الألغاز النحوية و هو الكتاب المسمی

الألغاز النحوية و هو الكتاب المسمی
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) سعد، طه عبد الروف (محقق)
عنوان‌های دیگر	الطراز في الألغاز
ناشر	المکتبة الأزهرية للتراث
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	2003م
چاپ	1
شابک	‎977-315-063-1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الألغاز النحوية، یا همان کتاب «الطراز في الألغاز»، نوشته جلال‌الدین سیوطی (911-849ق) است که با تحقیق طه عبدالرئوف سعد چاپ شده است. سیوطی در این کتاب لغزهای نحوی را دو بخش می‌کند: بخشی که تفسیر معنا از آن خواسته می‌شود و بخشی که تفسیر اعراب از آن مراد است.

او لغز‌ها و اُحجیه‌ها – احاجی یا چیستان‌هایی - ‌را از ادیبان بزرگ عرب همچون حریری، ابن هشام، زمخشری، سخاوی، ابوالعلاء معری، ابن شجری و دیگران گردآوری کرده و به شرح آن‌ها پرداخته است.

محقق، در مقدمه خویش از امتیاز این کتاب، موضوع و نویسنده آن سخن گفته است. وی دانش لغز را چنین تعریف می‌کند: آن دانشی است که به کمک آن، دلالت بسیار پنهان الفاظ‌ بر مراد شناخته می‌شود؛ به‌گونه‌ای که ذهن‌های سلیم این دلالت را ناپسند نمی‌دانند، بلکه نیکو می‌شمارند و از آن لغز، گشودگی در آنها حاصل می‌شود، به شرط اینکه مراد از الفاظ، ذوات موجود در خارج باشد. با این توضیح لغز از معما جدا می‌گردد؛ چراکه، در لغز، مدلول پنهانی، الفاظ و حروف بدون مقصود بودن دلالت آنها بر معانی دیگر نیست، بلکه ذات‌هایی است موجود؛ اما در معما مدلول نهانی، الفاظ و حروفی است که دال بر معانی مقصودند.

لغز، یا در نثر است و یا در نظم و به‌طور کلی به دو دسته تقسیم می‌گردد: الغاز معنوی یا وصفی، که با ذکر صفات ذات، به موصوف اشاره می‌شود؛ الغاز لفظی، که با آوردن واژگانی که متضمن نام موصوف یا برخی از حروف آن است، به موصوف اشاره شود. این کار ممکن است با تصحیف، قلب، حذف یا تبدیل صورت پذیرد.

منابع مقاله

1. مقدمه‌های محقق و نویسنده و متن کتاب.
2. فرزانه، بابک، «الغاز و احاجی»، مرکز دائرةالمعارف اسلامی