علم الاكتناه العربي الإسلامي: تفاوت میان نسخه‌ها

اثر حاضر، ازآنجاکه حاصل گذران عمری تتبع مؤلف در نسخه‌شناسی عربی است‎، حاوی‎ نکات‎ بسیار ارزشمندی است که نویسنده درباره پیدایی خط‎ عربی‎ آورده و این خط را تحول‎یافته از خط نبطی دانسته است. نبطی‎ها جانشینان قوم ثمود بودند و در مناطق آنان‎ سکنی‎ داشتند‎ و خط خود را از آرامی‎ها و فنیقی‎ها آموخته بودند. اهل حیره‎ این خط را از مردم انبار آموختند و این هر دو قوم در سیطره نفوذ ایرانیان و دولت ساسانی بودند، سرانجام‎ اهل‎ حجاز‎ در مراودات خود با اهالی این مناطق، خط مزبور را از‎ اهالی‎ حیره و انبار آموختند. نویسنده مبحثی را به تاریخ و تمدن نبطی‎ها اختصاص داده است و می‌گوید: حساب جمل‎ و حروف‎ ابجدی‎ را نیز عرب‌ها از این خط عاریه گرفتند. وی در این‎باره خواننده را‎ به‎ کتاب سلیمان بن عبدالرحمان الذییب ارجاع می‌دهد که در آن 90 تصویر از‎ کتیبه‌های‎ نبطی‎ و آرامی به کوشش کتابخانه ملی ملک فهد منتشر شده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/42156/379 ر.ک: همان]</ref>.

وی‎ سپس‎ به تحقیق در نسخه‌های منحصربه‎فرد و چگونگی پرداختن‎ به‎ مسوده‌ها‎ و مبیضه‌ها اشاره می‌کند و راه‎حل‎های عمل‎گرایانه‌ای ارائه می‌دهد‎. همچنین‎ به هریک از مباحث مربوط به تصحیح نسخه‌های خطی نظیر مشکلات فهرست‎نویسی، تعدد‎ نسخ‎، افتادگی پیش و پس صفحات، نوع‎ خط‎ و شناسایی آن‎ اشاره‎ می‌کند‎ و مواردی را که خود با آنها‎ برخورد‎ داشته برمی‌شمارد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/42156/379 ر.ک: همان]</ref>.

نویسنده سپس به برخی علائم اختصاری در زبان عربی اشاره می‌کند و معتقد است تجلید و صحافی از همان ابتدا در تاریخ اسلام معمول بوده و کراسه‌ها (جزوبندی) بهتر‎ از‎ لفافه (طومارنویسی) تشخیص داده شده است. قرآن نیز از همان ابتدا به‎صورت مصحف بوده است، نه لفافه<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/42156/380 ر.ک: همان]</ref>.

نویسنده‎ همچنین‎ به هنر خوش‎نویسی، زرکوبی و تذهیب و نظایر آن نیز اشاراتی دارد و معتقد است که این هنرها از قرن هفتم هجری به بعد تحت تأثیر اروپاییان رواج یافته است. وی در پایان‎ کتاب‎ مطالبی را‎ هم به تزویرشناسی و جعل در نسخه‌های خطی اختصاص می‌دهد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/42156/380 ر.ک: همان]</ref>.