هدي الطالب إلی شرح المكاسب

هدی الطالب الی شرح المکاسب

نام کتاب	هدی الطالب الی شرح المکاسب
نام های دیگر کتاب	المکاسب. شرح شرح المکاسب مکاسب. شرح هدی الطالب
پدیدآورندگان	انصاری، مرتضی بن محمدامین (نويسنده) جزایری، محمد جعفر (شارح)
زبان	عربی
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏19‎‏/‎‏1‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏8‎‏ ‎‏م‎‏7023
موضوع	انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214 - 1281ق. المکاسب - نقد و تفسیر خرید و فروش (فقه) فقه جعفری - قرن 13ق. معاملات (فقه) کسب و کار حرام
ناشر	طليعة النور ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 مؤسسة السيدة المعصومة (علیها السلام) ج: 8, 9, 10, 11, 12, 13
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا] ج: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 قم - ایران ج: 8, 9, 10, 11, 12, 13
سال نشر	1416 هـ.ق
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE32AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«هدى الطالب فى شرح المكاسب»شرح مباحث كتاب «المكاسب» انصاری، مرتضی بن محمدامین در موضوع فقه معاملات است كه سيد محمدجعفر جزائرى مروّج، آن را به‌رشته تحرير درآورده است. اين كتاب توسط مؤسسه دارالكتاب (جزائرى) قم براى نخستين بار در سال 1416ق در هفت جلد در قطع وزيرى به چاپ رسيد.در پايان هر جلد فهرست مطالب و در پاورقى منابع مورد استفاده مؤلف ارائه شده است.

انگيزه تأليف

شرح و نقد ديدگاه‌هاى شيخ انصارى و فقهاى ديگربا هدف آسان سازى درك و فهم مطالب آن است.

ساختار

به روش فقه استدلالى نگاشته شده و متن كتاب مكاسب در بالا و نگاشته‌هاى مؤلف در پايين صفحات آمده است. مؤلف بيشتر قصد به چالش كشاندن ديدگاه‌هاى انصاری، مرتضی بن محمدامین را دارد و كمتر به شرح مطالب وى پرداخته است.

گزارش محتوا

جلد نخست از اين مجموعه به بحث درباره بيع و فروعات فقهى آن پرداخته است. نگارنده (شارح) ابتدا تعريفى از عقد و اقسام آن ارائه نموده و سپس به تعريف بيع از ديدگاه برخى از فقهاى مشهور شيعه پرداخته و معناى عين، منفعت و حق كه در تعريف بيع لحاظ شده را بررسى نموده است. در ادامه، بحثى تفصيلى درباره حق و ملكيت كه از اركان بيع است ارائه شده و معانى مختلف حق و ملكيت و اقسام آنها آمده است. وى ديدگاه‌ها و سخنان فقهاى شيعه اماميه را در مورد بيع منعكس نموده و فرق بيع و معاطات و معناى معاطات و احكام آن و اقوال علما در اين باره را توضيح داده است. سپس برخى از قواعد فقه معاملات در مورد معاطات را تبيين و صحت معامله از طريق معاطات را با استفاده از قواعد مزبور بيان كرده است.

بررسى شروط صحت و فساد عقد بيع و لازم بودن عقد بيع و دلائل آن از ديگر مباحث مجلّد اول از اين مجموعه فقهى است. در ادامه به احكام ضمان در صورتى كه معامله بيع فاسد باشد اشاره نموده و روايات و ادله مربوط به ضمان را با توجه به قاعده «ما يضمن بصحيحه يضمن بفاسده» و قاعده «ما لا يضمن بصحيحه لا يضمن بفاسده» مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد.

رد كردن عين در صورت فساد عقد و ضمان منافع عين در صورتى كه كالا مثلى يا قيمى باشد و يا اين‌كه پيدا كردن مثل امكان نداشته باشد،به همراه ساير احكام و فروعات ضمان، از مباحث بعدى كتاب است. شرايط متعاقدين (بايع و مشترى) در بيع شامل بلوغ، قصد بيع در حال اختيار، داشتن اذن از طرف مالك در صورتى‌كه معامله كننده عبد باشد و بخواهد بيع را به صورت فضولى انجام دهد از ديگر مباحث كتاب است.

در ادامه نگارنده به بحث درباره احكام مربوط به بيع فضولى مى‌پردازد و صحت عقد در بيع فضولى و دلايل و شرايط آن را بيان نموده و دلايل قائلان به بطلان بيع فضولى را از آيات و روايات نقل و نقد مى‌نمايد.

احكام بيع فضولى در صورتى كه فردى بخواهد براى خودش بيع انجام دهد و يا در صورتى كه بيع فضولى مسبوق به نهى مالك بوده باشد نيز از مباحث ديگر است. در پايان مجلّد چهارم، نگارنده به جريان داشتن بيع فضولى در بيع قولى و معاطاتى و همچنين جريان داشتن بيع فضولى در اعيان كلى و عدم جريان آن در اعيان شخصى اشاره كرده و احكام و قواعد مربوط به آنها را بيان مى‌كند. در مجلد پنجم، به صورت مبسوط به بحث درباره اجازه و ردّ در عقد بيع فضولى و صحت بيع فضولى بر طبق مبناى كشف مى‌پردازد و اقوال برخى از اساطين فقه شيعه را در اين باره مورد تجزيه و تحليل قرار مى‌دهد.

بررسى شروط فرد اجازه‌دهنده (مجيز) در بيع فضولى و كسى كه اين اجازه را از ناحيه بايع حقيقى اخذ ميكند (مجاز) و مباحثى در اين زمينه، از ديگر مندرجات اين جلد است. در مجلد ششم نگارنده به بحث در باره بيع اموال مشاع مى‌پردازد مانند خريد و فروش نصف يك خانه كه در اين باره احكام فقهى مربوط به آن را توضيح مى‌دهد.

قواعد فقهى مربوط به بيع اشياء مملوك و غيرمملوك و ولايت پدر و جد پدرى در عقد بيع براى كسانى كه صلاحيت انعقاد عقد را ندارند نيز از مباحث بعدى كتاب است. در قسمت ديگر،نگارنده به بحث درباره ولايت فقيه و شئون، وظايف و اختيارات ولى فقيه پرداخته و ولايت داشتن مؤمنان عادل در اجراى عقد بيع و ساير عقود و قاعده نفى سبيل را در همين زمينه بررسى كرده است.

مبحث بعدى شرايط عوضين (ثمن و مثمن) مى‌باشد كه در اين رابطه نگارنده به شروطى مانند ماليّت داشتن عوضين، ملكيت عوضين و ملك طلق بودن عوضين اشاره كرده و ممنوعيت بيع وقف و اراضى موات و زمينهايى كه در جنگ به دست مسلمانان فتح ميشودو جزء انفال محسوب مى‌گردد را ذيل بحث شرايط العوضين بررسى مى‌كند.

در آخرين مجلّد از اين مجموعه فقهى ادامه مباحث مربوط به بيع وقف و موارد استثناى آن در وقف اقسام وقف و ساير فروعات فقهى مربوط به وقف بيان مى‌شود و ديدگاه‌هاى فقهاى بزرگ شيعه در اين باره منعكس مى‌گردد.

برخى ديگر از شروط عوضين مانند قدرت بر تسليم هريك از عوضين و استيلا يافتن بر آنها، از آخرين مباحث اين مجموعه فقهى است.

پیوندها

مطالعه کتاب هدی الطالب الی شرح المکاسب در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور