في المعدة و أمراضها و مداواتها

في المعدة و أمراضها و مداواتها
پدیدآوران	ابن جزار، احمد بن ابراهیم (نویسنده)
ناشر	دانشگاه علوم پزشکی ايران، مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل
مکان نشر	تهران - ایران
سال نشر	1388 ش
چاپ	1
موضوع	پزشکی اسلامی - متون قدیمی تا قرن 14 معده - بیماریها - درمان - متون قدیمی تا قرن 14 معده - متون قدیمی تا قرن 14
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏RC‎‏ ‎‏816‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏ف‎‏9‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

فى المعدة و امراضها و مداواتها تأليف ابن جزار قيروانى، از آثار ارزنده و از اولين تأليفاتى است كه همه آن به بررسى يك عضو از بدن و امراض آن اختصاص دارد.

نام اين كتاب در مصادر گوناگون مختلف ضبط شده است؛ مثلاً ابن اصيبعه نام اين كتاب را با نام فوق ضبط نموده است در حالى كه در نسخه مخطوط آن كه در كتابخانه ظاهريه موجود است نام اين كتاب «فى المعدة» ضبط شده است.

بنابر آنچه در ابتداى اين اثر آمده، اين كتاب به عزيز، ولى عهد خليفه فاطمى مصر در آن روزگار هديه شده است.

ساختار

با وجود آن كه اين كتاب داراى فصل و باب و تقسيم‌بندى خاصى نيست، ولى مى‌توان آن را به سه بخش تقسيم كرد: 1. بخش اول: تشريح معده و وظيفه آن؛ 2. بخش دوم: امراضى كه به سبب اضطراب در وظيفه‌هاضمه معده ايجاد مى‌شود؛ 3. بخش سوم: امراض خاص مثل اورام.

بيشتر حجم كتاب را مبحث بيمارى‌هاى معده به خود اختصاص مى‌دهد كه مؤلف در اين مباحث ضمن پرداختن به بيمارى، علت و اسباب و علائم آن، به نحوه درمان آن -كه غالباً ً ذكر دارويى همراه با شيوه ساخت آن است- بيان مى‌كند.

گزارش محتوا

ابن جزار در نگارش اين اثر به آراء و اقوال بسيارى از اطباى يونان از جمله بقراط، جالینوس، بروفوس، قولوبوس، افلاطون و فولوبس را نقل مى‌كند، ولى نقل او حاكى از تقليد او نيست از اين‌رو به دور از قائل شدن قداست براى اين اطباى بزرگ است.

علاوه بر نقل قول از اطباى مكتب يونان وى از اطباى عرب و مسلمان همانند: يوحنا بن ماسويه، اسحاق بن عمران، ابن بطلان، سابور بن سهل و نيز عمويش محمد بن احمد هم مطالبى را نقل مى‌كند و به گفتار آنها استشهاد مى‌جويد.

با اين حال نقل او همراه نقد است از اين‌رو در پيشگفتار به بسيارى از اطباى متقدم مى‌تازد چرا كه آنها در مورد امراض معده به درستى سخن نگفته‌اند و مسائل آن را تشريح ننموده‌اند.

وضعيت كتاب

كتاب به اهتمام سليمان قطابه و براساس چند نسخه خطى تصحيح و تحقيق شده و در سال 1979‌م در 269 صفحه منتشر شده است.

افست اين اثر را مؤسسه مطالعات تاريخ پزشکى، طب اسلامى و مكمل دانشگاه علوم پزشکى ايران در فروردين ماه سال 1388ش با مقدمه‌اى كوتاه پيرامون زندگى ابن جزار به قلم آقاى دكتر محمد مهدى اصفهانى منتشر كرده است.

پاورقى‌هاى اندك اين اثر پيرامون اختلاف نسخه‌ها است.

محقق در انتهاى كتاب در جدولى اصطلاحات طبى و معادل لاتين آنها را تدوين و تنظيم نموده است. فهرست مطالب نيز در انتهاى اثر آمده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن‌كتاب