حورانی، آلبرت

نام	حورانی، آلبرت
نام‌های دیگر
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت
اساتید
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE03981AUTHORCODE

آلبرت حورانی (1915-1993م)، نویسنده‌ و پژوهشگر مسائل خاورمیانه.

زادروز، زادگاه و خاندان

آلبرت حورانی، در 14 جمادی‌الاولی 1333/ 31 مارس 1915، در شهر منچستر انگلیس، از پدر و مادری مسیحی، به‌ دنیا آمد. پیش‌تر خانواده‌اش از جنوب لبنان به انگلیس مهاجرت کرده و مذهب خود را از ارتدوکس به پروتستان تغییر داده بودند و پدرش ارشد کلیسای محله خود در شهر منچستر بود.

تحصیلات

حورانی پس از گذراندن تحصیلات اولیه در منچستر، برای ادامه تحصیل به لندن رفت و از 1312ش/1933، در کالج مادلن، در دانشگاه آکسفورد، در رشته‌های فلسفه، علوم سیاسی و اقتصاد تحصیل نمود و با کسانی چون چارلز عیساوی (عیسوی)، که بعدها از خاورمیانه‌شناسان برجسته شد، آشنا گردید. او در 1315ش/1936، از این دانشگاه فارغ‌التحصیل شد.

تدریس و تحقیق

حورانی پس ‌از آن به لبنان رفت و دو سال در دانشگاه آمریکایی بیروت، در رشته علوم سیاسی، تدریس کرد. با شروع جنگ جهانی دوم در 1318ش/1939، به لندن بازگشت و تا 1322ش/1943، در مؤسسه سلطنتی امور بین‌المللی، زیر نظر آرنولد توینبی و همیلتون گیب، از خاورشناسان معروف، به پژوهش پرداخت. وی از 1322 تا 1324ش/1943-1945 نیز در دفتر نماینده دولت انگلیس در قاهره و پس‌ از آن در دفتر عرب در لندن به تحقیق اشتغال داشت. در 1327ش/1948، عضو هیئت‌ علمی کالج مادلن گردید و در 1332ش/1953، در همین دانشگاه، به‌عنوان نخستین مدیر مرکز [مطالعات] خاورمیانه در کالج سنت آنتونی برگزیده شد. وی در پیشرفت مطالعات خاورمیانه سهم بسزایی داشت، تا اینکه در 1359ش/1980، بازنشسته شد. پس از بازنشستگی همچنان به فعالیت‌های علمی ادامه داد و گاهی در سمت استاد مدعو، در دانشگاه‌هایی چون دانشگاه شیکاگو و هاروارد تدریس کرد. دانشگاه هاروارد کوشید وی را برای مدیریت مرکز مطالعات خاورمیانه جذب کند، اما او نپذیرفت.

حورانی در نوشته‌های خود به معرفی مردم خاورمیانه و اندیشه‌های آنان و طرح‌ها و راه‌های آنان برای تمدن‌سازی پرداخته و همچنین درک دانشمندان اروپایی را از خاورمیانه و اسلام بررسی کرده است. وی مانند ابن ‌خلدون و آرنولد توینبی، در آثار خود واحد مطالعه را تمدن و حوزه تمدنی قرار داده است؛ حوزه تمدنی و تمدن مورد نظر او جهانی است که بر اساس آموزه اسلام و به وساطت زبان عربی شکل گرفته و به‌عنوان جهان اسلام قابل‌ تعریف و شناسایی است. از دیدگاه حورانی، اگرچه آشنایی اروپاییان با اسلام در ابتدا بسیار ناقص و غیر اصولی بود و ده قرن با جهان اسلام در چالش مذهبی و فکری بودند، اما از قرن دهم/شانزدهم، به بعد آشنایی آنان با اسلام بیشتر شد و پژوهش‌های جدی و گسترده‌ای را برای درک بیشتر ماهیت اسلام انجام دادند. از سوی دیگر، در جهان اسلام نیز اندیشمندان مسلمان ضمن آشنایی با آموزه‌های غربی، برای برون‌رفت از بحران‌های پیش رو و رفع موانع پیشرفت سه راهکار در پیش گرفتند: گروهی که جهان جدید و تحولات کشورهای غربی را نماینده فرهنگ بشری، فضائل مدنی و دموکراسی تلقی می‌کردند، غرب‌گرایی را در پیش گرفتند. گروه دوم، راز عقب‌ماندگی مسلمانان را دوری از آموزه‌های اسلامی می‌دانستند و در پی احیای تعلیمات اسلامی بودند و گروه سوم، راه رهایی را در روی آوردن جهان عرب به ملی‌گرایی عربی و اتحاد عرب بر اساس زبان مشترک می‌دانستند. حورانی توضیح داده است که مفهوم ملی‌گرایی مدرن بر اساس زبان مشترک و جامعه سیاسیِ کاملاً مجزا، در جهان اسلام پدید نیامد. او از سه نوع ملی‌گرایی در منطقه خاورمیانه نام می‌برد که به‌ترتیب زمان ظهورشان عبارتند از: نوعی ملی‌گرایی که وی از آن به ملی‌گرایی دینی یاد می‌کند؛ ملی‌گرایی سرزمینی یا منطقه‌گرایانه، که به عقیده او شباهت‌هایی با ملی‌گرایی اروپایی دارد و ملی‌گرایی قومی و زبانی که در عصر حاضر نیرومندترین و نافذترین نوع تفکر سیاسی در خاورمیانه است. به‌طورکلی، آثار حورانی منشأ بسیاری از اندیشه‌های تازه و مباحث جدی شده است. بسیاری از دانشجویان و نویسندگان امور خاورمیانه، او را پدر فکری خود بشمار آورده و مشی او را دنبال نموده‌اند. رسانه‌های گروهی نیز همواره با وی درباره خاورمیانه مشورت می‌کردند.

وفات

حورانی در 27 دی 1371/ 17 ژانویه 1993، در آکسفورد درگذشت.

آثار

از او آثار مهمی به‌جا مانده است که برخی از آنها عبارتند از:

1. سوریه و لبنان؛
2. اقلیت‌ها در جهان عرب؛
3. نگرشی تاریخی؛
4. فکر عربی در عصر لیبرالی: 1798ـ 1939؛
5. اروپا و خاورمیانه؛
6. ظهور خاورمیانه جدید؛
7. تاریخ مردمان عرب؛
8. اسلام در اندیشه اروپایی.

منابع مقاله

مالکی، محمد، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، چاپ اول، 1377ش.

وابسته‌ها

تاریخ مردمان عرب

تاريخ الشعوب العربية

الإسلام في الفكر الأوربي

تاريخ الشعوب العربية

الإسلام في الفكر الأوروبي