تبصير المنتبه بتحرير المشتبه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== وابسته‌ها == ' به '==وابسته‌ها== {{وابسته‌ها}} ') |
جز (جایگزینی متن - ' های ' به 'های ') |
||
| خط ۱۲: | خط ۱۲: | ||
| زبان = عربی | | زبان = عربی | ||
| کد کنگره = /الف2ت2 114/8 BP | | کد کنگره = /الف2ت2 114/8 BP | ||
| موضوع = حدیث، علم رجال، محدثان اهل سنت، | | موضوع = حدیث، علم رجال، محدثان اهل سنت، نام‌های عربی، تلفظ | ||
| ناشر = المکتبة العلمية | | ناشر = المکتبة العلمية | ||
نسخهٔ ۲۸ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۰۸:۲۸
| تبصير المنتبه بتحرير المشتبه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی (نويسنده)
بجاوی، علی محمد (محقق) نجار، محمد علی (مراجعه) |
| ناشر | المکتبة العلمية |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| موضوع | حدیث، علم رجال، محدثان اهل سنت، نام‌های عربی، تلفظ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 4 |
| کد کنگره | /الف2ت2 114/8 BP |
تبصير المنتبه بتحرير المشتبه، اثر احمد بن ابن حجر عسقلانی (773- 852ق)، ذیل و شرحی است بر کتاب «المشتبه في الأسماء و الأنساب» محمد بن احمد ذهبی (متوفی 748ق) که با تحقیق محمد علی نجار و مراجعه علی محمد بجاوی به چاپ رسیده است.
ساختار
کتاب با مقدمه محقق آغاز گردیده و اسامی، به ترتیب حروف الفبا، در چهار جلد، تنظیم شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه محقق، ابتدا به حمله مغول به کشورهای اسلامی و غارت و ویرانی‌هایی برجای‌مانده از آن و خسارات وارده به کتاب‌خانه‌ها و آثار علمی پس‌ازآن و سپس، اقدامات و خدماتی که دولت ممالیک مصر و شام در راه حفظ و ارتقای فرهنگ و آثار علمی علما انجام داده‌اند، اشاره گردیده است. و با ذکر این نکته که اثر حاضر نیز از جمله آثار آن دوران می‌باشد[۱]، شرح‌حال نویسنده آن ارائه شده [۲] و به تعریف کتاب و ذکر اقدامات نویسنده در آن، پرداخته شده است[۳].
پیش از ابن حجر، ذهبی کتابی در همین موضوع، در شناخت اسماء، انساب، کنیه و القاب مشتبه نوشته بود؛ یعنی کلمات و نام‌هایی که در وضع و نوشتار، یکسان بوده ولی در نطق، خواندن و معنا و مصداق، با یکدیگر متفاوت هستند. وی کتاب خود را پس از آثار حافظ عبدالغنی بن سعید، امیر حافظ ابونصر بن ماکولا (متوفی حدود475ق)، حافظ ابوبکر بن نقطه (متوفی 629ق) و ابوالعلاء فرضی (متوفی 700ق) به نگارش درآورده و اسامی که خود بدان دست یافته را نیز، به آنها افزوده است. اما ابن حجر، سه انتقاد بر این کتاب وارد نموده و بر اساس آن، دست به نگارش اثر حاضر زده است. این سه انتقاد، عبارتند از:
- عدم تحقیق در ضبط صحیح اسامی؛
- اجحاف در اختصار؛
- عدم درج تراجم برخی از افراد مستقلی که در آثاری مانند «الإكمال في رفع الإرتياب عن المؤتلف و المتلف من الأسماء و الكنی و الأنساب» ابن ماکولا و «ذيل مشتبه الأسماء و النسب» ابن نقطه آمده است[۴].
مؤلف در مقدمه خود، پس از اشاره به اشکالات موجود در کتاب ذهبی، به بیان این نکته پرداخته است که قصد دارد در این کتاب، اشتباهات وی را جبران نموده و با اختصار آنچه بیش‌ازحد بسط داده شده و بسط آنچه در اختصار آن، اجحاف شده، کتابی بهتر عرضه نماید[۵].
روش کار نویسنده، بدین‌صورت است که هریک از اسم، لقب، یا کنیه که مشهورتر بوده، با همان آغاز نموده است. وی ابتدا متن کتاب ذهبی را آورده و سپس، توضیحات خود را با عبارت «قلت» آغاز نموده و با «انتهی» به پایان برده است[۶].
سخاوی در «الجواهر و الدرر» پیرامون این کتاب، چنین نوشته است: «تبصیر المنتبه، به قصد تحریر مطالب المشتبه ذهبی و به‌منظور ضبط اسامی آن به حروف و استدراک مطالبی که از آنجا افتاده، نوشته شده است»[۷].
وضعیت کتاب
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و فهارس فنی، شامل فهرست اسامی، القاب و کنیه‌های مشتبه کتاب؛ شهرها، اماکن و مانند آن؛ ایام و وقایع؛ کتاب‌های مذکور در متن؛ اشعار؛ انصاف ابیات؛ ضرب‌المثل‌ها؛ مراجع و منابع مورداستفاده محقق.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع[۸] و اشاره به اختلاف نسخ[۹]، به توضیح برخی از مطالب متن، پرداخته شده است[۱۰].
پانویس
منابع مقاله
مقدمات و متن کتاب.