بکری، احمد بن عبدالله

بکری، احمد بن عبدالله

نام	بکری، احمد بن عبدالله
نام‎های دیگر	احمد البکری بکری، ابوالحسن احمد بن عبدالله
نام پدر	عبدالله
متولد	قرن پنجم و اوایل قرن ششم
محل تولد
رحلت	احتمالا قرن هفتم
اساتید
برخی آثار	الأنوار في مولد النبي محمد صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم
کد مؤلف	AUTHORCODE01345AUTHORCODE

احمد بن عبدالله بكرى از علماى قرن پنجم و اوائل قرن ششم هجری، و مؤلف کتاب الأنوار في مولد النبي محمد صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم

ولادت

تاريخ دقيق ولادتش مشخص نيست.

از زندگی او اطلاع دقیقی در دست نیست و تنها با آثارش، که مهمترین و مشهورترین آن‌ها الانوار است، شناخته می‌شود. در منابع امامی، 

 سه کتاب الانوار فی مولدالنبی محمد، وفاة الزهراء، و مقتل امیرالمؤمنین به او نسبت داده شده است.

اشتراک در نام

علامه مجلسى درباره اين شخصيت چنين نوشته است: «شيخ بزرگوار ابوالحسن بكرى، استاد شهيد ثانى است و برخى از شاگردان شهيد ثانى بر او ثناء گفته‌اند و اخبار كتاب‌هاى او موافق با كتاب‌هاى معتبر بوده و ميان علما مشهور است».

با توجه به كلام علامه و اينكه شهيد ثانى متوفاى 966ق است، ابوالحسن بكرى نيز بايد از علماى قرن دهم باشد.

در مقابل قول علامه مجلسى، علماى تراجم نظرات ديگرى دارند:

صاحب الذريعة و اعيان الشيعة مى‌گويند(سيد محسن امين، ج 3، ص12 و بهاء‌الدين كازرونى، مقدمه مصحح، ص15): ابوالحسن بكرى نام دو نفر است:

1. ابوالحسن على بن محمد بكرى؛
2. ابوالحسن احمد بن عبدالله بكرى.

ابوالحسن على بن محمد بكرى، استاد شهيد ثانى است و متوفاى قرن دهم و مذهب او شافعى است. او كه از اهالى مصر بوده، پس از وفات در كنار مرقد امام شافعى به خاک سپرده شده است. تاريخ وفات او را هم 952ق دانسته‌اند.

اما ابوالحسن، احمد بن عبدالله بكرى، شخصيت مورد نظر ما، هيچ ارتباطى با شهيد ثانى ندارد. او صاحب سه كتاب از مصادر بحار است به نام‌هاى:

1. الأنوار في مولد النبي محمد(ص)؛
2. مقتل أميرالمؤمنين(ع)؛
3. وفاة فاطمة الزهراء(س).

ابن تيميه در كتاب منهاج السنة پيرامون او و كتابش سخن گفته، پس او مقدم بر ابن تيميه متولد سال 728ق است.

علاوه بر اين، صاحب رياض العلما مى‌گويد:

يك نسخه قديمى از كتاب «الأنوار» ابوالحسن بكرى نزد من هست كه تاريخ كتابت آن 696 هجرى است.

بنابر اين او احتمالا در قرن هفتم وفات يافته است.

دیدگاه بزرگان درباره بکری

شيخ آقا بزرگ هم در الذريعه مى‌فرمايد: «ابوالحسن بكرى صاحب الأنوار، اشعرى مذهب است؛ لكن همچنان كه از كتب او پيداست دوستدار شیعیان بوده و از موالى است».

علامه مجلسى هم مضامين كتاب او را موافق با كتب صحيحه و معتبره شيعه مى‌داند.

سمهودى، از علماى عامه او را به بطلان و كذب متهم كرده است.

ابن حجر هم او را با عنوان كذاب و دجال توصيف كرده و گفته: او قصه‌هاى دروغ مى‌بافد و قصه‌هاى او در بين مردم معروف است.

علامه، سيد محسن امين در اعيان مى‌فرمايد: ابوالحسن احمد بن عبدالله بكرى شيعه است. او در اثبات مدعاى خويش ادله‌اى اقامه مى‌كند، از جمله اينكه:

1. علامه مجلسى در بحار از او به عنوان شيخ بزرگوار ياد كرده و به كتاب او اعتماد كرده و آن را از مصادر «بحار الأنوار» قرار داده است (گر چه او را به اشتباه استاد شهيد ثانى دانسته است).
2. محدث نورى در مستدرك الوسائل بسيارى از روايات او را نقل كرده و اخبار كتب او را موافق كتب معتبره شيعه دانسته است.
3. سمهودى كه سنى است، بخاطر اين‌كه كتاب‌هاى بكرى را مخالف مذهب خود ديده آن را به كذب و بطلان متهم كرده است.
4. ابن حجر، كه سنى متعصبى است، هر بدى را به او نسبت داده، با اينكه استناد قصه‌هاى خرافى به ايشان در هيچ منبعى ذكر نشده است.

پس ابوالحسن، احمد بن عبدالله بكرى، صاحب كتاب «الأنوار»، از متقدمين بوده و شيعه است، همچنان كه موضوع و متن تأليفات او نيز گواهى مى‌دهد.

آثار

از تأليفات او تنها سه كتاب، كه از مصادر بحار الأنوار مى‌باشد در دست است:.

1. الأنوار في مولد النبي محمد(ص)؛
2. مقتل أميرالمؤمنين على(ع)؛
3. وفاة فاطمة الزهراء(س).

چند كتاب ديگر نيز به ايشان نسبت داده‌اند ولى به نظر مى‌رسد كه انتساب آنان به شخص مورد نظر جاى تأمل دارد.

منابع مقاله

1. امين، سيد محسن، اعيان الشيعة، دارالتعارف للمطبوعات بيروت، ج 3 ص12.
2. سيره نبوى(ص): ترجمه پارسى ذروة العليا في سيرة المصطفى(ص)، ترجمه بهاء‌الدين كازرونى، نشر علم، 1388.
3. ر.ک دانشنامه جهان اسلام

وابسته‌ها

الأنوار في مولد النبي محمد صلی‌الله‌عليه‌و‌آله‌وسلم