کعبی، عبدالله بن احمد: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'تفسیر أبي القاسم الکعبي البلخي' به 'تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
| data-type="authorWritings" | | | data-type="authorWritings" |[[تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي]] | ||
[[قبول الأخبار و معرفة الرجال]] | |||
[[المقالات]] | |||
|- class="articleCode" | |- class="articleCode" | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۹: | ||
[[رده:زندگی‌نامه]] | [[رده:زندگی‌نامه]] | ||
[[رده:خرداد (1401)]] | |||
نسخهٔ ۱۵ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۲۲:۴۰
| نام | |
|---|---|
| نام‌های دیگر |
طبرسی، ابوعلی طبرسی، امین‌الدین |
| نام پدر | احمد |
| متولد | |
| محل تولد | بلخ |
| رحلت | 319ق |
| اساتید | ابوالحسین خیاط |
| برخی آثار | تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي |
| کد مؤلف | AUTHORCODE20916AUTHORCODE |
عبدالله بن احمد کعبی (متوفای 319ق)، فقیه، ادیب، مفسر و از متکلمان مشهور معتزله بغداد
ولادت
عبدالله بن احمد بن محمد بن محمود مشهور به ابوالقاسم کعبی بلخی، از طبقه هشتم معتزله و از معتزلیان بغداد به شمار می‌رود.[۱]
کعبی اهل خراسان بوده و به دلیل پیوند موالات خانواده‌ی وی با قبیله‌ی عربی کعب که در اهواز سکونت داشته‌اند، به کعبی شهرت داشته و به سبب زادگاهش بلخ، بلخی نامیده می‌شده است. گاه نیز به خاطر گرایش فقهی‌اش، حنفی خوانده می‌شده است. او از پیشوایان معتزله و از متکلمان و مفسران مشهور اوایل قرن چهارم هجری به شمار می‌آید.[۲]
تاریخ تولد و چگونگی زندگی‌اش به‌درستی مشخص نیست.
تحصیلات
او سالیان درازی را در بغداد نزد بزرگان کلام اعتزالی دانش فرا گرفته که معروف‌ترین آنها ابوالحسین خیاط (متوفای۳۰۰ق) است که بعد از او نیز ریاست معتزله بغداد را برعهده گرفت.[۳]
ابوالحسین علی بن عیسی از دیگر اساتید بلخی به شمار می‌رود که به گفته خود او در محضرش شاگردی کرده است.
آخرین استادی که برای بلخی نام برده شده ابو عثمان عسال است. او که در اصفهان زندگی می‌کرده از عالمان شهر اصفهان بوده که منزل او را مجمع اهل فضل گفته‌اند. احتمالا ابوالقاسم بلخی در مسافرت‌هایش بین بلخ - بغداد در اصفهان از محضر او استفاده می‌نموده است.
درباره شاگردان ابوالقاسم بلخی باید گفت که ملل و نحل‌نگاران پیروان بلخی را «کعبیه» نام نهاده‌اند. همچنان که پیش‌تر گفته شد طرفداران او در بغداد بسیار بیشتر از بلخ بوده‌اند. با این حال از معروف‌ترین شاگردان بلخی می‌توان به ابوالحسن احدب، ابوالقاسم عامری، ابو احمد عیدکی اشاره کرد.
فعالیتها
وی مدتی وزارت احمد بن سهال مروزی، فرمانده‌ی عاصی امیر نصر سامانی را در امارت بلخ به عهده داشت و دوست او ابوزید بلخی که ادیب بود و لقب جاحظ بلخ را داشته است،[۴] از پذیرش وزارت سر باز زد و سرپرست دیوان رسائل شد.
وفات
وفات کعبی را اول شعبان ۳۱۹ق در ایام مقتدر عباسی نوشته‌اند.[۵]
آثار
صاحبان تراجم از آثار علمی و تفسیری او تا 36 اثر نام برده‌اند.؛ اما متأسفانه همگی از میان رفته‌اند و فلا اثری از این آثار در دست نیست، مگر نام آنها و یا نقل آراء و اقوالی از او که در کتب به یادگار مانده است.
- قبول الاخبار و معرفة الرجال
- التفسیر الکبیر فی القرآن
- المقالات
- عيون المسائل والجوابات
- الجدل وآداب اهله و تصحيح علله
- المضاهات علي بّرعوث
- نقض كتاب الخليل علي برغوث
- النقض علي الرازي في العلم الالهي
- الغرر والنوادر
- النهايه في الاصلح علي ابي علي
- الكلام في الامامه علي ابن قبه
- كتاب في حجيه اخبار الحاد
- الكتاب الثاني علي ابي علي في الجنه
- محاسن آل طاهر
- محاسن خراسان يا فضائل خراسان
- و ......[۶]
پانويس
منابع مقاله
- نبها، خضر محمد، تفسیر أبي‌القاسم الکعبي البلخي، کعبی، عبدالله بن احمد، بیروت، لبنان، دارالکتب العلمیة، چاپ اول، 2007 م
- ولایتی، علی‌اکبر و دیگران، تقویم تاریخ و فرهنگ اسلام و ایران، تهران، مؤسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ اول، 1389
- زریاب خویی، عباس، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1378
- خرقانی، حسن؛ رستمی، علی اکبر؛ فهیمی، سید محمدعلی، پژوهشی تحلیلی در دیدگاه‌های تفسیری ابوالقاسم کعبی بلخی، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله آموزه‌های قرآنی پاییز و زمستان 1400 - شماره 34 رتبه علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC (28 صفحه - از 223 تا 250 ).