بدران، عبدالقادر

نام	بدران، عبدالقادر
نام‎های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	1346ق
اساتید
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE16772AUTHORCODE

عبدالقادر بن بدران دمشقی (متوفی 1346ق)، فقیه و اصولی حنبلی، معروف به ابن بدران، در مصر متولد شد. او در علوم مختلف تبحر داشت و آثار فراوانی را نگاشت که «المدخل إلى مذهب الإمام أحمد بن حنبل» از آن جمله است.

ولادت و نسب

وی عبدالقادر بن احمد بن مصطفی بن عبدالرحیم بن محمد بدران بوده و اسلافش به «آل بدران» معروف بوده‌اند. در کتب تراجم، تاریخ ولادتش ذکر نشده است و تنها این مطلب ذکر شده که او در دوما شهری در نزدیکی دمشق متولد شد و در آنجا و در دمشق زندگی کرد.

تبحر در علوم مختلف

او در تمامی علوم، به‌ویژه در تفسیر، حدیث، فقه، اصول، ادبیات، علوم عربی و تاریخ اطلاعات وسیعی داشت. همچنین اطلاعات وسیعی نسبت به کتب حنابله و دیدگاه ایشان در علوم مختلف داشت. این موضوع با مطالعه آثارش به‌ویژه کتابش «المدخل إلی مذهب الإمام أحمد بن حنبل»، به‌خوبی روشن است. اخبار او با اعتماد بر منقولات کتب از مذهب احمد حنبل و دانشمندان و کتب ایشان نیست، بلکه او این علوم را گردآوری و تدریس کرده است؛ لذا سخن او سخن یک صاحب‌نظر است. او مطالبی را از کتب حنابله و نسخ خطی ایشان به‌ دست آورده که برای دیگران مقدور نبوده است؛ حتی او مطالبی را از کتاب‌هایی نقل می‌کند که تا هم‌اکنون نیز مجهول و ناشناخته است. چه‌بسا دور از حقیقت نباشد اگر او را اعلم عصر خود به کتب حنابله و ویژگی‌های آنها در علوم مختلف از اصول و فقه و حدیث و تفسیر و... بدانیم. او تنها به کتب حنابله بسنده نکرد، بلکه او خود حقیقتاً موسوعه علمیه‌ای از کتب همه مذاهب و علوم مختلفی چون تاریخ، لغت، حدیث، تفسیر، شعر، عروض و حتی کتبی در علوم طبیعی و فلسفی بود و این ممکن نیست مگر اینکه انسان تمام عمرش را وقف علم کند‏.

مذهب

ابن بدران در ابتدای عمر شافعی‌مذهب بود، سپس ترجیح داد مذهب حنابله را اختیار کند. او مرحله‌ای از زندگی‌اش را در طلب علم و مطالعه و تحقیق گذراند و در جامع اموی و پس از آن در مدرسه عبدالله پاشا العظم تدریس می‌کرد. او همواره بین شهرهای نزدیک دمشق برای تدریس، افتا و تبلیغ در حرکت بود و طلاب از جهات مختلف از او استفاده می‌کردند. گاه نیز در راه علم به بعضی از کشورهای اسلامی سفر می‌کرد. در عصر او بیشتر بلاد اسلامی تحت استعمار اجنبی بود و جهل بر بسیاری از مسلمانان حاکم و نهضت علمی ضعیف شده بود؛ لذا می‌بینیم که ابن بدران از زمانه خود دلگیر و از وضعیت مردم و رویگردانی ایشان از علوم شرعی شاکی است. این موضوع در رابطه با کتب حنابله شدیدتر است؛ چراکه مذهب حنبلی در زمان او پیروان اندکی داشت‏.

اساتید

محمد بن عثمان حنبلی خطیب دوما (متوفی 1308ق)، از جمله اساتید او بوده ‌است. ابن بدران در کتاب «المدخل إلی مذهب الإمام أحمد بن حنبل» به هنگام روایتش از روش تربیتی مناسب در آموزش چنین نوشته که نصیحت استادش محمد بن عثمان را آویزه گوش کرده است: «و نصیحت وی را پذیرفتم که در فراگیری علوم و فنون استفاده از محضر اساتید بیش از شش سال نیاز نیست». ازآنجاکه بدیهی است که شش سال برای تکوین فکری محصل کافی نیست، معلوم می‌شود که پرورش جامع ابن بدران از تلاش و پشتکار و مطالعات شخصی او حاصل شده است؛ پس از آنکه راه و اساس را از اساتیدش فراگرفت ‏.

وفات

او در سال 1346ق، دیده از جهان فروبست‏.

آثار

1. المدخل إلى مذهب الإمام أحمد بن حنبل؛
2. شرح روضة الناظر لابن قُدامة؛
3. سبيل الرشاد إلی حقيقة الوعظ والإرشاد؛
4. تهذيب تاريخ دمشق لابن عساكر؛
5. الآثار الدمشقية والمعاهد العلمية؛
6. منادمة الأطلال ومسامرة الخيال؛
7. رسالة الكواكب الدرية؛
8. كتاب البدرانية، شرح المنظومة الفارضية؛
9. شرح النونية لابن القيم؛
10. حاشية علی أخصر المختصرات؛
11. درة الغواص في حكم الزكاة بالرصاص؛
12. شرح فرائض الخرقي؛
13. موارد الأفهام من سلسبيل عمدة الأحكام؛
14. إيضاح المعالم من شرح ابن الناظم؛
15. جواهر الأفكار ومعادن الأسرار في التفسير؛
16. شرح ثلاثيات مسند الإمام أحمد؛
17. شرح الكافي في العروض والقوافي؛

و...‏.

منابع مقاله

عبدالله بن عبدالمحسن ترکی، مقدمه بر «المدخل إلی مذهب الإمام أحمد بن حنبل»، تألیف عبدالقادر بن بدران دمشقی، بیروت، مؤسسة الرسالة، الطبعة الثانية، 1401ق/1981م.