سراب تنکابنی، محمد بن عبدالفتاح

آرامگاه فاضل سراب

نام
نام‌های دیگر
نام پدر	عبدالفتاح
متولد	1040ق
محل تولد	سراب از روستاهای تنکابن
رحلت	1124ق
اساتید	محقق سبزواری علامه محمدباقر مجلسی آقا حسین خوانساری محمدعلی استرآبادی
برخی آثار	صلاة الجمعة (سراب تنکابنی) دوازده رساله فقهی درباره نماز جمعه از روزگار صفوی ضیاء القلوب: مباحثی در امامت میراث حوزه اصفهان
کد مؤلف	AUTHORCODE01838AUTHORCODE

محمد بن عبدالفتاح سراب تنکابنی (1040ق، -1124ق)، مشهور به «فاضل سراب»، از شاگردان محقق سبزواری و صاحب تألیفات متعدد. از عالمان اواخر عهد صفوی،

او به‌ویژه چهار تألیف به زبان‌های عربی و فارسی در اثبات وجوب عینی نماز جمعه در زمان غیبت دارد که برخی از این رساله‌ها را در رد دیگر علما که قائل به وجوب عینی آن نیستند، نگاشته است.

تولد و وفات

مولی محمد بن عبدالفتاح تنکابنی، مشهور به «فاضل سراب»، در سال 1040ق، در قریه سراب از روستاهای تنکابن به دنیا آمد و در روز عید غدیر سال 1124ق، در اصفهان از دنیا رفت. مقبره او در محله خاجو در جنب مقبره تخت فولاد، معروف است.

شخصیت علمی و معنوی

محقق سبزواری در اجازه‌ای که به وی داده در وصفش از کلمات «المولی الأجلّ العالم التقي...» استفاده ‌کرده و علامه مجلسی در وصفش ‌نوشته است: «المولی الفاضل التقي الزكي الألمعي اللوذعي». همچنین محقق خوانساری در «روضات الجنات»، از وی با عبارت: «العالم الربّاني و الفاضل الصمداني مولانا...»، استفاده کرده است. عبارت میرزا حسین نوری در «فيض القدسي في ترجمة العلامة المجلسي»، درباره او چنین است: «المحقق المدقق العلامة الفهامة المولی...». شیخ آقابزرگ تهرانی نیز در «طبقات أعلام الشيعة»، وی را «فقیه فیلسوف ادیب» خطاب کرده است.

اساتید و مشایخ روایت

1. محقق مولی محمدباقر سبزواری (فاضل سراب از او در سال 1081ق، اجازه دارد)؛
2. شیخ علی بن شیخ محمد مشهدی؛
3. مولی محمدعلی استرآبادی؛
4. علامه محمدباقر مجلسی (فاضل سراب از او در سال 1072ق، اجازه دارد)؛
5. مولی آقا حسین خوانساری.

شاگردان

1. شیخ زین‌الدین بن عین‌علی خوانساری؛
2. مولی محمدشفیع لاهیجی؛
3. محمدصادق تنکابنی (فرزند سراب)؛
4. محمدرضا تنکابنی (فرزند دیگر وی)؛
5. سید محمدصادق بن محمدباقر حسینی.

آثار

او تألیفات زیادی در قالب مصنفات و رسائل در فنون مختلف به دو زبان فارسی و عربی دارد. از آثار وی می‌توان موارد زیر را برشمرد:

1. سفينة النجاة، در علم کلام؛
2. ضياء القلوب، در امامت به زبان فارسی؛
3. رسالة الفائقة الرائقة في إثبات وجود الصانع القديم بالبرهان القاطع القويم؛
4. رسالة حجية الأخبار و الإجماع؛
5. رساله‌ای در عدم اعتبار رؤیت هلال قبل از زوال؛
6. رساله‌ای در اصول دین؛
7. رساله‌ای در فصول اذان و اقامه؛
8. رساله‌ی در وجوب عینی نماز جمعه در زمان غیبت به عربی؛
9. رساله‌ای در وجوب عینی نماز جمعه در زمان غیبت (که در رد رساله مولی عبدالله تونی بشروی در بیان نفی وجوب عینی نماز جمعه)، نوشته شده است؛
10. رساله‌ای به زبان فارسی به امر استادش شیروانی، در رد بر رساله آقا جمال خوانساری در نفی عینیت وجوب نماز جمعه در زمان غیبت؛
11. رساله‌ای به زبان فارسی، در رد بر رساله میرزا علیرضا تجلی در نفی وجوب عینی نماز جمعه؛
12. تعلیقه بر زبدة البيان مقدس اردبیلی؛
13. تعلیقه بر أصول المعالم شیخ حسن بن شهید ثانی؛
14. تعلیقه بر ذخيرة المعاد استادش محقق سبزواری؛
15. تعلیقه بر شرح لمعه؛

و....

منابع مقاله

باقری، محمد، مقدمه کتاب «صلاة الجمعة»، اثر سراب تنکابنی، محمد بن عبدالفتاح، قسم الشؤون الفكرية و الثقافية في العتبة الحسينية المقدسة، کربلا،1433ق/2012م.

وابسته‌ها

صلاة الجمعة (سراب تنکابنی)

دوازده رساله فقهی درباره نماز جمعه از روزگار صفوی

ضیاء القلوب: مباحثی در امامت

میراث حوزه اصفهان

سفینة النجاة (سراب تنکابنی)