۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب'
جز (جایگزینی متن - ': ==' به '==') |
جز (جایگزینی متن - 'كتاب' به 'کتاب') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
'''اتحاف الورى باخبار ام القرى''' تأليف [[ابنفهد]](812-885ق.) از محدثان و مورخان شافعى است كه در آن در پنج مجلد، اخبار و حوادث مكه از ازدواج عبدالله با آمنه و ولادت پيامبر اكرم(ص) تا سال 885ق. آمده است. بيشتر منابع از اين | '''اتحاف الورى باخبار ام القرى''' تأليف [[ابنفهد]](812-885ق.) از محدثان و مورخان شافعى است كه در آن در پنج مجلد، اخبار و حوادث مكه از ازدواج عبدالله با آمنه و ولادت پيامبر اكرم(ص) تا سال 885ق. آمده است. بيشتر منابع از اين کتاب با همين عنوان نام بردهاند؛ ولى برخى ديگر، با تعابيرى؛ همانند «ذيل على تاريخ مكة الفاسى» از آن ياد كردهاند كه نشان مىدهد اين کتاب در حقيقت تكمله و ذيلى بر کتاب شفاءالغرام ابوعبدالله فاسى(م. 832ق) است. | ||
== ساختار== | == ساختار== | ||
شيوه نگارش ابنفهد بدين گونه است كه در ذيل هر سال حوادث و وقايع آن سال را ذكر كرده است و اگر مطلبي نيافته است و نياز به تحقيق بيشتر بوده است آن بخش را سفيد گذاشته تا با يافتن مطلب جديد ذكر كند. او تا سال آخر عمر نيز درصدد يافتن مطالب بوده و حوادث مكه را تا اين سال در | شيوه نگارش ابنفهد بدين گونه است كه در ذيل هر سال حوادث و وقايع آن سال را ذكر كرده است و اگر مطلبي نيافته است و نياز به تحقيق بيشتر بوده است آن بخش را سفيد گذاشته تا با يافتن مطلب جديد ذكر كند. او تا سال آخر عمر نيز درصدد يافتن مطالب بوده و حوادث مكه را تا اين سال در کتابش آورده است. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
عالمان از روزگاران نخست، از سرزمينهاى گوناگون اسلامى راهى مكه مىشدند تا علاوه بر اداى فريضه حج نيازهاى ديگر خود را كه مهمترين آنها افزايش توان علمى و بهرهورى علمى و بهرهورى علمى بوده، برآورده سازند. اين چنين است كه مىبينيم دانشمندى از دورترين نقاط شرق يا غرب راهى مكه مىشود تا در آنجا با همتاى خود كه از مكان دور ديگرى عازم مكه شده است، ديدار و مبادله علمى كند و با اين كار تفاهم و وحدت و نزديكى، بهرهورى علمى، استمرار پيوندهاى معرفتى و انتشار افكار و انديشه ها در كشورهاى مختلف اسلامى حاصل شود. | عالمان از روزگاران نخست، از سرزمينهاى گوناگون اسلامى راهى مكه مىشدند تا علاوه بر اداى فريضه حج نيازهاى ديگر خود را كه مهمترين آنها افزايش توان علمى و بهرهورى علمى و بهرهورى علمى بوده، برآورده سازند. اين چنين است كه مىبينيم دانشمندى از دورترين نقاط شرق يا غرب راهى مكه مىشود تا در آنجا با همتاى خود كه از مكان دور ديگرى عازم مكه شده است، ديدار و مبادله علمى كند و با اين كار تفاهم و وحدت و نزديكى، بهرهورى علمى، استمرار پيوندهاى معرفتى و انتشار افكار و انديشه ها در كشورهاى مختلف اسلامى حاصل شود. | ||
مطالب | مطالب کتاب با شرح ازدواج عبدالله بنعبدالمطلب با آمنه بنت وهب آغاز ميشود. در سال اول قصه اصحاب فيل و ولادت نبي اكرم(ص) آمده است. در سال دوم مطلبي ذكر نشده است و محقق نيز تدكر داده است كه اين بخش در نسخه اصلي سفيد است، شايد ابنفهد قصد داشته است كه بعدها مطلبي را اضافه كند؛ ولي اجل به او مهلت نداده است. اين وضعيت در سالهاي 28 و29 و سالهاي ديگري نيز تكرار شده و مطلبي نيامده است. در برخي از سالها مطالب به تفصيل آمده، اما در بعضي نيز تنها به يك خط اكتفا شده است، به عنوان مثال در سال 12ق تنها چنين آمده كه: "بنا بر قولي ابوطالب به همراه پيامبر به بصره رفت" و يا در سال 30 و 32 تنها از ولادت زينب دختر پيامبر و بلال بن الحارث خبر داده است. | ||
به نظر ميرسد كه نويسنده حريت را در نقل اخبار رعايت نكرده و از ذكر مواردي خودداري كرده است؛ به عنوان نمونه در سال 11 هجرى، پس از وفات پيامبر(ص) درباره جانشيني ابوبكر تنها به اين جمله اكتفا شده است كه "استخلف بعده ابوبكر الصديق" و مطلبي دربا ره حوادث پس از رحلت پيامبر(ص) نيامده است؛ در حالي كه اين بخش از تاريخ از اهميت فوقالعاده برخوردار است. | به نظر ميرسد كه نويسنده حريت را در نقل اخبار رعايت نكرده و از ذكر مواردي خودداري كرده است؛ به عنوان نمونه در سال 11 هجرى، پس از وفات پيامبر(ص) درباره جانشيني ابوبكر تنها به اين جمله اكتفا شده است كه "استخلف بعده ابوبكر الصديق" و مطلبي دربا ره حوادث پس از رحلت پيامبر(ص) نيامده است؛ در حالي كه اين بخش از تاريخ از اهميت فوقالعاده برخوردار است. | ||
منبع اصلي | منبع اصلي کتاب در اخبار پيش از خود کتاب شفاءالغرام است كه منبع اصلي در مطالعات تاريخ مكه است. در رابطه با تاريخ پس از آن نيز تا سال 885ق خود اثر به عنوان منبع اصلي به شمار مىرود. | ||
به جهت اطلاع از شيوه تاريخ نگارى | به جهت اطلاع از شيوه تاريخ نگارى کتاب به عنوان نمونه به برخى از اين اخبار از جلد چهارم اشاره مىشود: | ||
1- 831ق: سيد مبارك أباعفيف از سلطان برسباى الدقماقى درخواست مىكند كه لشكرى را در نبرد با برادرانش ابراهيم و أبىالقاسم به يارى او ارسال كند. لشكر با تعداد 50 سوار به فرماندهى امير أرَنبغا به مكه مىرسند. با شنيدن اين خبر برادران أباعفيف به وحشت افتاده و از ورود به مكه خوددارى مىكنند. | 1- 831ق: سيد مبارك أباعفيف از سلطان برسباى الدقماقى درخواست مىكند كه لشكرى را در نبرد با برادرانش ابراهيم و أبىالقاسم به يارى او ارسال كند. لشكر با تعداد 50 سوار به فرماندهى امير أرَنبغا به مكه مىرسند. با شنيدن اين خبر برادران أباعفيف به وحشت افتاده و از ورود به مكه خوددارى مىكنند. | ||
| خط ۸۲: | خط ۸۲: | ||
در مجلدات پنج گانه | در مجلدات پنج گانه کتاب اخبار مربوط به اين سالها ديده ميشود: | ||
1- تا سال 11 هجري. | 1- تا سال 11 هجري. | ||
| خط ۹۴: | خط ۹۴: | ||
5- فهارس. | 5- فهارس. | ||
در ابتدا مقدمه به قلم محقق اثر عبدالكريم علي باز آمده است كه در آن گزارشي از تاريخ نگاري مكه و مطالبي درباره | در ابتدا مقدمه به قلم محقق اثر عبدالكريم علي باز آمده است كه در آن گزارشي از تاريخ نگاري مكه و مطالبي درباره کتاب آمده است. وي يك تحقيق جامع از منابع اخبار و گزارشات را نيز استخراج نموده و الفاظ و عباراتي را كه نياز به توضيح داشته است، در پاورقي شرح كرده است. در پايان هر يك از مجلدات فهرست موضوعات آمده است. فهارس کتاب كه تمامي جلد پنجم را به خود اختصاص داده و توسط محمد اسماعيل سيد احمد به انجام رسيده است به ترتيب عبارت است از: | ||
1- آيات قرآني 2- احاديث و آثار نبوي 3- اشعار 4- اعلام( رجال) 5- اعلام( نساء) 6- اماكن و بلدان 7- مصادر و مراجع به تفكيك خطي و چاپي. | 1- آيات قرآني 2- احاديث و آثار نبوي 3- اشعار 4- اعلام( رجال) 5- اعلام( نساء) 6- اماكن و بلدان 7- مصادر و مراجع به تفكيك خطي و چاپي. | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
1- مقدمه و متن | 1- مقدمه و متن کتاب. | ||
2- دائرة المعارف بزرگ اسلامي، جلد 4، صفحه 428 و 429. | 2- دائرة المعارف بزرگ اسلامي، جلد 4، صفحه 428 و 429. | ||