ثمرات الأوراق

ثمرات الأوراق
پدیدآوران	ابراهیم، محمد ابوالفضل (محقق) ابن حجه، تقی‌الدین بن علی (نویسنده)
ناشر	المکتبة العصرية
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1426 ق یا 2005 م
چاپ	1
موضوع	ادبیات عربی - قرن9ق. - مجموعه‌‏ها ادبیات عربی - لطیفه، هجو و طنز
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏PJA‎‏ ‎‏4438‎‏ ‎‏/‎‏ث‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

ثمرات الاوراق اثر عربى ابوبكر بن على بن عبدالله التقى الحموى معروف به ابن الحجة (837-767 ق) كتابى است در ذكر مسائل و مطالب، در موضوعات گوناگون.

ساختار

كتاب با مقدمه محقق، محمد ابوالفضل ابراهیم، آغاز و مطالب در دو بخش تنظيم گرديده است.

كتاب، فاقد فصل‌بندى يا باب‌بندى مرسوم و رايج بوده و مطالب، بدون هيچ نظم و ترتيبى تدوين گرديده است؛ در حقيقت، مى‌توان گفت كه اين كتاب، كشكولى است كه موضوعات گوناگونى در آن ذكر شده است.

مؤلف در شكل‌دهى مطالب، از آيات قرآنى، روايات و اشعار عربى استفاده نموده است‍. وى آيات و روايات را كامل ذكر نموده و شرح داده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، پيرامون كتاب، شرح‌حال مؤلف، نسخه خطى آن و منابع و مصادر كتاب، مطالبى بيان گرديده است.

مؤلف حكايات و نوادرى كه معمولاً در مجالس و محافل نقل مى‌كنند را جمع‌آورى كرده و از اين‌رو مى‌توان كتاب او را منتخباتى از اخبار، گلچينى از اشعار و گزيده‌اى از رسايل و سفرنامه‌ها دانست كه از كتاب‌هاى ادب و تاريخ برگرفته شده است.

در كتاب، نكات بسيار مفيدى در زمينه‌هاى تاريخى گنجانده شده است. از ميان سفرنامه‌هايى كه در اين اثر آمده دو سفرنامه را خود مؤلف نوشته است: يكى سفرنامه روم در ملازمت ملك مؤيد است و ديگرى به صورت نامه‌اى است خطاب به ابن مكانس در وصف شهر دمشق.

از جمله موضوعاتى كه در كتاب بيان شده‌است، مى‌توان به موضوعات ادبى، منتخب طرائف و ظرائف، آيات، نقل اخبار و احاديث، بيان اشعار، حكايات و لطائف تاريخى، بيان قصص، موعظه، حكايات ملوك، امور نادر و...اشاره كرد.

مؤلف، حكايات نقل شده را از نحويين، فقها و ملوك گرفته و براى سهولت، مطالب را ساده و بدون هيچ تكلفى بيان نموده است.

وى پس از فراغت از تصنيف كتاب، در پايان، مطالب ديگرى اعم از شعر، قصص، اخبار و حكايات را به همين شيوه بيان كرده و به «ذيل على ثمرات الاوراق» ناميده است.

برخى از مطالب كه پيرامون امور مختلف و در موضوعات گوناگون بوده و مؤلف آن را در كتاب ذكر كرده است، عبارتند از:

لطايف، ترجمه معتزلى، بيان نكته ادبى، عيادت كردن شهاب‌الدين بن محمود از ابن خلكان، نكته لطيف، بيان يك‍ نكته ادبى، در مجلس امير، حجاج و ابراهیم بن طلحه، رحلت امام شافعى، اخبار عشاق، سجع، ابن حجه، وصف اهرام، اخبار هولاكو در بغداد، قصيده ابن زريق، عجائب مخلوقات و...

وضعيت كتاب

فهرست مطالب، مصادر و مراجع تصحيح، در آخر كتاب ذكر شده است.

توضيحات و منابع، با ذكر شماره در پاورقى آمده است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن كتاب.
2. دانشنامه بزرگ اسلامی، مقاله ابن حجه حموی