دو پلانول، گزاویه

پلانول، گزاویه دو

نام	پلانول، گزاویه دو
نام‎های دیگر	Xavier de Planhol (به فرانسوی)
نام پدر
متولد	سوم فوریه 1926م
محل تولد	پاریس فرانسه
رحلت	17 می 2016م
اساتید
برخی آثار	تاریخ أرض الإسلام الأسس الجغرافیة لتاریخ الإسلام
کد مؤلف	AUTHORCODE00539AUTHORCODE

گزاویه دوپلانول (1926-2016م)، استاد دانشگاه پاریس و سوربن، جغرافی‌دان، از نویسندگان تاریخ ایران کمبریج و دانشنامه ایرانیکا، شاخص‌ترین جغرافی‌دانان فرانسوی بود که در مورد جهان اسلام به‌خصوص ترکیه، ایران و شمال آفریقا کار کرده‌است.

ولادت

در سوم فوریه 1926 در پاریس به دنیا آمد.

تحصیلات

وی در 1941 موفق به دریافت دیپلم در ادبیات و علوم و لیسانس علوم انسانى و در 1946 اگرژه جغرافیا شد. در 1956، با ارائه پایان‌نامه‌اى با عنوان «از دشت پامفولیا تا دریاچه‌هاى پیسیدیا»، به اخذ درجه‌ى دكترى علوم انسانى نایل آمد. وى به زبان‌هاى انگلیسى، آلمانى، پرتغالى، اسپانیایى، تركى و عربى مسلط بوده و از متون فارسى بهره لازم را مى‌برد.

در زمینه‌ى جغرافیاى كشورهاى اسلامى، به‌ویژه شرق میانه و ایران، تحقیقاتى انجام داده است. محققین بسیارى از كشورهاى مختلف از شاگردان او بوده‌اند. در 1951 تا 1954، استادیار جغرافیا، در 1954 دانشیار و در 1956 استاد مسئول كنفرانس‌ها و پس از آن استاد جغرافیا در دانشگاه سوربن بود. در 1960 استاد جغرافیا در دانشكده‌ى ادبیات و علوم انسانى نانسى و از 1957 تا 1969 مدیر مطالعات جغرافیایى آن دانشكده بود.

از 1969 استاد كرسى جغرافیاى آفریقاى شمالى و صحرا، از 1977 تا 1981 مدیر گروه جغرافیاى دانشگاه سوربن و از 1969 تا بازنشستگى استاد كرسى دروس جغرافیایى كشورهاى اسلامى افریقاى شمالى و خاورمیانه در انستیتوى ملى زبان‌ها و تمدن‌هاى مشرق‌زمین بود.

او همچنین عضو آكادمى اروپا و استاد ممتاز دانشگاه سوربن كه از 1960 عضو شوراى انستیتوى مطالعات ترکدر دانشگاه پاریس، از 1971 به بعد، دبیر كل كنفرانس دایمى اروپایى در زمینه مطالعات ترکدر دانشگاه پاریس، از 1971 به بعد، دبیر كل كنفرانس دایمى اروپایى در زمینه مطالعات روستایى، از 1973 تا 1975 و از 1977 به بعد، عضو كمیته‌ى مشورتى دانشگاه‌ها، از 1974 عضو مكاتبه‌اى جامعه‌ى جغرافى‌دانان ایتالیا، از 1976 رئیس كمیسیون جغرافیاى تاریخى در كمیته‌ى ملى جغرافیا و از 1977 عضو همان كمیته بوده است.

از 1961 عضو هیئت تحریریه مجله جغرافیاى شرق بود و از 1965 تا 1972 مدیریت همان نشریه را به عهده داشت. از 1969 با مجله‌ى تورسیا، از 1970 با روزنامه مناطق در حال توسعه دانشگاه ایلینویز غربى و مجله اكتاژئوگرافیكا، از 1976 با مجله‌ى جغرافیا (تهران) و از 1365 با فصلنامه تحقیقات جغرافیایى ایران همكارى داشت.

در 1965 مدیریت و ویراستارى بخش اعظم راهنماى تركیه را بر عهده گرفت. در 1966 با راهنماى ایران و راهنماى مصر و در 1973 با راهنماى الجزایر همكارى داشت. همچنین مدیریت علمى انتشارات انستیتوى جغرافیاى دانشكده ادبیات و علوم انسانى نانسى و انتشارات دپارتمان جغرافیاى دانشگاه سوربن را بر عهده داشت. در 1959 مفتخر به دریافت مدال بزرگ از انجمن جغرافیا (جایزه لیدوكرك) و در 1960 موفق به اخذ مدال برنز از مركز ملى مطالعات علمى و جایزه لویى مارن گردید. از 1968 با دایرةالمعارف جهانى پاریس همكارى داشت و مقالات «آسیاى جنوبى»، «ایران»، «اسرائیل»، «تركیه» را نوشت و در تزاروس ایندكس آن، مدخل‌هاى «آبادان»، «آذربایجان»، «بلوچستان»، «شیراز»، «فارسى»، «گوبى»، «گرگان»، «گیلان»، «حیفا»، «اصفهان»، «بیت‌المقدس»، «خراسان»، «خوزستان»، «كردستان»، «تبریز»، «تهران»، «تل‌آویو»... را تألیف كرد. از 1970 نیز مقاله‌هاى آبادان، عدن، افغانستان، حلب، امان، آنكارا، عربستان و ده‌ها مدخل دیگر را براى دایرةالمعارف بزرگ لاروس تهیه كرد. همچنین مقاله‌هاى تركیه، عراق، ایران و... را در دایرةالمعارف آلفا به چاپ رسانید.

وى، استاد ممتاز كرسى جغرافیا، بازنشسته دانشگاه سوربن، عضو آكادمى علوم ماوراء بحار و یكى از معدود جغرافى‌دانان بزرگ جهان است كه درباره جهان اسلام و ایران بسیار كار كرده است. در حقیقت مى‌توان او را بزرگ‌ترین جغرافى‌دان اروپایى كه درباره جهان اسلام كار كرده است معرفى نمود.

این استاد برجسته، از سال 1944 تاكنون بیش از 55 سال است كه در راه شناساندن یكى از مهم‌ترین شاخه‌هاى دانش بشرى؛ یعنى جغرافیا، گام‌هاى بسیار ارزنده‌اى برداشته است. اهمیت او براى جامعه جغرافیایى ایران دوچندان است. او در عین حال كه یكى از میراث‌هاى گران‌بهاى جامعه جغرافیایى جهان است، یكى از ارزنده‌ترین جغرافى‌دانان پژوهشگر در زمینه جغرافیاى ممالکاسلامى، به‌ویژه خاورمیانه و ایران است.

وى دیدگاه‌هاى جامعه دانشگاهى و روشنفكرى غرب را در مقابل دنیاى اسلام تحت تأثیر قرار داده است. این جغرافى‌دان برجسته و ممتاز، علاوه بر ده‌ها كتاب، بیش از 550 مقاله علمى در مجلات و دایرةالمعارف‌ها چاپ كرده است. پرفسور دوپلانول، ده‌ها شاگرد ممتاز پژوهشگر براى كشورهاى خاورمیانه از مراكش تا پاکستان تربیت كرده است. بسیارى از شاگردان او در جهان اسلام منشأ خدمات ارزنده علمى و ادارى شده‌اند.

وفات

او در 17 می 2016 م در پاریس درگذشت.

آثار

1. بنیادهاى جغرافیایى تاریخ اسلام؛
2. ملت‌هاى پیامبر (این كتاب، یكى از ماندگارترین اثرهاى جغرافیایى درباره مسائل جغرافیاى سیاسى دنیا و اسلام خواهد بود. در این اثر، بیش از 1350 رفرانس استفاده شده است كه در نوع خود بى‌نظیر است)؛
3. اقلیت‌هاى مذهبى در اسلام؛
4. آیین زمین‌دارى در ایران؛
5. مطالعاتى درباره جغرافیاى انسانى شمال ایران؛
6. سگ چوپان، توسعه و مفهوم جغرافیایى یك شیوه شبانى؛
7. انهدام پوشش جنگلى ایران؛
8. مناطق حاره‌اى خشك و مناطق نزدیک به آن؛
9. مدیترانه شرقى و خاورمیانه؛
10. جغرافیاى تاریخى فرانسه؛
11. اقلیت‌ها در اسلام، جغرافیاى سیاسى و اجتماعى.

وابسته‌ها

تاریخ أرض الإسلام الأسس الجغرافیة لتاریخ الإسلام