یاقوتة الصراط في تفسیر غریب القرآن

یاقوتة الصراط في تفسیر غریب القرآن
پدیدآوران	غلام‌ ثعلب‌، محمد بن‌ عبدالواحد (نویسنده) ترکستا‌ني‌، محمد يعقوب‌ (محقق)
ناشر	مکتبة العلوم و الحکم
مکان نشر	عربستان - مدينه منوره
سال نشر	1423ق. = 2002م.
چاپ	چاپ يکم
زبان	عربي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏غ8ي2 / 82/3 BP

یاقوتة الصراط في تفسیر غریب القرآن نوشته ابی‌ عمر محمد بن‌ عبدالواحد البغدادی الزاهد معروف‌ به غلام‌ ثعلب‌(261ق تا 345ق) کتابی است در تفسیر کلمات غریب و ناآشنای قرآن کریم به زبان عربی که مقدمه و تحقیق آن را محمد بن یعقوب ترکستانی انجام داده است.

اهمیت کتاب

محقق می‌گوید: این کتاب اثر نفیسی است از امهات کتب تفسیری که توسط یکی از پیشوایان بزرگ نیمه اول قرن چهارم هجری که سهم بزرگی در تولید مصادر اولیه علوم اسلامی داشته‌اند،یعنی ابوعمر زاهد نگاشته شده است.

ازهری صاحب تهذیب اللغة: این کتاب نیکویی است و در آن غرائب بسیار و نوادر عجیبی هست و من چندبار آن‌ را بررسی کردم و تصحیفی در آن ندیدم.

ارزش کتاب

1. ارزش تاریخی: این کتاب معتمد مؤلفان کتابهای تفسیر و غریب قرآن و لغت بعد از خود واقع شده‌است مانند: سجستانی در «نزهةالقلوب»، جصاص در «احکام القرآن»، ازهری در «تهذیب‌اللغة»، ابن جوزی در «زاد المسیر»، قرطبی در «الجامع لأحکام القرآن» و ابن منظور در «لسان العرب».
2. حفظ نصوصی از آثار گم‌شده علمای دیگر در مذکورات متن کتاب از آنها، مانند: کسایی، فراء، مفضل و سلمةبن عاصم( متقدم بر مؤلف) و ابن‌ اعرابی، مبرد و ثعلب( معاصر مؤلف).
3. شامل‌بودن روایات تفسیری قدیمی و شروح لغوی متقدمین و معاصرین مؤلف، مستند به صاحبان آنها.
4. جمع بین اسلوب مصنفین در تفسیر و در غریب قرآن.

محقق(ترکستانی)، زندگی‌نامه‌ مفصلی از مؤلف و مطالبی در توثیق نام کتاب، توثیق نسبت کتاب به ابوعمر، ارزش کتاب، روش مؤلف در کتاب، نسخه‌های خطی کتاب و روش خود در تحقیق و تقویم النص، در مقدمه کتاب بیان کرده‌است.

منبع مقاله

مقدمه کتاب.