارت است از اینکه: تکفیر هیچ‌کسی که به شهادتین قائل است، جایز نیست.

وضعیت کتاب

محقق در مقدمه به معرفی کتاب، ویژگی‌ها و معضلات آن، عنوان و نسبت آن به مؤلف، نسخه‌شناسی آن و تاریخ تألیف آن، پرداخته است.

پاورقی‌های کتاب به استخراج مصادر آیات و مصادر روایات و بررسی سندی احادیث، تعلیقات عبدالغنی نابلسی بر این اثر که در حل رموز مصنف کوشیده است، تذکره‌ای از اعلام متن، حواشی توضیحی، بیان مصادر برای تحقیق و بیان نسخه‌بدل‌ها اختصاص یافته است.

فهرست محتویات، در پایان کتاب آمده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.