المسائل السفرية في النحو: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۶: | خط ۲۶: | ||
}} | }} | ||
'''المسائل السفرية في النحو'''، اثر ابن هشام انصاری (متوفی 761ق)، رساله‌ای است کوتاه و مختصر پیرامون برخی از مسائل علم نحو که با تحقیق حاتم صالح ضامن منتشر شده است. | '''المسائل السفرية في النحو'''، اثر [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام انصاری]] (متوفی 761ق)، رساله‌ای است کوتاه و مختصر پیرامون برخی از مسائل علم نحو که با تحقیق [[ضامن، حاتم صالح|حاتم صالح ضامن]] منتشر شده است. | ||
یکی از ویژگی‌های کتاب حاضر، آن است که در نسخ مختلف، اسامی متفاوتی برای آن ذکر شده است؛ به‌گونه‌ای که این کتاب در نسخه لیدن با عنوان «مسائل في النحو و أجوبتها»، در نسخه برلین و دارالکتب المصریه تحت عنوان «رسالة في انتصاب لغة و فضلا و خلافا و أيضا و هلم جرا»، در نسخه دارالکتب الوطنیه تونس با نام «رسالة في توجيه النصب» و در سایر نسخ، بدون عنوان آمده است. محقق نیز در این اثر حاضر، نام «المسائل السفرية فی النحو» را برای کتاب برگزیده و دلایل آن را چنین ذکر کرده است: | یکی از ویژگی‌های کتاب حاضر، آن است که در نسخ مختلف، اسامی متفاوتی برای آن ذکر شده است؛ به‌گونه‌ای که این کتاب در نسخه لیدن با عنوان «مسائل في النحو و أجوبتها»، در نسخه برلین و دارالکتب المصریه تحت عنوان «رسالة في انتصاب لغة و فضلا و خلافا و أيضا و هلم جرا»، در نسخه دارالکتب الوطنیه تونس با نام «رسالة في توجيه النصب» و در سایر نسخ، بدون عنوان آمده است. محقق نیز در این اثر حاضر، نام «المسائل السفرية فی النحو» را برای کتاب برگزیده و دلایل آن را چنین ذکر کرده است: | ||
# این نام را سیوطی در «البغية»، ابن عماد | # این نام را [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در «البغية»، [[ابن عماد، عبدالحی بن احمد|ابن عماد]] «[[شذرات الذهب في أخبار من ذهب|شذرات الذهب]]»، [[حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله|حاجی خلیفه]] در «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|الكشف]]» و [[بغدادی، اسماعیل|اسماعیل پاشا]] در «[[هدية العارفين، أسماء المؤلفين و آثار المصنفين|هدية العارفین]]» برگزیده‌اند. | ||
# اصحاب تراجم و کسانی که شرح حال نویسنده را ذکر کرده‌اند، اسامی دیگری برای این رساله ذکر نکرده‌اند. | # اصحاب تراجم و کسانی که شرح حال نویسنده را ذکر کرده‌اند، اسامی دیگری برای این رساله ذکر نکرده‌اند. | ||
# ابن هشام در ابتدای رساله آورده است که آن را در پاسخ به سؤالی که در ابتدای سفر از او پرسیده بودند، نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>. | # [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] در ابتدای رساله آورده است که آن را در پاسخ به سؤالی که در ابتدای سفر از او پرسیده بودند، نوشته است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص9</ref>. | ||
ابن هشام در این کتاب، عباراتی را که در عرف مردم مشهور و معروف بوده، اما در آنها، اختلاف نظر وجود دارد، مورد بحث و بررسی قرار داده و سپس، دیدگاه‌ها و نظریات علما و نحویون بصره و کوفه را درباره آنها، بیان نموده است. از جمله ویژگی‌های بارز کتاب، این است که وی تنها به ذکر نظریات و دیدگاه‌ها بسنده نکرده، بلکه درباره هریک از آنها، به ذکر دلیل پرداخته و به‌منظور تثبیت ادله خود، به قرآن کریم، احادیث شریف و اشعار عرب، استشهاد نموده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] در این کتاب، عباراتی را که در عرف مردم مشهور و معروف بوده، اما در آنها، اختلاف نظر وجود دارد، مورد بحث و بررسی قرار داده و سپس، دیدگاه‌ها و نظریات علما و نحویون بصره و کوفه را درباره آنها، بیان نموده است. از جمله ویژگی‌های بارز کتاب، این است که وی تنها به ذکر نظریات و دیدگاه‌ها بسنده نکرده، بلکه درباره هریک از آنها، به ذکر دلیل پرداخته و به‌منظور تثبیت ادله خود، به قرآن کریم، احادیث شریف و اشعار عرب، استشهاد نموده است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
یکی از اموری که باعث اهمیت کتاب می‌شود، این است که ابن هشام در این رساله، علی‌رغم حجم کم و مطالب مختصر آن، از منابع و مصادر فراوانی استفاده نموده و به آنها، اشاره کرده است که از جمله آنها، عبارتند از: | یکی از اموری که باعث اهمیت کتاب می‌شود، این است که [[ابن هشام، عبدالله بن یوسف|ابن هشام]] در این رساله، علی‌رغم حجم کم و مطالب مختصر آن، از منابع و مصادر فراوانی استفاده نموده و به آنها، اشاره کرده است که از جمله آنها، عبارتند از: «[[الزاهر في معاني كلمات الناس|الزاهر]]» [[ابن انباری، محمد بن قاسم|ابن انباری]]، «[[مختصر الزاهر]]» [[زجاجی، عبدالرحمان بن اسحاق|زجاجی]]، «[[الصحاح، تاج اللغة و صحاح العربية|الصحاح]]» [[جوهری، اسماعیل بن حماد|جوهری]]، «[[المحكم و المحيط الأعظم|المحکم]]» [[ابن سیده، علی بن اسماعیل|ابن سیده]]، «[[شرح مشكل الوسيط|شرح مشكلات الوسيط]]» [[ابن صلاح، عثمان بن عبدالرحمن|ابن صلاح]] و «امالی» [[ابن حاجب، عثمان بن عمر|ابن حاجب]]. علاوه بر این، وی از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سیبویه]]، [[خلیل بن احمد|خلیل]]، [[اخفش، سعید بن مسعده|اخفش]]، [[ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق|ابن سکیت]]، [[زجاج، ابراهیم بن سری|زجاج]]، [[فارسی، حسن بن احمد|ابوعلی فارسی]]، [[ابن جنی، عثمان بن جنی|ابن جنی]]، [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشری]]، [[شاطبی، ابراهیم بن موسی|شاطبی]]، [[ابوشامه، عبدالرحمن بن اسماعیل|ابوشامه مقدسی]]، [[ابن عصفور، علی بن مؤمن|ابن عصفور]]، [[ابن مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالک]] و [[ابن حیان، حیان بن خلف|ابن حیان]] نیز مطالبی را نقل کرده، ولی به نام کتاب آنها، اشاره‌ای نکرده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>. | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ ۸ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۶
| المسائل السفرية في النحو | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن هشام، عبد الله بن یوسف (نويسنده) ضامن، حاتم صالح (محقق) |
| ناشر | مؤسسة الرسالة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1403ق - 1983م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | ش 29ئ 56 6151 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
المسائل السفرية في النحو، اثر ابن هشام انصاری (متوفی 761ق)، رساله‌ای است کوتاه و مختصر پیرامون برخی از مسائل علم نحو که با تحقیق حاتم صالح ضامن منتشر شده است.
یکی از ویژگی‌های کتاب حاضر، آن است که در نسخ مختلف، اسامی متفاوتی برای آن ذکر شده است؛ به‌گونه‌ای که این کتاب در نسخه لیدن با عنوان «مسائل في النحو و أجوبتها»، در نسخه برلین و دارالکتب المصریه تحت عنوان «رسالة في انتصاب لغة و فضلا و خلافا و أيضا و هلم جرا»، در نسخه دارالکتب الوطنیه تونس با نام «رسالة في توجيه النصب» و در سایر نسخ، بدون عنوان آمده است. محقق نیز در این اثر حاضر، نام «المسائل السفرية فی النحو» را برای کتاب برگزیده و دلایل آن را چنین ذکر کرده است:
- این نام را سیوطی در «البغية»، ابن عماد «شذرات الذهب»، حاجی خلیفه در «الكشف» و اسماعیل پاشا در «هدية العارفین» برگزیده‌اند.
- اصحاب تراجم و کسانی که شرح حال نویسنده را ذکر کرده‌اند، اسامی دیگری برای این رساله ذکر نکرده‌اند.
- ابن هشام در ابتدای رساله آورده است که آن را در پاسخ به سؤالی که در ابتدای سفر از او پرسیده بودند، نوشته است[۱].
ابن هشام در این کتاب، عباراتی را که در عرف مردم مشهور و معروف بوده، اما در آنها، اختلاف نظر وجود دارد، مورد بحث و بررسی قرار داده و سپس، دیدگاه‌ها و نظریات علما و نحویون بصره و کوفه را درباره آنها، بیان نموده است. از جمله ویژگی‌های بارز کتاب، این است که وی تنها به ذکر نظریات و دیدگاه‌ها بسنده نکرده، بلکه درباره هریک از آنها، به ذکر دلیل پرداخته و به‌منظور تثبیت ادله خود، به قرآن کریم، احادیث شریف و اشعار عرب، استشهاد نموده است[۲].
یکی از اموری که باعث اهمیت کتاب می‌شود، این است که ابن هشام در این رساله، علی‌رغم حجم کم و مطالب مختصر آن، از منابع و مصادر فراوانی استفاده نموده و به آنها، اشاره کرده است که از جمله آنها، عبارتند از: «الزاهر» ابن انباری، «مختصر الزاهر» زجاجی، «الصحاح» جوهری، «المحکم» ابن سیده، «شرح مشكلات الوسيط» ابن صلاح و «امالی» ابن حاجب. علاوه بر این، وی از سیبویه، خلیل، اخفش، ابن سکیت، زجاج، ابوعلی فارسی، ابن جنی، زمخشری، شاطبی، ابوشامه مقدسی، ابن عصفور، ابن مالک و ابن حیان نیز مطالبی را نقل کرده، ولی به نام کتاب آنها، اشاره‌ای نکرده است[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق.