۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'سيد مرتضى' به 'سيد مرتضى'
جز (جایگزینی متن - 'شيخ مفيد' به 'شيخ مفيد') |
جز (جایگزینی متن - 'سيد مرتضى' به 'سيد مرتضى') |
||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
كتاب با سه مقدمه از شيخ محمدرضا شبيبى، مصطفى جواد و محقق آغاز و مطالب كه دربردارنده حدودا بيست هزار بيت مىباشد، در دو جلد، تنظيم شده است. | كتاب با سه مقدمه از شيخ محمدرضا شبيبى، مصطفى جواد و محقق آغاز و مطالب كه دربردارنده حدودا بيست هزار بيت مىباشد، در دو جلد، تنظيم شده است. | ||
محقق ديوان، ترتيب اصل كتاب را كه ظاهراً بر مبناى تاريخ بوده است، به ترتيب حروف هجاء قوافى تغيير داده و نيز اشعار ديگرى را كه به طريقى صحيح، نسبت آنها به سيد مرتضى ثابت شده است، مانند اشعار كتابهاى «الشهاب في الشيب و الشباب» و «طيف الخيال» خود سيد مرتضى و آنچه در «مناقب» ابن شهرآشوب و «كشكول» شيخ بهائى و «أنوار الربيع» و مانند اينها به سيد مرتضى نسبت داده مىشود را در كتاب درج كرده است (نيمنگاهى به «موسوعة الشريف المرتضى»، 1394). | محقق ديوان، ترتيب اصل كتاب را كه ظاهراً بر مبناى تاريخ بوده است، به ترتيب حروف هجاء قوافى تغيير داده و نيز اشعار ديگرى را كه به طريقى صحيح، نسبت آنها به [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] ثابت شده است، مانند اشعار كتابهاى «الشهاب في الشيب و الشباب» و «طيف الخيال» خود [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و آنچه در «مناقب» ابن شهرآشوب و «كشكول» شيخ بهائى و «أنوار الربيع» و مانند اينها به [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] نسبت داده مىشود را در كتاب درج كرده است (نيمنگاهى به «موسوعة الشريف المرتضى»، 1394). | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در مقدمه شيخ محمدرضا شبيبى، به سيرت شريف مرتضى پرداخته شده و در اين ميان از اشعار خود او بهره فراوان برده شده است (مقدمه، ج1، ص5-20). مقدمه دوم درباره مرتضى و ديوان و مدفن و خانه اوست (همان، ص21-34). محقق در مقدمه سوم پس از ترجمه مبسوط سيد | در مقدمه شيخ محمدرضا شبيبى، به سيرت شريف مرتضى پرداخته شده و در اين ميان از اشعار خود او بهره فراوان برده شده است (مقدمه، ج1، ص5-20). مقدمه دوم درباره مرتضى و ديوان و مدفن و خانه اوست (همان، ص21-34). محقق در مقدمه سوم پس از ترجمه مبسوط [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، نسخههايى از ديوان را كه بر آنها اعتماد كرده است، معرفى و خصوصيات كار خود را تشريح كرده است (همان، ص35-146). | ||
شعر سيد مرتضى آينه تمامنماى روزگارش است؛ زيرا به اندازه كافى ثروتمند بود و نيازى به سرودن اشعار متكسبانه و تملقگويى نداشت. وى شاعرى توانا و زبانآور بود، ولى در شعر به شهرت و آوازه برادرش سيد رضى نرسيد و شايد تلاش حاسدان و دشمنانش يكى از علل آن باشد (شكيب، محمود و اسماعيلزاده، محمد، 1394). | شعر [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] آينه تمامنماى روزگارش است؛ زيرا به اندازه كافى ثروتمند بود و نيازى به سرودن اشعار متكسبانه و تملقگويى نداشت. وى شاعرى توانا و زبانآور بود، ولى در شعر به شهرت و آوازه برادرش سيد رضى نرسيد و شايد تلاش حاسدان و دشمنانش يكى از علل آن باشد (شكيب، محمود و اسماعيلزاده، محمد، 1394). | ||
اين شاعر متعهد، در تمام طول عمر، خود را عاشق و حامى اهلبيت(ع) دانسته و در راه اعتلاى فرهنگ اسلام و احقاق حقوق مسلّم ائمه(ع) به مجاهدت پرداخته است؛ مجاهدتى كه در قالبهاى مختلف بيان، مانند مدح، رثا، هجا، استفهام و وصف جلوه نموده و با استمداد از هوش و استعداد خدادادى در زمان خود پرچمدار راستين مكتب اهلبيت(ع) بوده است (ر.ك: شبستانى، محسن، 1394). | اين شاعر متعهد، در تمام طول عمر، خود را عاشق و حامى اهلبيت(ع) دانسته و در راه اعتلاى فرهنگ اسلام و احقاق حقوق مسلّم ائمه(ع) به مجاهدت پرداخته است؛ مجاهدتى كه در قالبهاى مختلف بيان، مانند مدح، رثا، هجا، استفهام و وصف جلوه نموده و با استمداد از هوش و استعداد خدادادى در زمان خود پرچمدار راستين مكتب اهلبيت(ع) بوده است (ر.ك: شبستانى، محسن، 1394). | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
گرچه در دوره عباسى تلاش گستردهاى براى نوآورى در قالب و محتواى اشعار پديد آمد، اما شعر او همچنان بر اساس اسلوب قديم پيش رفت تا جايى كه گاهى بوى صحرا و بيابان و صداى گريه شاعر هنگام وقوف بر اطلال و دمن محبوب فضاى شعرش را فرامىگيرد (همان). | گرچه در دوره عباسى تلاش گستردهاى براى نوآورى در قالب و محتواى اشعار پديد آمد، اما شعر او همچنان بر اساس اسلوب قديم پيش رفت تا جايى كه گاهى بوى صحرا و بيابان و صداى گريه شاعر هنگام وقوف بر اطلال و دمن محبوب فضاى شعرش را فرامىگيرد (همان). | ||
از جمله ويژگىهاى شعر شريف مرتضى كه در اثر حاضر بهخوبى مىتوان آن را يافت، نمود بارز شخصيت نمادين امام حسين(ع) است. سيد مرتضى 14 قصيده كوتاه و بلند و مستقل و جمعا در 696 بيت براى جدش حضرت امام حسين(ع) مرثيه سروده است. وى در اين مراثى سوزناك كه بهطور معمول، آنها را در روز عاشورا مىسروده، از مبانى فكرى شيعه و از آرمانهاى آن دفاع كرده و تشيع مخلصانه خود را به نمايش گذارده است و ازاينرو، بررسى مضامين مراثى حسينى او، اهميت خاصى دارد؛ چراكه با پرداختن به آن معلوم خواهد شد وى كدامين واقعيات تاريخى را يادآور شده و چگونه بر امام حسين(ع) و ياران با وفايش گريسته و چه عبرتهايى را فرا روى خوانندگان اشعار خويش قرار داده است (ر.ك: شكيب، محمود و اسماعيلزاده، محمد، 1394). | از جمله ويژگىهاى شعر شريف مرتضى كه در اثر حاضر بهخوبى مىتوان آن را يافت، نمود بارز شخصيت نمادين امام حسين(ع) است. [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] 14 قصيده كوتاه و بلند و مستقل و جمعا در 696 بيت براى جدش حضرت امام حسين(ع) مرثيه سروده است. وى در اين مراثى سوزناك كه بهطور معمول، آنها را در روز عاشورا مىسروده، از مبانى فكرى شيعه و از آرمانهاى آن دفاع كرده و تشيع مخلصانه خود را به نمايش گذارده است و ازاينرو، بررسى مضامين مراثى حسينى او، اهميت خاصى دارد؛ چراكه با پرداختن به آن معلوم خواهد شد وى كدامين واقعيات تاريخى را يادآور شده و چگونه بر امام حسين(ع) و ياران با وفايش گريسته و چه عبرتهايى را فرا روى خوانندگان اشعار خويش قرار داده است (ر.ك: شكيب، محمود و اسماعيلزاده، محمد، 1394). | ||
اگر بخواهيم به بررسى خصوصيات امام حسين(ع) در شعر شريف مرتضى بپردازيم، بايد نخست اين خصوصيات را بررسى كرده و آنها را به دو گروه فردى و اجتماعى تقسيم كرد. از جمله نمادهاى مزبور كه در ادبيات بكايى و درعينحال، حماسى شريف مرتضى نمود پيدا كرده است، مىتوان به موارد زير اشاره كرد: | اگر بخواهيم به بررسى خصوصيات امام حسين(ع) در شعر شريف مرتضى بپردازيم، بايد نخست اين خصوصيات را بررسى كرده و آنها را به دو گروه فردى و اجتماعى تقسيم كرد. از جمله نمادهاى مزبور كه در ادبيات بكايى و درعينحال، حماسى شريف مرتضى نمود پيدا كرده است، مىتوان به موارد زير اشاره كرد: | ||
| خط ۱۰۸: | خط ۱۰۸: | ||
2. «نيمنگاهى به «موسوعة الشريف المرتضى»»، برگرفته از پايگاه جامع كنگرههاى مؤسسه علمى - فرهنگى دارالحديث، شنبه 14 آذرماه 1394، به آدرس: http://www.hadithcongresses.ir/Article.aspx?id 849 . | 2. «نيمنگاهى به «موسوعة الشريف المرتضى»»، برگرفته از پايگاه جامع كنگرههاى مؤسسه علمى - فرهنگى دارالحديث، شنبه 14 آذرماه 1394، به آدرس: http://www.hadithcongresses.ir/Article.aspx?id 849 . | ||
3. شكيب، محمود؛ اسماعيلزاده، محمد، «مضامين مراثى حسينى در ديوان سيد | 3. شكيب، محمود؛ اسماعيلزاده، محمد، «مضامين مراثى حسينى در ديوان [[علمالهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]»، برگرفته از بانك اطلاعات نشريات كشور، شنبه 14 آذرماه 1394، به آدرس: http://www.magiran.com/view.asp?Type pdf&ID 894814 . | ||
4. شبستانى، محسن، «مضامين شيعى در شعر شريف رضى و شريف مرتضى»، برگرفته از پايگاه اينترنتى سازمان اسناد وكتابخانه ملى جمهورى اسلامى ايران، شنبه 14 آذرماه 1394، به آدرس: http://dl.nlai.ir/UI/9a67f132-1cbc-4f49-b57a-db6ec2d87a50/Catalogue.aspx . | 4. شبستانى، محسن، «مضامين شيعى در شعر شريف رضى و شريف مرتضى»، برگرفته از پايگاه اينترنتى سازمان اسناد وكتابخانه ملى جمهورى اسلامى ايران، شنبه 14 آذرماه 1394، به آدرس: http://dl.nlai.ir/UI/9a67f132-1cbc-4f49-b57a-db6ec2d87a50/Catalogue.aspx . | ||