فضل الكوفة و فضل أهلها: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۷ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎ب' به 'ی‌ب'
جز (جایگزینی متن - 'ن‎ه' به 'ن‌ه')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ب' به 'ی‌ب')
خط ۴۰: خط ۴۰:
به دلیل سابقه ولایی کوفه برای اهل‎بیت وحی و تنزیل(ع) و یاری ظالمان برای از بین بردن میراث اصیل آن، پرده‌های فراموشی و پوشش بی‌توجهی بر تاریخ کوفه انداخته شد. خدمات این شهر که مانند خورشید می‌درخشد اعم از حافظان قرآن کریم و سنت نبوی شریفه آن و همیاری کوفه در تکمیل فرهنگ عربی اسلامی با ارائه هزاران نفر از اعلام محدثین و لغویان و علما و فلاسفه و فقها و ادبا و شعرا و مهندسین و اطباء و نوابغ در تمامی فنون و آداب و علوم و... در آن، علاوه بر اینکه این شهر پایتخت اسلام در زمان [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] بوده است، ما را بر آن داشت که مجموعه‌ای از مطالب چاپ شده ارزشمند را که درباره این جایگاه اسلامی مهم نوشته شده، در این اثر گرد آوریم.
به دلیل سابقه ولایی کوفه برای اهل‎بیت وحی و تنزیل(ع) و یاری ظالمان برای از بین بردن میراث اصیل آن، پرده‌های فراموشی و پوشش بی‌توجهی بر تاریخ کوفه انداخته شد. خدمات این شهر که مانند خورشید می‌درخشد اعم از حافظان قرآن کریم و سنت نبوی شریفه آن و همیاری کوفه در تکمیل فرهنگ عربی اسلامی با ارائه هزاران نفر از اعلام محدثین و لغویان و علما و فلاسفه و فقها و ادبا و شعرا و مهندسین و اطباء و نوابغ در تمامی فنون و آداب و علوم و... در آن، علاوه بر اینکه این شهر پایتخت اسلام در زمان [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] بوده است، ما را بر آن داشت که مجموعه‌ای از مطالب چاپ شده ارزشمند را که درباره این جایگاه اسلامی مهم نوشته شده، در این اثر گرد آوریم.


خوشبختانه این کتاب برای اولین بار از این انتشارات منتشر شده و نویسنده آن علامه مسند کوفه علوی حسنی از بزرگان همین شهر بوده و محقق آنکه بسیاری از مباحث متعلق به مسجد کوفه را به آن افزوده نیز یکی دیگر از شخصیت‎های کوفی در عصر حاضر و رئیس آکادمی کوفه در هلند می‎باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/3 ر.ک: مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی، ص3]</ref>
خوشبختانه این کتاب برای اولین بار از این انتشارات منتشر شده و نویسنده آن علامه مسند کوفه علوی حسنی از بزرگان همین شهر بوده و محقق آنکه بسیاری از مباحث متعلق به مسجد کوفه را به آن افزوده نیز یکی دیگر از شخصیت‎های کوفی در عصر حاضر و رئیس آکادمی کوفه در هلند می‌باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/3 ر.ک: مقدمه سید موسی سید تقی خلخالی، ص3]</ref>


به‎هرحال به علت اهمیت مسجد کوفه در تاریخ امت‎های اسلامی و عربی، بسیاری از مؤلفان پیشین در نگارش کتابی دراین‎ارتباط همت گماشته‌اند و کتاب‌های مستقلی در این زمینه تألیف کرده‌اند که یکی از آن‌ها فضل الکوفه و فضل اهلها اثر محمد بن علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی حسنی کوفی است. محقق در مقدمه از 32 کتاب که دراین‎ارتباط نوشته شده، نام می‎برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7]</ref>
به‎هرحال به علت اهمیت مسجد کوفه در تاریخ امت‎های اسلامی و عربی، بسیاری از مؤلفان پیشین در نگارش کتابی دراین‎ارتباط همت گماشته‌اند و کتاب‌های مستقلی در این زمینه تألیف کرده‌اند که یکی از آن‌ها فضل الکوفه و فضل اهلها اثر محمد بن علی بن حسن بن عبدالرحمن علوی حسنی کوفی است. محقق در مقدمه از 32 کتاب که دراین‎ارتباط نوشته شده، نام می‌برد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص5-7]</ref>


مشایخ مؤلف در روایت این کتاب عبارتند از: ابوحسین علی بن حسن بن یحیی علوی با دو حدیث، احمد بن محمد بن ابی الاشتر عطار با یک حدیث، محمد بن عبدالله جعفی با بیست‎وهشت حدیث، محمد بن حسین بن جعفر تمیلی با سه حدیث، عبدالله بن جعفر بن محمد حفری با یک حدیث، حسین بن احمد بن ابوداود جعفری قطان با بیست‎وهشت حدیث، علی بن محمد بن فضل مؤدب دهقان با هشت حدیث، ابوطالب محمد بن عباس حذاء مقری با چهل‎وشش حدیث، ابوحسن محمد بن علی بن عامر کندی بن بندار با یک حدیث، محمد و زید فرزندان ابوهاشم جعفر بن محمد علوی با سه حدیث، ضحاک بن عبدالله بن ابوقتیبه غنوی و محمد بن حسین قرشی و ابوخازم محمد بن علی بن حسن وشاء هرکدام با یک حدیث، محمد بن حسین بن نخاس با هفت حدیث، و محمد بن زید بن احمد تمیمی با چهار، علی بن یعقوب بن سری یک، محمد بن حسین بن غزال پنج، حسین بن محمد بن حسن بجلی مقری یک، علی بن محمد بن اسحاق مقری یک، حسین بن احمد مقری سه، ابوطیب محمد بن حجاج یک، زید بن جعفر بن حاجب دو، عبدالله بن مجالد بن بشر محاربی پنج، جعفر بن احمد بن لیث بجلی قصار یک، عبدالسلام بن احمد بن جبه خزاز یک، حسن بن حسین بن حبیش مقری سه، محمد بن حسین سلمی دو، ابوخازم احمد بن عبدالله جوالیقی دو، علی و یحیی فرزندان حسین بن یحیای علوی یک، ابوعبدالله احمد بن علی عطار مقری دو، محمد بن علی بن حکم همدانی یک، ابوالحسن محمد بن جعفر تمیمی دو، محمد بن حسین بن عبدالصمد جعفی یک و علی بن محمد بنان با یک حدیث هستند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/20 ر.ک: همان، ص20-21]</ref>
مشایخ مؤلف در روایت این کتاب عبارتند از: ابوحسین علی بن حسن بن یحیی علوی با دو حدیث، احمد بن محمد بن ابی الاشتر عطار با یک حدیث، محمد بن عبدالله جعفی با بیست‎وهشت حدیث، محمد بن حسین بن جعفر تمیلی با سه حدیث، عبدالله بن جعفر بن محمد حفری با یک حدیث، حسین بن احمد بن ابوداود جعفری قطان با بیست‎وهشت حدیث، علی بن محمد بن فضل مؤدب دهقان با هشت حدیث، ابوطالب محمد بن عباس حذاء مقری با چهل‎وشش حدیث، ابوحسن محمد بن علی بن عامر کندی بن بندار با یک حدیث، محمد و زید فرزندان ابوهاشم جعفر بن محمد علوی با سه حدیث، ضحاک بن عبدالله بن ابوقتیبه غنوی و محمد بن حسین قرشی و ابوخازم محمد بن علی بن حسن وشاء هرکدام با یک حدیث، محمد بن حسین بن نخاس با هفت حدیث، و محمد بن زید بن احمد تمیمی با چهار، علی بن یعقوب بن سری یک، محمد بن حسین بن غزال پنج، حسین بن محمد بن حسن بجلی مقری یک، علی بن محمد بن اسحاق مقری یک، حسین بن احمد مقری سه، ابوطیب محمد بن حجاج یک، زید بن جعفر بن حاجب دو، عبدالله بن مجالد بن بشر محاربی پنج، جعفر بن احمد بن لیث بجلی قصار یک، عبدالسلام بن احمد بن جبه خزاز یک، حسن بن حسین بن حبیش مقری سه، محمد بن حسین سلمی دو، ابوخازم احمد بن عبدالله جوالیقی دو، علی و یحیی فرزندان حسین بن یحیای علوی یک، ابوعبدالله احمد بن علی عطار مقری دو، محمد بن علی بن حکم همدانی یک، ابوالحسن محمد بن جعفر تمیمی دو، محمد بن حسین بن عبدالصمد جعفی یک و علی بن محمد بنان با یک حدیث هستند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/20 ر.ک: همان، ص20-21]</ref>
خط ۵۶: خط ۵۶:
آنچه به سابقه حرفه وراقی در کوفه مربوط می‌شود، بیانگر این‎ امر‎ است‎ که در اواخر دوره امویان به حرفه‌ای کم‎درآمد بدل شد. بااین‎وجود این شغل توانست برای چند قرن به فعالیت و حیات خویش ادامه دهد. بنا‎ به‎ اظهار «[[ماسینیون، لویی|ماسینیون]]» بازار «وراقان» در شمال مسجد جامع کوفه قرار داشت...
آنچه به سابقه حرفه وراقی در کوفه مربوط می‌شود، بیانگر این‎ امر‎ است‎ که در اواخر دوره امویان به حرفه‌ای کم‎درآمد بدل شد. بااین‎وجود این شغل توانست برای چند قرن به فعالیت و حیات خویش ادامه دهد. بنا‎ به‎ اظهار «[[ماسینیون، لویی|ماسینیون]]» بازار «وراقان» در شمال مسجد جامع کوفه قرار داشت...


آنچه قابل‎تأمل است گسترش صنعت دباغی در کوفه است که با حرفه وراقان ارتباط دارد. وراقان کوفه‎ برای‎ نوشتن و جلد کتاب‌ها، از پوست دباغی شده در کوفه بهره می‎بردند. ازاین‎رو در کنار حرفه وراقی صنعت دباغی نیز رونق گرفت‎. ابن‎ ندیم دراین‎باره می‌گوید‎: «کار‎ دباغی پوست ابتدا با آهک صورت می‌گرفت که به‎سختی و شکنندگی آن می‌انجامید. ولی دباغی در کوفه با خرما انجام می‌شد که پوستِ نرم‎ به‎ دست می‌آمد...
آنچه قابل‎تأمل است گسترش صنعت دباغی در کوفه است که با حرفه وراقان ارتباط دارد. وراقان کوفه‎ برای‎ نوشتن و جلد کتاب‌ها، از پوست دباغی شده در کوفه بهره می‌بردند. ازاین‎رو در کنار حرفه وراقی صنعت دباغی نیز رونق گرفت‎. ابن‎ ندیم دراین‎باره می‌گوید‎: «کار‎ دباغی پوست ابتدا با آهک صورت می‌گرفت که به‎سختی و شکنندگی آن می‌انجامید. ولی دباغی در کوفه با خرما انجام می‌شد که پوستِ نرم‎ به‎ دست می‌آمد...


درباره پوست (محصول) کوفه در بسیاری منابع، سخن به میان آمده است. «به ابن راحه گفته شد کتاب‌های ابوالشمقمق را بیرون بیاور و آن را با پوست‎ کوفی‎ در میان دو جلد قرار داشت که خطی بس نیکو داشت.
درباره پوست (محصول) کوفه در بسیاری منابع، سخن به میان آمده است. «به ابن راحه گفته شد کتاب‌های ابوالشمقمق را بیرون بیاور و آن را با پوست‎ کوفی‎ در میان دو جلد قرار داشت که خطی بس نیکو داشت.
خط ۶۳: خط ۶۳:


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
در صفحه چهار کتاب تصویر باب الثعبان مسجد کوفه ارائه شده است. در صفحه 16 کتاب، رونوشت صفحات اول و آخر نسخه خطی «تعازی» شریف علوی، ذکر شده است که ممهور به مهر کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی می‎باشد. در صفحات 22 تا 24 کتاب، رونوشت صفحات ابتدایی و نمونه‌هایی از دیگر صفحات نسخه خطی این کتاب ارائه شده است. در صفحه 26 نیز رونوشت صفحه 282 کتاب از روی نسخه «ب» آمده است. در صفحات 250 تا 252 هم تصویر مکان‌هایی مانند مناره مسجد سهله، منزل [[امام على(ع)|حضرت امیر(ع)]] در کوفه، تصویر مقبره مسلم بن عقیل در قرن نوزدهم میلادی و... ارائه شده است. در صفحات دیگر نیز تصاویر و نقشه‌هایی را شاهدیم مانند صفحات 221 و 239.
در صفحه چهار کتاب تصویر باب الثعبان مسجد کوفه ارائه شده است. در صفحه 16 کتاب، رونوشت صفحات اول و آخر نسخه خطی «تعازی» شریف علوی، ذکر شده است که ممهور به مهر کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی می‌باشد. در صفحات 22 تا 24 کتاب، رونوشت صفحات ابتدایی و نمونه‌هایی از دیگر صفحات نسخه خطی این کتاب ارائه شده است. در صفحه 26 نیز رونوشت صفحه 282 کتاب از روی نسخه «ب» آمده است. در صفحات 250 تا 252 هم تصویر مکان‌هایی مانند مناره مسجد سهله، منزل [[امام على(ع)|حضرت امیر(ع)]] در کوفه، تصویر مقبره مسلم بن عقیل در قرن نوزدهم میلادی و... ارائه شده است. در صفحات دیگر نیز تصاویر و نقشه‌هایی را شاهدیم مانند صفحات 221 و 239.


در تحقیق این کتاب، بر تنها نسخه خطی موجود آن در دارالکتب ظاهریه دمشق، اعتماد شده است. این کتاب ضمن مجموعه شماره 9 از صفحات 282 تا 308 را در بر گرفته است و این اثر یازدهمین کتاب از این مجموعه است که تاریخ نسخ آن نوشته نشده ولی تاریخ آخرین سماع آن 474 هجری ذکر شده است و بااین‎حال باید گفت این نسخه خطی به زمان مؤلف بازمی‌گردد. از سماع مذکور در کتاب این‎چنین برمی‌آید که این اثر دارای اجزای دیگری نیز بوده ولی محقق تنها بر جزء اول آن دست یافته و آن را در اختیار خوانندگان قرار داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/213 ر.ک: مقدمه محقق، ص213]</ref>
در تحقیق این کتاب، بر تنها نسخه خطی موجود آن در دارالکتب ظاهریه دمشق، اعتماد شده است. این کتاب ضمن مجموعه شماره 9 از صفحات 282 تا 308 را در بر گرفته است و این اثر یازدهمین کتاب از این مجموعه است که تاریخ نسخ آن نوشته نشده ولی تاریخ آخرین سماع آن 474 هجری ذکر شده است و بااین‎حال باید گفت این نسخه خطی به زمان مؤلف بازمی‌گردد. از سماع مذکور در کتاب این‎چنین برمی‌آید که این اثر دارای اجزای دیگری نیز بوده ولی محقق تنها بر جزء اول آن دست یافته و آن را در اختیار خوانندگان قرار داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39263/1/213 ر.ک: مقدمه محقق، ص213]</ref>
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش