یحیی بن آدم: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'رده:25 مرداد الی 24 شهریور' به '') |
جز (جایگزینی متن - '==تولد==' به '==ولادت==') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
'''ابوزكريا يحيى بن آدم بن سليمان قرشى كوفى''' (متوفی 203ق)، فقيه، محدث و مقرى بوده است. نسبت وى به قرشى، ازآن‌روست كه پدرش آدم مولاى خالد بن ابى‌معيط اموى بوده و خود از روات موثق و معتبر حديث بوده است، لیکن چنانچه [[ذهبى]] تصريح كرده، يحيى پدر خود را درك نكرد. | '''ابوزكريا يحيى بن آدم بن سليمان قرشى كوفى''' (متوفی 203ق)، فقيه، محدث و مقرى بوده است. نسبت وى به قرشى، ازآن‌روست كه پدرش آدم مولاى خالد بن ابى‌معيط اموى بوده و خود از روات موثق و معتبر حديث بوده است، لیکن چنانچه [[ذهبى]] تصريح كرده، يحيى پدر خود را درك نكرد. | ||
== | ==ولادت== | ||
در مورد تولد وى تاريخ مشخصى نقل نشده است، اما چون در میان مشايخ وى مسعر بن كدام در 155 يا 153ق و فطر بن خليفه در 155ق وفات يافته‌اند، مى‌توان تولد او را در 140ق و شايد قدرى پيش از آن تخمین زد. | در مورد تولد وى تاريخ مشخصى نقل نشده است، اما چون در میان مشايخ وى مسعر بن كدام در 155 يا 153ق و فطر بن خليفه در 155ق وفات يافته‌اند، مى‌توان تولد او را در 140ق و شايد قدرى پيش از آن تخمین زد. | ||
نسخهٔ ۳۰ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۲۴
| نام | يحيى بن آدم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | اب‍ن‌‌س‍ل‍ی‍م‍ان ال‍ق‍رش‍ی
ابوزکریای کوفی |
| نام پدر | آدم |
| متولد | 140ق |
| محل تولد | کوفه |
| رحلت | 203 ق |
| اساتید | حسن بن صالح ثورى |
| برخی آثار | الخراج |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03352AUTHORCODE |
ابوزكريا يحيى بن آدم بن سليمان قرشى كوفى (متوفی 203ق)، فقيه، محدث و مقرى بوده است. نسبت وى به قرشى، ازآن‌روست كه پدرش آدم مولاى خالد بن ابى‌معيط اموى بوده و خود از روات موثق و معتبر حديث بوده است، لیکن چنانچه ذهبى تصريح كرده، يحيى پدر خود را درك نكرد.
ولادت
در مورد تولد وى تاريخ مشخصى نقل نشده است، اما چون در میان مشايخ وى مسعر بن كدام در 155 يا 153ق و فطر بن خليفه در 155ق وفات يافته‌اند، مى‌توان تولد او را در 140ق و شايد قدرى پيش از آن تخمین زد.
ابن آدم در كوفه كه یکى از مهم‌ترين مراكز علمى آن روزگار بود به دنيا آمد و به تحصيل قرآن و حديث و فقه پرداخت.
وفات
در اواخر عمر به فم الصلح (شهرى قديمى بر سر راه بغداد به واسط) سفر كرد و در همان جا وفات يافت و حسن بن سهل سرخسى كه مدتى وزارت مأمون را بر عهده داشت، بر جنازه وى نماز گزارد.
گرایش فکری
در مورد گرايش فكرى - سياسى ابن آدم، اگرچه در متون تاريخى مطلب قابل توجهى به چشم نمى‌خورد، لیکن با كنار هم آوردن برخى اطلاعات پراكنده مى‌توان نتيجه گرفت كه وى به دور از جريانات سياسى زمان خود نبوده است. از تأمل در اسناد کتاب الخراج او چنين برمى‌آيد كه وى در میان استادان خود بيش از همه به حسن بن صالح ثورى نزدیک بوده و تحت تأثير او قرار داشته؛ چنان‌كه مى‌توان او را از خواص شاگردان وى به‌شمار آورد. حال با توجه به اينكه حسن بن صالح، خود، زيدى‌مذهب و در واقع از بانيان فرقه بتريهى زيديه بود و نيز با توجه به اينكه عيسى بن زيد علوى، از سران زيديه، در فاصله سال‌هاى 145 - 166ق به‌طور ناشناس با حسن بن صالح و در خانه او زندگى مى‌كرد، از طرف ديگر نظر به اينكه حسن بن صالح در 167ق وفات يافته، بنابراین يحيى بن آدم به‌طور حتم در همین فاصله 145 - 166ق نزد او آموزش ديده و از آنجا كه خانه حسن بن صالح در آن زمان یکى از مهم‌ترين كانون‌هاى مبارزه عليه حكومت عباسى بوده است، با اطمینان مى‌توان ادعا كرد كه يحيى بن آدم با توجه به رابطه بسيار نزدیک با حسن بن صالح نمى‌توانسته با این جريان بيگانه باشد.
همچنين ابن آدم در موارد متعددى به نقل اقوال و روايات فقهى اهل‌بيت(ع) پرداخته و در رواياتى كه از طريق وى نقل شده است نيز احاديث متعددى به چشم مى‌خورد كه حكايت از حبّ اهل‌بيت دارد.
با توجه به ارتباط ابن آدم با فرزندان زيد شهيد و ارتباط نزدیک او با حسن بن صالح زيدى بترى و همچنين با مقدم داشتن نام على(ع) بر عمر در ده مورد از کتاب خود و نيز ذكر «عليه‌السلام» پس از نام حضرت على در موارد بسيار و بالاخره ذكر یکى از بدعت‌هاى عثمان در مخالفت با كردار پيامبر(ص) و على(ع) و شيخين، مى‌توان احتمال زيدى بودن ابن آدم را بر اينكه از اهل سنت بوده است، ترجيح داد. با فرض صحت این احتمال بايد گفت ابن آدم یکى از معدود فقها و محدثين فرقه زيديه در قرن 2ق / 8م است كه اثرى از آنان باقى مانده است. از این جهت مطالعه اثر موجود وى، «الخراج» و جوانب مختلف شخصيت او مى‌تواند در ارائه نكات روشن از تاريخ نسبتاً تاریک فرهنگى زيديه در سده دوم قمرى، بسيار مؤثر باشد.
صداقت و شخصيت برجسته علمى ابن آدم در میان رجال‌نویسان اهل سنت محل ترديد نبوده است. از آن میان ابن سعد، ابن معين، ابوحاتم، عثمان بن ابى‌شيبه، نسائى، يعقوب بن شيبه، عجلى و ابن حبان، وى را توثيق كرده و بخارى، مسلم و ابن ماجه حديث وى را در صحاح خود نقل كرده‌اند. على بن مدينى، ابن آدم را همراه با ابن مبارک و عبدالرحمن بن مهدى تنها وارثين علم در عصر خود شمرده است. در كتب رجال شيعه، اگرچه در مورد وثوق او سخنى به میان نيامده، لیکن حديث وى در كتب اربعه شيعه و رجال كشى و نسخه اصح تفسير قمى وارد شده است.
ابن آدم نزد حمزة بن حبيب زيّات آموزش ديده و چنان‌كه شاكر گفته است چون حمزه یکى از قرّاء سبعه بود، مى‌توان حدس زد كه ابن آدم نزد او به آموختن قرائات پرداخته باشد. مدتى نيز نزد كسائى، یکى ديگر از قرّاء سبعه، قرائت قرآن آموخت.
چنان‌كه از تاريخ وفات مشايخ ابن آدم برمى‌آيد، مدتى پيش از 155ق به استماع حديث پرداخت و از مشايخ بزرگ كوفه حديث شنيد. وى همچنين نزد جمعى از فقهاى كوفه فقه آموخته است كه در میان آنان بايد از حسن بن صالح ثورى كه بيشترين تأثير را در آموزش فقه او داشته و از عبدالله بن مبارک، شریک بن عبدالله قاضى و وكيع بن جراح نام برد. ابن آدم خود در درس ابوحنيفه و مالك بن انس حاضر نبوده، لیکن تعاليم آن دو را از طريق شاگردانشان فراگرفته است.
آثار
- موسوعة الخراج؛
- القرائات، مجرد احكام القرآن و الفرائض؛
- الزوال[۱].
پانویس
- ↑ پاکتچی، احمد، ج2، ص613 - 615