۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
المباحث المشرقية في علم الإلهيات و الطبيعيات (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۸ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۲۲:۰۹
، ۸ سپتامبر ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌خ' به 'ه‌خ') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در این کتاب به شکل مبسوط امور عامه را بیان کرده است. ترتیب مباحث این کتاب به‌گونه‌ای است که از عامترین مسائل، یعنی وجود شروع کرده و هرچه پایینتر می‌رویم مسائل ریزتر می‌شوند؛ یعنی سیر آن از اعم به اخص است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/2864/1/9 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص9]</ref>. | [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در این کتاب به شکل مبسوط امور عامه را بیان کرده است. ترتیب مباحث این کتاب به‌گونه‌ای است که از عامترین مسائل، یعنی وجود شروع کرده و هرچه پایینتر می‌رویم مسائل ریزتر می‌شوند؛ یعنی سیر آن از اعم به اخص است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/2864/1/9 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص9]</ref>. | ||
نویسنده در این کتاب، مسائل اختلافی را بیان کرده و با بیان نظر حق از دید خودش، آنها را پاسخ گفته است. وی مباحث عرض و جوهر را به تقریری نیکو بیان کرده. از | نویسنده در این کتاب، مسائل اختلافی را بیان کرده و با بیان نظر حق از دید خودش، آنها را پاسخ گفته است. وی مباحث عرض و جوهر را به تقریری نیکو بیان کرده. از ویژگی‌های این کتاب این است که [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در آن اکثر مسائل فلکیات و متعلقات این بحث را به‌خوبی تقریر کرده و مسائل طبیعیات و شعبه‌های آن را بهنیکویی شرح داده؛ به‌گونه‌ای که مانند بیشتر مباحث این کتاب را در غیر آن نمی‌توان یافت<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2865/1/525 ر.ک: خاتمه کتاب، ج2، ص525]</ref>. | ||
بنا بر قول نویسنده در مقدمه، مباحث این مجموعه در سه کتاب [که ناشر آن را در دو جلد به چاپ رسانده است] بیان شده است، و مباحث کلی در آن گسترش یافته‌اند، سپس فهرستی از ابواب و فصول بیان شده و بعد از آن به غور در مباحث اصلی پرداخته شده است. چون «وجود»، اعم امور است، نویسنده، کتاب اول را به بحث از وجود و خواص و احکام آن اختصاص داده و پس از آن عدم را به‌عنوان مفهوم مقابل وجود بیان کرده و پس از آن ماهیت و وحدت و کثرت را که در شمول و عموم، به وجود نزدیک هستند توضیح داده است. این مسائل، امور عامه نام دارند و پس از آن اولین تقسیم وجود، یعنی تقسیم آن به واجب و ممکن و حقیقت هرکدام و احکام و خواصشان بیان می‌گردد. بعد از آن نویسنده به مباحث متعلق به حدوث و قدم می‌پردازد؛ علت این امر این است که موجود، بنا به برخی اعتبارات، به حادث و قدیم تقسیم می‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/6 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص6]</ref>. | بنا بر قول نویسنده در مقدمه، مباحث این مجموعه در سه کتاب [که ناشر آن را در دو جلد به چاپ رسانده است] بیان شده است، و مباحث کلی در آن گسترش یافته‌اند، سپس فهرستی از ابواب و فصول بیان شده و بعد از آن به غور در مباحث اصلی پرداخته شده است. چون «وجود»، اعم امور است، نویسنده، کتاب اول را به بحث از وجود و خواص و احکام آن اختصاص داده و پس از آن عدم را به‌عنوان مفهوم مقابل وجود بیان کرده و پس از آن ماهیت و وحدت و کثرت را که در شمول و عموم، به وجود نزدیک هستند توضیح داده است. این مسائل، امور عامه نام دارند و پس از آن اولین تقسیم وجود، یعنی تقسیم آن به واجب و ممکن و حقیقت هرکدام و احکام و خواصشان بیان می‌گردد. بعد از آن نویسنده به مباحث متعلق به حدوث و قدم می‌پردازد؛ علت این امر این است که موجود، بنا به برخی اعتبارات، به حادث و قدیم تقسیم می‌شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/6 ر.ک: مقدمه کتاب، ج1، ص6]</ref>. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
بخش دوم از کتاب دوم، دربردارنده احکام جواهر است که در سه فن بیان شده است؛ فن اول درباره احوال اجسام بحث می‌کند و دارای چهار باب است که در باب اول احکام جسم من حیث هو جسم بیان شده، در باب دوم احکام جسم بسیط، در باب سوم افعال و انفعالات و در باب چهارم، کائناتی که نفس ندارند. فن دوم درباره علم النفس است که نویسنده به شرح آن در هشت باب می‌پردازد و فن سوم درباره عقل است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/8 ر.ک: همان، ص8]</ref>. | بخش دوم از کتاب دوم، دربردارنده احکام جواهر است که در سه فن بیان شده است؛ فن اول درباره احوال اجسام بحث می‌کند و دارای چهار باب است که در باب اول احکام جسم من حیث هو جسم بیان شده، در باب دوم احکام جسم بسیط، در باب سوم افعال و انفعالات و در باب چهارم، کائناتی که نفس ندارند. فن دوم درباره علم النفس است که نویسنده به شرح آن در هشت باب می‌پردازد و فن سوم درباره عقل است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/8 ر.ک: همان، ص8]</ref>. | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر|محمد بن عمر فخر رازی]]، در کتاب سوم، به الهیات بالمعنی الاخص (الهیات محض) می‌پردازد و مباحث آن را در چهار باب بیان می‌کند. او در باب اول به اثبات واجب تعالی و وحدت او و تنزهش از جهات کثرت و همسانی با جواهر و اعراض می‌پردازد و در باب دوم به شرح صفات واجب تعالی و علم او به کلیات و جزئیات و شرح اراده و قدرت او و تمامیت و خیر و حق محض بودن او می‌پردازد و همچنین بیان می‌دارد که عقول بشری از احاطه به واجب تعالی و تعداد اقسام اسمای الهی ناتوان است. باب سوم کتاب سوم، درباره افعال الهی است؛ در این باب از کیفیت صدور افعال از خداوند بحث می‌شود و آنچه درباره عقول عشره و کیفیت ترتب آنها و چگونگی بیان اسطقسات از آنها گفته شده، گردآوری شده و بیان می‌گردد که آنچه از ممکنات پا به عرصه وجود می‌نهند به دلیل قضا و قدرشان است. پس از این مباحث، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] درباره چگونگی دخول شر در قضای الهی توضیح می‌دهد. کتاب سوم، با بیان ضرورت وجود پیامبر و اشاره به | [[فخر رازی، محمد بن عمر|محمد بن عمر فخر رازی]]، در کتاب سوم، به الهیات بالمعنی الاخص (الهیات محض) می‌پردازد و مباحث آن را در چهار باب بیان می‌کند. او در باب اول به اثبات واجب تعالی و وحدت او و تنزهش از جهات کثرت و همسانی با جواهر و اعراض می‌پردازد و در باب دوم به شرح صفات واجب تعالی و علم او به کلیات و جزئیات و شرح اراده و قدرت او و تمامیت و خیر و حق محض بودن او می‌پردازد و همچنین بیان می‌دارد که عقول بشری از احاطه به واجب تعالی و تعداد اقسام اسمای الهی ناتوان است. باب سوم کتاب سوم، درباره افعال الهی است؛ در این باب از کیفیت صدور افعال از خداوند بحث می‌شود و آنچه درباره عقول عشره و کیفیت ترتب آنها و چگونگی بیان اسطقسات از آنها گفته شده، گردآوری شده و بیان می‌گردد که آنچه از ممکنات پا به عرصه وجود می‌نهند به دلیل قضا و قدرشان است. پس از این مباحث، [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] درباره چگونگی دخول شر در قضای الهی توضیح می‌دهد. کتاب سوم، با بیان ضرورت وجود پیامبر و اشاره به ویژگی‌های او پایان می‌پذیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/8 ر.ک: همان، ص8-9]</ref>. | ||
[[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در پایان مقدمه‌اش بر کتاب، وعده نوشتن مطالبی درباره علم اخلاق و سیاست (که در قدیم زیرمجموعه فلسفه به حساب می‌آمده) را هم می‌دهد، اما این اتفاق در این کتاب نمی‌افتد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/9 ر.ک: همان، ص9]</ref>. | [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازی]] در پایان مقدمه‌اش بر کتاب، وعده نوشتن مطالبی درباره علم اخلاق و سیاست (که در قدیم زیرمجموعه فلسفه به حساب می‌آمده) را هم می‌دهد، اما این اتفاق در این کتاب نمی‌افتد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/2864/1/9 ر.ک: همان، ص9]</ref>. | ||