استرآبادی (ابهام‌زدایی)

اِسْتَراباد یا اَسْتَراباد، نام‌ کهن‌ شهرستان‌ کنونی‌ گرگان در استان گلستان است. در سده‌های نخستین‌ اسلامی‌، استراباد مرکز ایالتی‌ به‌ همین‌ نام‌ در دوره صفویه، قاجار و اندکی‌ پس‌ از آن‌ بوده است.

استرآبادی ممکن است به هر یک از افراد زیر اشاره داشته باشد:

• محمد امین بن محمدشریف استرآبادى (متوفای 1036ق)، فقیه، متکلم، محدث، از علماى مشهور امامى در اوايل قرن يازدهم، از بنيان‌گذاران گرايش اخبارى.

• احمد بن تاج‌الدين حسن بن سيف‌الدين استرآبادى از علماى قرن دهم هجرى است.گفته شده سخنگویی زبر دست و منبری گرم و گیرا داشته، تا حدى كه مورد توجه بزرگان سياست و دانش زمان واقع شده و ارادتمندانى نيز داشته است.

• استرآبادی، سید علی (وفات:940ق)، عالم، فقیه، تاريخ دقيق ولادت او مشخص نيست اما بنا بر تحقيق، سيد‌ ‎شرف‌الدين كه از علماى قرن دهم هجرى است شاگرد شيخ نورالدين على بن عبدالعالى، معروف به محقق كركى مى‌باشد. از آثار او تأويل الآيات الظاهرة في فضائل العترة الطاهرة را می‌توان نام برد.

• محمد بن على بن ابراهیم حسینی معروف به میرزا محمد استرآبادى (متوفای 1028-قبرستان حجون)، یکى از اعلام معروف شيعه در اوايل قرن يازدهم از اهالى گرگان است. میرزا، فقيهى محدث و عالمى ثقه و دانشمندى متقى و دين‌دار بود. او معرف رجال احاديث مسلمانان است. از آثار وى «منهج المقال في تحقيق احوال الرجال» و «آیات الأحکام».

• ملا محمدتقی بن محمد اسماعیل (وفات:1271ق- استرآباد)، از مشاهیر علمای شیعه است. وی از محمدتقی بن محمدرحیم تهرانی اصفهانی معروف به صاحب «هداية المُسْتَرشِدين»، اجازه‌ی اجتهاد گرفت و به مدت چهارده سال در محضر علمای نجف و کربلا تلمذ کرد.

• شيخ مولى محمّد جعفر بن مولى سيف‌الدين الأسترآبادي (1197-1263ق)، معروف به شریعتمدار، عالم و مرجع بزرگ شیعی قرن سیزدهم هجرى قمرى

• میرزا محمد مهدي خان اِسْتَرابادي (د ح1173ق) فرزند محمدنصير، منشى و وقايع‌نگار نادر شاه افشار. استرابادي، به گفته برخى‌از نویسندگان معاصرش، در شعر «كوكب» تخلص مى‌كرده است.

• شيخ رضى‌الدين محمد بن حسن استرآبادى (متوفای پس از 688ق)، معروف به «شيخ رضى» و ملقب به «نجم‌الائمه» از مفاخر دانشمندان شيعه در عرصه ادبيات عرب، صرف، نحو و بلاغت است و از آثار او می‌توان به شرح كافيه (در علم نحو) و ديگرى شرح شافيه (در علم صرف) اشاره کرد.

• محمد قاسم هندوشاه استرآبادى (977-1023ق)، معروف به فرشته، مورخ و پزشک شيعى ايرانى الاصل اهل استرآباد و كارگزار سلاطين احمدنگر و بيجاپور هند كه از وى با عنوان "غريبان" و "غريب‌زاده" نيز ياد شده است.

• سلطان حسين استرآبادى (994-1082ق)، فرزند سلطان محمد، عالم و خطيب شيعى، از شاگردان شيخ بهايى است كه پس از پايان تحصيلاتش در اصفهان، به زادگاهش استرآباد بازگشت و در آنجا به تأليف كتاب و ارشاد مردمان پرداخت.