الموجز في نشأة النحو

الموجز في نشأة النحو
پدیدآوران	احمد، محمد شاطر (نويسنده)
ناشر	مکتبة الکلیات الأزهریة
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1403ق - 1983م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الموجز في نشأة النحو، تألیف محمد شاطر احمد محمد، رساله‌ای است مختصر در معرفی علم نحو و اشاره به نحوه پیدایش و مراحل تکامل آن.

اثر حاضر، نوشته‌ای است موجز در بیان چگونگی پیدایش علم نحو و مراحل تطور و تکامل آن، که در ضمن آن، برخی از رجال و بزرگان نامی این علم یاد شده‌اند و نویسنده کوشیده است تا در آن، تصویری ساده و مبسوط از آنها به خوانندگان، ارائه دهد.

نویسنده در ابتدا، به اختلاف موجود در واضع علم نحو اشاره کرده و سپس به بیان چگونگی رشد و نمو این دانش و مکاتب نحوی موجود در عراق و طبقات علما و اعلام آن، پرداخته است.

از جمله مطالب ارزشمند کتاب، اعلام، بزرگان و رجال مطرح در علم نحو برآمده از دو مکتب نحوی کوفیون و بصریون است که نویسنده، به معرفی آنها پرداخته است. این افراد، عبارتند از:

1. ابوالاسود دئلی، ظالم بن عمرو بن سفیان بن جندل بن یعمر بن حلیس بن نفاثة بن عدی بن دیل بن بکر بن کنانه (متوفی 67ق)، که مردی حلیم، حازم و شاعر و از اصحاب حضرت علی(ع) بوده و در جنگ صفین، حضور داشته است. وی از عمر (23ق)، حضرت علی(ع) (40ق)، ابن عباس (68ق)، ابوذر غفاری (32ق) و...، روایت نقل کرده و یحیی بن یعمر از راویانی است که از او نقل حدیث کرده است.
2. ابوالحسن علی بن حمزة بن عبدالله بن عثمان، معروف به ابوالحسن کسایی فرزند بهمن بن فیروز مولی بنی‌اسد (متوفی 89ق) که امام کوفیون در نحو و لغت و یکی از قرای هفت‌گانه معروف بود.
3. محمد بن یزید بن عبدالاکبر ازدی بصری ابوالعباس مبرد (متوفی 285ق) که از طبقه هفتم بصریون بوده و از مازنی و سجستانی، اخذ روایت کرده است. نویسنده، معتقد است وی مقید به هیچ‌یک از مکاتب بصره و کوفه نبوده و برای این امر، دلایل و شواهدی را مطرح کرده است.
4. احمد بن یحیی نحوی بن زید مولی بنی‌شیبان (متوفی 291ق) که از طبقه پنجم کوفیون و امام نحو و لغت کوفه بوده است. وی به خلفا و امرا متصل بوده و با مبرد، زعیم بصریون مناظرات علمی فراوانی انجام داده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.