حکمت متعالیه و ملاصدرا

حکمت متعالیه و ملاصدرا
پدیدآوران	خامنه‌ای، سید محمد (نویسنده)
ناشر	بنياد حکمت اسلامي صدرا
مکان نشر	ايران - تهران
سال نشر	1383ش.
چاپ	چاپ يکم
شابک	‎964-7472-55-6
موضوع	صدر الدين شيرازي، محمد بن ابراهيم، ??? - ????ق. الحکمه المتعاليه في الاسفار الاربعه - نقد و تفسير صدر الدين شيرازي، محمد بن ابراهيم، ??? - ????ق. فلسفه اسلامي - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏خ‎‏2‎‏ح‎‏8 / 1083 ‏BBR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

حکمت متعالیه و ملاصدرا، اثر محمد خامنه‌ای، عنوان کتابی است یک جلدی به زبان فارسی با موضوع فلسفه اسلامی. در میان مباحث حکمت اسلامی، این اثر به معرفی ملاصدرا و نظریات و آثار وی به‌خصوص اسفار اربعه، می‌پردازد.

ساختار

کتاب در یک دیباچه، پیشگفتار و دو دفتر ارائه شده که هرکدام دارای فصل‌ها و مباحثی است.

گزارش محتوا

یکی از جهات عمده اعتبار و احترام ملت‌ها، تاریخ و سوابق آنان در پیشبرد تمدن بشری و نشر حکمت و دانش و نیز شهرت و معرفی دانشمندان و حکما و شخصیت‌های جهانی واقعی آنان می‌باشد.

شاید بتوان ادعا کرد که ایران بیشترین سابقه و مؤثرترین و ماندگارترین اثر فرهنگی و تمدن را در جهان داشته و حکمت و دانش کنونی جهان با تمام تحولات و تبدلات خود، میراث فرهنگی و مدنی ایران است.

دانشمندان و شخصیت‌های فرهنگی ایران نیز همواره برتری چشمگیری بر دیگران داشته‌اند و نام فارابی، ابن‌ سینا، سهروردی، طوسی، ملاصدرا و مانند آنان در همه جهان به بزرگی یاد می‌شود.

شناخت و معرفی و احترام بزرگان هر ملت یکی از ارکان بقا و سرفرازی آن ملت است و آشنایی نسل جوان در هر دوره از ادوار سبب راهیابی آنان به راه و روش درست و رسیدن به رشد معنوی و الگو گرفتن از این بزرگان می‌گردد.

شخصیت حکیم صدرالمتألهین معروف به ملاصدرا که سرآمد دانشمندان این مرز و بوم است، تا حدود بسیاری آن‌گونه که باید، شناخته نشده است و ضروری است که این کار بایسته هرچه بیشتر و بیشتر انجام گیرد.

خوشبختانه در این دهه کوشش‌هایی به‌وسیله بنیاد حکمت اسلامی صدرا و شاخه بین‌المللی آن، «سیپرین»، انجام شده و مردم ایران و نقاطی از جهان از شخصیت و مکتب بی‌نظیر او آگاه شده و شوق وافری در بیشتر موارد به آشنایی و مطالعه افکار او به وجود آمده است.

چون آثار ملاصدرا به زبان عربی است (به‌جز رساله سه اصل) و درک مقاصد او که به زبان فلسفه ادا شده تا حدودی دشوار می‌باشد و کتاب اسفار و کتاب‌های عمده فلسفی او به زمان بسیاری نیاز دارد و بدون استاد نمی‌شود به عمق آن رسید؛ ازاین‌رو این رساله در حجم کم به زبان فارسی و نسبتا ساده و قابل فهم تهیه شده تا عامه مردم بدون شرط تخصص در فلسفه یا تحصیل آن بتوانند اجمالا با این حکیم و خلاصه‌ای از دستاوردهای مهم‌تر او آشنا شوند.

این کتاب به شیوه‌ای نگاشته شده که به‌آسانی قابل ترجمه به زبان‌های دیگر و در محیط‌ها و جوامع دیگر هم قابل فهم و استفاده باشد و از هم‌اکنون ترجمه آن به انگلیسی انجام و چاپ گردیده و در دست مردم و علاقه‌مندان است و در برخی کشورها به زبان‌های مختلف در دست ترجمه می‌باشد و امیدواریم به‌زودی شاهد ترجمه آنها در بیش از ده کشور و مطالعه آن در دست هزاران علاقه‌مند به فلسفه باشیم.

محتوای مطالب در دو دفتر ارائه شده است. دفتر اول به زندگی و شخصیت ملاصدرا می‌پردازد و در دفتر دوم مکتب فلسفی وی ارائه می‌شود. در دفتر اول که با یک درآمد شروع می‌شود، به سراغ صدرا از کرسی استادی تا گوشه انزوا می‌رویم. سپس اساتید، فرزندان و شاگردان و آثار وی ذکر می‌شود. پس از آن، تحلیل و نقد و بررسی‌ای از زندگانی وی ارائه می‌گردد.

در دفتر دوم، از مکتب ملاصدرا بر اساس حکمت متعالیه صحبت می‌شود و در این زمینه از زمینه‌ها، منابع، روش، ساختار حکمت متعالیه، مبانی و اصول مهم مکتب صدرایی، صحبت می‌شود. در این مبانی از مباحث وجودشناسی که بر اساس اصالت وجود است، بحث می‌شود و در کنار آن از شناخت وجود، احکامش و اصالت وجود، بحث به میان می‌آید. سپس به سراغ شناخت‌شناسی وی رفته و مباحثی مانند اتحاد عاقل و معقول و عقل، خیال مجرد و مسئله ادراکات انسان مطرح می‌گردد. بحث بعدی درباره نفس و رستاخیر از نظر صدرا است. در این مباحث از حدوث جسمانی نفس، معاد و رستاخیر و متافیزیک مرگ صحبت می‌شود. نویسنده پس از ارائه این مباحث، به سراغ هرمنوتیک و تفسیر می‌رود؛ وی در این بخش از مطالب کتاب، تفسیر و هرمنوتیک ملاصدرا را شرح می‌دهد.

در بخشی از محتوای مطالب که به معرفی برخی آثار چاپ‌شده صدرا می‌پردازد می‌خوانیم:

«الحكمة المتعالية في الأسفار الأربعة العقلية: مباحث این کتاب از بحث وجود و ماهیت آغاز و سپس به مبحث حرکت و زمان و نیز ادراک و جوهر و عرض می‌رسد و یک بخش آن اختصاص به اثبات خدا و صفات او دارد و سرانجام با بحث در نفس انسان و موضوع مرگ و معاد خاتمه می‌یابد. ابتکاری که انحصارا در این کتاب مهم و جالب به‌کار رفته، آن است که موضوعات کتاب در قالب چهار مرحله سیر و سلوک روحی و معنوی، عرفا دسته‌بندی شده که هر مرحله را یک سفر فرض کرده است. بنابراین همان طور که سیر عارف در مرحله اول از خود و خلق به‌سوی خدا و در مرحله دوم و سوم از خدا به خدا (از ذات به صفات و افعال خدا) و در مرحله چهارم از جانب خدا به‌سوی مردم است، این کتاب نیز از موجودات آغاز و به آخرت و خدا و مردمی که محشور شده‌اند بازمی‌گردد. اصل کتاب در چهار جلد بزرگ (قطع رحلی) است که در نه جلد (قطع وزیری) چاپ شده و چند نوبت به چاپ رسیده است.

این کتاب در واقع دایرة‌المعارفی فلسفی است و مجموعه‌ای از مسائل مهم فلسفه اسلامی همراه با آرای فلاسفه گذشته از زمان فیثاغورث تا زمان ملاصدرا و پاسخ به آنها با استدلال‌های جدید و قوی است. به همین سبب در دوره عالی فلسفه حوزه‌های علمی دینی تدریس می‌شود.

تألیف این کتاب به‌تدریج از حدود سال 1015 (1605م) آغاز و تا سال‌های بعد از 1040 (1630م) ادامه داشته و تقریبا بیست‌وپنج سال طول کشیده است.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب در ابتدای کتاب پیش از محتوای مطالب ذکر شده است. پاورقی‌ها، حاوی مطالب مفیدی در شرح محتوای مطالب است.

منابع مقاله

مقدمه، فهرست مطالب و متن کتاب.

وابسته‌ها

الحكمة المتعالية و الملا صدرا