پایه‌های علمی و منطقی عقاید اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بخش اول که در باب خداشناسی است؛ ابتدا اشاره‌ای ضمنی به فطری بودن توحید دارد؛ بدین صورت که خداشناسى و معرفت خداوند متعال در فطرت و خلقت انسان نهاده شده و هر انسانی به فطرت خود و بدون نیاز به هر برهانى وجود خدا را ادراک مى‎‎کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص5</ref>.

در قسمت اول، هشت برهان بیان شده است. اولین آن‌ها برهان صدیقین است که در طی دو تقریر مطرح گردیده است. برهان دوم، امکان و وجوب است؛ با این تقریر که بالبداهه مى‎دانیم که موجودى در خارج وجود دارد؛ آن موجود یا واجب الوجود است که به‎حسب ذات، عدم او محال و ممتنع است و یا ممکن الوجود است که به‎حسب ذات، ممکن است موجود شود و ممکن است معدوم باشد که اگر به وجود آید نیاز به علت و به‌وجودآورنده دارد..<ref>ر.ک: همان، ص7-10</ref>.

برهان سوم، برهان حدوث است. این برهان، برهان متکلمین است و تقریر آن چنین است: عالم حادث است، پس در وجود خود نیاز به محدث و به‌وجودآورنده دارد که آن واجب الوجود است؛ زیرا اگر آن هم حادث باشد، مستلزم دور یا تسلسل است که هر دو باطل و محال است<ref>ر.ک: همان، ص10-12</ref>.

برهان چهارم، برهان حرکت است که با اثبات سه مقدمه استحکام می‌یابد: اثبات حرکت عالم طبیعت به‎حسب علم هیئت؛ اثبات حرکت ذرات عالم طبیعت به‎حسب علم فیزیک و اثبات حرکت ذات اجسام به‎حسب علم فلسفه<ref>ر.ک: همان، ص12-14</ref>.

برهان حکمت، تنها اثبات وجود صانع نمى‌کند، بلکه علاوه بر اثبات وجود صانع، علم و تدبیر او را هم اثبات مى‌کند. از آثار حکمت الهی در جهان، ساختار بدن انسان، دستگاه گوارش، قلب، مغز، اعصاب و سایر تشکیلات بدن انسان و سایر مخلوقات الهی است<ref>ر.ک: همان، ص23-42</ref>.

قسمت دوم این بخش، در باب اثبات وحدانیت حق تعالی است که در طی یازده برهان به آن پرداخته شده است. برهان اول، برهان فساد و نابودى عالم است که نگارنده با محور قرار دادن آیه شریفه '''لَوْ كٰانَ‎ فِيهِمٰا آلِهَةٌ‎ إِلاَّ اللّٰهُ‎ لَفَسَدَتٰا''' (انبیاء: ۲۲) (اگر در آسمان‌ها و زمین دو خدا وجود داشت، نابود می‌شدند)، به تشریح این برهان پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص47-49</ref>.

از جمله براهین، برهان تعین است؛ بدین تقریر که: اگر دو واجب الوجود که در خارج غیر هم هستند و عین هم نیستند، فرض شود، هرکدام داراى عینیتى است که غیر عینیت دیگرى است و این موضوع از دو حال خارج نیست که هر دو محال و مخالف حکم عقل است..<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>.

از جمله براهین دیگر، برهان تمیز است؛ بدین تقریر که: اگر واجب الوجود بالذات متعدد باشد، باید هرکدام از دیگرى تمیز داشته باشد و تمیز دو واجب الوجود از یکدیگر محال است؛ زیرا اگر تمیز عین ذات آنها باشد، واجب الوجود بودن خارج از ذات آنهاست و بر ذات آنها عارض است، پس هیچ‎کدام از آن‌ها بذاته واجب الوجود نیست و اگر عین ذات آنها نباشد، ذات آنها متعدد نخواهد بود و اگر بالذات متعدد نباشند، ذات آنها واحد و یکتاست و تعین آن هم قهرا واحد یکتا خواهد بود و تعدد به آن راه ندارد<ref>ر.ک: همان، ص57-58</ref>.

مهم‎ترین قسمت این بخش، به موضوع جبر و اختیار مربوط است. اشاعره اهل سنّت معتقد به جبر و معتزله اهل سنّت معتقد به تفویض شده‌اند و امامیه به متابعت آنچه از ائمه معصومین(ع) رسیده است، قائل به امر بین الامرین هستند، که نگارنده در جهت اثبات عقیده امامیه، به استدلالاتی از آیات قرآن و احادیث معصومین(ع) اشاره می‌کند. آیاتى که دلالت بر نفى جبر و بطلان عقیده به آن دارد، بر هفت نوع است: نوع اوّل، آیاتى است که خوبى کردن و بدى کردن را به خود بنده نسبت مى‎دهد؛ مانند آیه ۱۵ سوره اسراء که می‌فرماید: '''فَمَنِ‎ اهْتَدىٰ‎ فَإِنَّمٰا یهْتَدِي لِنَفْسِهِ‎ وَ مَنْ‎ ضَلَّ‎ فَإِنَّمٰا يضِلُّ‎ عَلَيهٰا''' (هرکس به راه هدایت رفت، به نفع خود اوست و هرکس به راه ضلالت رفت به ضرر خود اوست). در ادامه نویسنده با ذکر و تشریح انواع این آیات به بسط مطلب می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص108-119</ref>.

بخش سوم کتاب، در باب نبوت است که در دو قسمت مجزا و مفصل ابتدا به بررسی و اثبات نبوت عامه و سپس به نبوت خاصه پرداخته شده است. در نبوت عامه که بر اصل اعتقاد به ارسال انبیا تاکید شده، نگارنده بر این باور است که مهم‎ترین حجت برای اثبات آن ارائه معجزه و امری خارق‎العاده از جانب مدعی نبوت است که هریک از انبیا معجزاتی مختص به خود را به ظهور رسانده است. در این راستا در ادامه وارد در بحث نبوت خاصه می‌شود و برای اثبات حقانیت نبوت پیامبر اکرم(ص)، یک‌‌به‎یک متذکر معجزات گوناگون آن حضرت می‌شود که اصلی‌ترین معجزه ایشان قرآن کریم است با ویژگی‌های خاص آن و تا روز قیامت این اعجاز با قدرت باقی است<ref>ر.ک: همان، ص120-177</ref>.

معاد جسمانی پس از مرگ، موضوع بخش چهارم کتاب است. در این بخش، نگارنده با طرح مباحث گوناگونی در ارتباط با معاد، به تفصیل این بحث نشسته است. در بحث اول این بخش، به براهین قرآن کریم بر وجود و کیفیت معاد پرداخته شده است. در بحث‎‎های بعدی به‌ترتیب اهمیت، به مباحثی همچون: اعتقاد به معاد جسمانى از ضروریات اسلام است، معاد جسمانى در فلسفه، دفع شبهه محال بودن برگردانیدن معدوم، ویژگى‎هاى روز قیامت در قرآن کریم، عقیده امامیه در بقای روح، شفاعت، خوشبختى بزرگ در بهشت کامیابى روحانى و رسیدن به رضوان اللّه و مقام قرب الهى است و... پرداخته شده است<ref>ر.ک: همان، ص177-233</ref>.

بخش نهایی این کتاب، در باب امامت است. نگارنده در این بخش، پس از تبیین ماهیت امامت و عصمت، وارد بر مباحث اثبات اصل امامت از نظر قرآن و روایات می‌شود. در این راستا به طرح و تفصیل آیاتی مانند آیه تطهیر، آیه اولوا الامر و روایاتی چون حدیث غدیر، حدیث منزلت، حدیث مدینة العلم و غیره می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص233-409</ref>.

[[رده:25 اردیبهشت الی 24 خرداد]]

 

[[رده:سال97-1اردیبهشت الی31]]