شرح رسالة روح القدس في محاسبة النفس

شرح رسالة روح القدس في محاسبة النفس
پدیدآوران	ابن عربی، محمد بن علی (نویسنده) غراب، محمود محمود (گردآورنده)
عنوان‌های دیگر	روح القدس في محاسبه النفس
ناشر	مطبعة نضر
مکان نشر	سوریه - دمشق
سال نشر	1414ق. = 1994م.
چاپ	چاپ دوم
موضوع	خود سازی (اسلام) - متون قدیمی تا قرن 14 اخلاق عرفانی - متون قدیمی تا قرن 14 تصوف - متون قدیمی تا قرن 14 عارفان
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ر‎‏9 / 250 BP

شرح رسالة روح القدس في محاسبة النفس، شرح محمود محمود غراب (معاصر) بر یکی از رساله‌های عرفانی کمتر شناخته‌شده محیی‌الدین بن عربی (متوفی 638ق) است. ابن عربی در «روح القدس» در حقیقت احوال خود را با احوالات صحابه و عرفای زمان خویش مقایسه کرده است.

ابن عربی پس از مقدمه‌ای در تقدیم رساله به برادرش و سبب نگارش رساله، مطالب را در دو بخش ارائه کرده است: بخش اول اصحابی که ابن عربی احوال خود را با ایشان مقایسه کرده که مشتمل بر احوالات عمار بن یاسر و عبدالله بن مسعود و خلفای راشدین و مانند ایشان است. بخش دوم احوالات عرفا و صوفیه‌ای است که ابن عربی آنها را ملاقات کرده و با «و منهم رضي الله عنهم» به معرفی احوالات آنها پرداخته است. در رابطه با شرح رساله، آن‌گونه که شارح در مقدمه‌اش گفته، مباحث دشوار کتاب را شرح و اعلام کتاب را معرفی کرده است؛ تا خواننده بتواند مقصود ابن عربی را دریابد. او در این رابطه از سخنان ابن عربی در آثار دیگرش بهره گرفته است؛ به‌عنوان مثال «قبض مجهول» را حالتی روحی معرفی می‌کند که عارف سببش را نمی‌داند و این برای اهل طریقت امری است بسیار خطیر؛ چراکه به سبب غفلت از مراقبت قلب در وارداتش ایجاد شده است؛ یا اینکه قطب توکل را در زمان ابن عربی، عبدالله بن استاد موروری ساکن در شهر مورور اندلس معرفی می‌کند. شارح، الفاظ و اصطلاحات کتاب را هم شرح کرده است؛ برای نمونه اهل فتوت را اهل علم فراوان و واجد جمیع مکارم اخلاق معرفی می‌کند.

با وجود آثار فراوان ابن عربی، در هیچ‌یک از آثار وی از «روح القدس في محاسبة النفس» نامی برده نشده است؛ با وجود اینکه از قدیمی‌ترین کتب و رسائلی است که وی نوشته است. اگر در رساله «روح القدس» از کتاب «الدرة الفاخرة في ذكری من انتفعت به في طريق الآخرة» نام برده نشده بود و ابن عربی خواننده را به آن ارجاع نمی‌داد، به‌آسانی می‌شد گفت که آن دو یک کتاب هستند؛ چراکه موضوع آن دو و تاریخشان یکی است و نام «الدرة الفاخرة» در فتوحات مکیه و اجازه ابن عربی به ملک مظفر آمده است؛ درحالی‌که نامی از «روح القدس» برده نشده است.

منابع مقاله

مقدمه محقق و متن کتاب.