فرهنگ فارسی

فرهنگ فارسی
پدیدآوران	وفایی، حسین (نويسنده) ت‍نگ، ه‍وی‌ج‍و‏‫ (ويراستار)
ناشر	دانشگاه تهران
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1995م
چاپ	1
موضوع	فارسی - واژه‌نامه‌‎ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، فرهنگ (ابهام زدایی) را ببینید.

فرهنگ فارسی اثر حسین وفایی، فرهنگ لغت و اولین متن قدیم فارسی است که بر اساس نسخه‌های خطی موجود در چین، توسط خانم تن هوی جو، ایران‌شناس و استاد چینی زبان ادبیات فارسی، تصحیح شده و به چاپ رسیده است.

ارزش فرهنگ وفایی که در اوایل قرن شانزدهم در سرزمین چین نوشته شده، فقط به عنوان فرهنگ لغت فارسی مطرح نیست. اهمیت اصلی این فرهنگ، بیشتر به عنوان سند زنده و معتبری از تاریخ زبان فارسی در چین است.

مؤلف روش خود در تألیف این فرهنگ را ضمن مقدمه کتاب، به‌طور مشروح بیان داشته است. بنابه نوشته او، این کتاب بر اساس کتاب «صحاح الفرس» محمد هندوشاه نخجوانی، «فرهنگ‌نامه» کشمیری و بخش لغت از کتاب «معیار جمالی» تألیف شمس فخری، تدوین شده است. اما فرهنگ وفایی، بیش از سایر منابع، تحت تأثیر «صحاح الفرس» است. حتی مقدمه وفایی بر این فرهنگ، همان‌طور که خود او اشاره می‌کند، تقریبا از «صحاح الفرس» گرفته شده است. البته وفایی فقط متکی به این منابع نبوده و از خود و کتاب‌های دیگر نیز موارد و واژه‌ها و شعرهایی اضافه کرده و در حقیقت، فرهنگ‌نامه‌های قدیم‌تر را متناسب با سلیقه ادبی و نیازهای زمان خود، ویراسته است.

وفایی به روش اسدی و هندوشاه و بعضی از فرهنگ‌نویسان قدیم، واژه‌ها را طبق ترتیب حرف آغاز و پایان و تاحدی حروف میانین، جایگاه‌بندی کرده است. توجه به حرف آخر واژه در بین فرهنگ‌نویسان قدیم، شاید بیشتر برای آسان‌سازی یافتن قافیه‌های شعر باشد که در سرودن شعر فارسی، اهمیت بسزایی دارد.

مؤلف به ضبط واژه‌های گویشی و محلی، مخصوصا واژه‌های شیرازی و منطقه فارس که شاید زادگاه او بوده، توجه زیادی داشته است. وی به آماردهی و شمارش واژه در هر فصل نیز توجه مخصوص نشان داده است.

فرهنگ وفایی از نظر بعضی از نادرست‌خوانی (تصحیف)ها و ضبط بعضی از تلفظ‌ها و معنی‌های نادرست، همان مسائل و مشکلاتی را دارد که همه فرهنگ‌های قدیمی فارسی، دچار آن هستند.

با آنکه هدف مؤلف از تدوین این فرهنگ، بنابه نوشته خود، گردآوری واژه‌های فارسی و تصحیح لغات فرس بوده، تعدادی از مدخل‌ها فارسی نیست. منابع وفایی و فرهنگ‌های مشابه نیز دچار همین اشکال می‌باشند. چند ماده از مدخل‌های کتاب نیز عربی است.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.