الرسائل الأدبية، رسائل الجاحظ: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'هها' به 'هها') |
||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در این مجموعه، 21 رساله از | در این مجموعه، 21 رساله از رسالههای جاحظ گردآوری شده است. نام این مجموعه را «رسائل ادبی» نهادهاند؛ نه به معنای مصطلحی که از ادب مورد نظر است (یعنی همان فن زیبا که عاطفه و خیال بر آن حاکم است)، بلکه مراد از ادب در اینجا، اخلاق و نیز روایت و نقل دانش بین گروهها به‌وسیله مؤدّب و معلّم و کتاب میباشد. پس ادب معنایی عام دارد؛ چنان‌که خود جاحظ در «المعلمين» می‌گوید. | ||
نویسنده جز در موارد نادر، تألیف ادبی محض ندارد؛ چراکه وی در درجه اول، متفکر است و در مرتبه بعد ادیب؛ ازاین‌رو افکارش را با اسلوبی ادبی در آثار خود منعکس میسازد و بدین وسیله بین اندیشه و ادب جمع می‌کند. | نویسنده جز در موارد نادر، تألیف ادبی محض ندارد؛ چراکه وی در درجه اول، متفکر است و در مرتبه بعد ادیب؛ ازاین‌رو افکارش را با اسلوبی ادبی در آثار خود منعکس میسازد و بدین وسیله بین اندیشه و ادب جمع می‌کند. | ||
این مجموعه رسائل، حول پنج موضوع اساسی بحث می‌کند: موضوع اخلاق محض، بر 3 رساله از این مجموعه غالب است. | این مجموعه رسائل، حول پنج موضوع اساسی بحث می‌کند: موضوع اخلاق محض، بر 3 رساله از این مجموعه غالب است. رسالههای: «كتمان السر و حفظ اللسان» ، «الحاسد و المحسود و النبل» و «التنبّل و ذم الكبر». جاحظ در این رسالهها، خصال اخلاقی را با دقت تحلیل و مورد بررسی قرار داده و معتقد است اخلاق در طبیعت انسانها نهاده شده و طبیعی و فطری است، نه کسبی. او در این نظریه با ارسطو و فلاسفه مشا به مخالفت برخاسته است<ref>ر.ک: مقدمات عامه، ص6</ref>. | ||
موضوع دوم که تعداد زیادی از این | موضوع دوم که تعداد زیادی از این رسالهها را در بر می‌گیرد، موضوع اجتماع و مسائل اجتماعی است. رسالههایی چون: «مفاخرة الجواري و الغلمان»، «تفضيل البطن علی الظهر»، «المعلمين»، «طبقات المغنين»، «الوكلاء» و «مدح التجار و ذم عمل السلطان»، به این موضوع میپردازند<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
موضوع سوم، فقه است. نویسنده خود را مرد دانش و فقه میداند و به این موضوع در | موضوع سوم، فقه است. نویسنده خود را مرد دانش و فقه میداند و به این موضوع در رسالههای «الفتيا»، «مدح النبيذ و صفة أهله» و «الشارب و المشروب»، پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص6-7</ref>. | ||
موضوع چهارم، درباره فضیلت ادب و اهمیت آن در زندگی انسان و نیز مفهوم بلاغت و ارتباط بلاغت با ایجاز میباشد. این موضوع در | موضوع چهارم، درباره فضیلت ادب و اهمیت آن در زندگی انسان و نیز مفهوم بلاغت و ارتباط بلاغت با ایجاز میباشد. این موضوع در رسالههای: «البلاغة و الإيجاز»، «تفضيل النطق علی الصّمت» و «صناعة القواد»، مورد بررسی قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>. | ||
موضوع پنجم، به امور شخصی پرداخته است و | موضوع پنجم، به امور شخصی پرداخته است و رسالههای: «الجد و الهزل»، «فصل ما بين العداوة و الحسد»، «رسالة إلی أبي‌الفرج بن نجاح الكاتب»، «المودة و الخلطة»، «استنجاز الموعد» و «التربيع و التدوير»، به این موضوع اختصاص یافته است<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
ویژگیای که برای تمام آثار جاحظ ذکر کردهاند، این است که دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آن‌ها، مناسبت لفظ و معنا، از هر نوعی (عامیانه، ادبی و...) حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات، نقش مهمی در روشن‌سازی اذهان دارد و به فراخور حال خواننده، از جدّی به شوخی میپردازد. | ویژگیای که برای تمام آثار جاحظ ذکر کردهاند، این است که دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آن‌ها، مناسبت لفظ و معنا، از هر نوعی (عامیانه، ادبی و...) حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات، نقش مهمی در روشن‌سازی اذهان دارد و به فراخور حال خواننده، از جدّی به شوخی میپردازد. | ||
نسخهٔ ۱۱ ژوئن ۲۰۲۰، ساعت ۲۲:۰۶
| رسائل الجاحظ: الرسائل الأدبية | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | جاحظ، عمرو بن بحر (نويسنده) بو ملحم، علي (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الرسائل الأدبية |
| ناشر | دار و مکتبة الهلال |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 2002م |
| چاپ | 2 |
| موضوع | ادبيات عربي - قرن 3ق. - مجموعه‌ها |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ر5 3714 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
الرسائل الأدبية، رسائل الجاحظ، اثر ابوعثمان عمرو بن بحر بن محبوب، ملقب به جاحظ، کتابی است با موضوعات متنوع، از جمله: اخلاق، امور اجتماعی، فقه و... که به زبان عربی و در اوایل قرن سوم هجری نوشته شده است.
دکتر علی ابوملحم، بر این کتاب مقدمه نوشته و آن را باب‌بندی و تشریح نموده است.
ساختار
کتاب با مقدمات عامه (مقدمه‌های 21گانه رسائل) آغاز گردیده و سپس متن 21 رساله، ذکر شده است.
گزارش محتوا
در این مجموعه، 21 رساله از رسالههای جاحظ گردآوری شده است. نام این مجموعه را «رسائل ادبی» نهادهاند؛ نه به معنای مصطلحی که از ادب مورد نظر است (یعنی همان فن زیبا که عاطفه و خیال بر آن حاکم است)، بلکه مراد از ادب در اینجا، اخلاق و نیز روایت و نقل دانش بین گروهها به‌وسیله مؤدّب و معلّم و کتاب میباشد. پس ادب معنایی عام دارد؛ چنان‌که خود جاحظ در «المعلمين» می‌گوید. نویسنده جز در موارد نادر، تألیف ادبی محض ندارد؛ چراکه وی در درجه اول، متفکر است و در مرتبه بعد ادیب؛ ازاین‌رو افکارش را با اسلوبی ادبی در آثار خود منعکس میسازد و بدین وسیله بین اندیشه و ادب جمع می‌کند.
این مجموعه رسائل، حول پنج موضوع اساسی بحث می‌کند: موضوع اخلاق محض، بر 3 رساله از این مجموعه غالب است. رسالههای: «كتمان السر و حفظ اللسان» ، «الحاسد و المحسود و النبل» و «التنبّل و ذم الكبر». جاحظ در این رسالهها، خصال اخلاقی را با دقت تحلیل و مورد بررسی قرار داده و معتقد است اخلاق در طبیعت انسانها نهاده شده و طبیعی و فطری است، نه کسبی. او در این نظریه با ارسطو و فلاسفه مشا به مخالفت برخاسته است[۱].
موضوع دوم که تعداد زیادی از این رسالهها را در بر می‌گیرد، موضوع اجتماع و مسائل اجتماعی است. رسالههایی چون: «مفاخرة الجواري و الغلمان»، «تفضيل البطن علی الظهر»، «المعلمين»، «طبقات المغنين»، «الوكلاء» و «مدح التجار و ذم عمل السلطان»، به این موضوع میپردازند[۲].
موضوع سوم، فقه است. نویسنده خود را مرد دانش و فقه میداند و به این موضوع در رسالههای «الفتيا»، «مدح النبيذ و صفة أهله» و «الشارب و المشروب»، پرداخته است[۳].
موضوع چهارم، درباره فضیلت ادب و اهمیت آن در زندگی انسان و نیز مفهوم بلاغت و ارتباط بلاغت با ایجاز میباشد. این موضوع در رسالههای: «البلاغة و الإيجاز»، «تفضيل النطق علی الصّمت» و «صناعة القواد»، مورد بررسی قرار گرفته است[۴].
موضوع پنجم، به امور شخصی پرداخته است و رسالههای: «الجد و الهزل»، «فصل ما بين العداوة و الحسد»، «رسالة إلی أبي‌الفرج بن نجاح الكاتب»، «المودة و الخلطة»، «استنجاز الموعد» و «التربيع و التدوير»، به این موضوع اختصاص یافته است[۵].
ویژگیای که برای تمام آثار جاحظ ذکر کردهاند، این است که دارای الفاظی شیوا و ساده است و در آن‌ها، مناسبت لفظ و معنا، از هر نوعی (عامیانه، ادبی و...) حفظ شده است و با داشتن برخی انحرافات، نقش مهمی در روشن‌سازی اذهان دارد و به فراخور حال خواننده، از جدّی به شوخی میپردازد.
وضعیت کتاب
پاورقی‌های هر رساله در پایان همان رساله آمده و مشتمل بر توضیح واژه‌ها و عبارات دشوار است. فهرست مطالب و اعلام، در انتهای کتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.