تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'به' به 'به') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌د' به 'ی‌د') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
[[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] ابتدا پارهای از نص کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. | [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] ابتدا پارهای از نص کتاب [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. | ||
«ایساغوجی»، اولین اثر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد فارابی]] کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل | «ایساغوجی»، اولین اثر [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] است که [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]] بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر فارابی]] پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که [[فارابی، محمد بن محمد|ابونصر محمد بن محمد فارابی]] کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به [[فارابی، محمد بن محمد|فارابی]] نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل می‌دهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو بهطور عام و ناظران در کتاب مقولات بهطور خاص به آن نیازمند هستند، حل و فصل میکنند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-25</ref>. | ||
جزء دوم از تعلیقات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]]، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>. | جزء دوم از تعلیقات [[ابن باجه، محمد بن یحیی|ابن باجه]]، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است.<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص13</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۲ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۵۶
| تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | فارابی، محمد بن محمد(نویسنده)
ابن باجه، محمد بن یحیی (نویسنده) فخری، ماجد (محقق) |
| عنوان‌های دیگر | الـفصول الخمسه. شرح
المقولات. شرح الارتياض علي کتاب المقولات. شرح العباره. شرح التحليل. شرح |
| ناشر | دار المشرق |
| مکان نشر | لبنان - بيروت |
| سال نشر | 1994م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | فارابی، محمد بن محمد، 260؟ - 339ق. ايساغوجي - نقد و تفسير |
| زبان | عربي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BC 66 /الف2ت7 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تعاليق ابن باجة علی منطق الفارابي، تألیف ابوبکر بن صائع، معروف به ابن باجه (متوفی 533ق)، تعلیقههای وی بر آثار ابونصر فارابی (متوفی 339ق) است که با تحقیق ماجد فخری منتشر شده است.
کتاب، حاوی مقدمه محقق و چهار جزء بدین ترتیب است:
- تعالیق بر دو کتاب ایساغوجی و فصول خمسه فارابی؛
- تعالیق بر کتاب مقولات (قاطیغوریاس) و ارتیاض بر کتاب مقولات فارابی؛
- تعالیق بر كتاب العبارة (باری ارمینیاس) فارابی؛
- تعالیق بر دو کتاب القياس و التحليل فارابی.
ابن باجه ابتدا پارهای از نص کتاب فارابی را برگرفته و سپس به تفسیر و تبیین عبارات و ارتباط آن با دیگر اقوال فارابی پرداخته است؛ البته وی شیوه یکسانی را به کار نبرده است. او از ابتدای سه مقالات اول یا از اواخر آنها آنچه را شایسته تعلیق یا تفسیر دیده انتخاب کرده و باقی را رها کرده است.[۱].
«ایساغوجی»، اولین اثر فارابی است که ابن باجه بر آن تعلیقه زده است. در ابتدای بحث پیرامون این کتاب به این نکته اشاره شده که ابونصر فارابی پیشاپیش منطقیون عصرش، تعدادی از کتب مقدماتی و زمینهساز (التوطئة) را برای مطالعه منطق تألیف کرد که تاکنون از این آثار، چهار اثر یافت شده که عبارتند از: «رسالهای که ابونصر محمد بن محمد فارابی کتابش در منطق را با آن آغاز کرده است»، «فصولی که مشتمل است بر آنچه نوآموزان منطق به آن محتاجند و مجموعا پنج فصل است»، «کتاب ایساغوجی یا مدخل» و «كتاب الألفاظ المستعملة في المنطق». با وجود دشواری شناسایی ارتباط بین این کتب چهارگانه و بین دیگر آثار نظیر اینها که در مراجع قدیمی به فارابی نسبت داده شده، سه کتاب اول، وحدت منسجمی را تشکیل می‌دهند که در مجموع، قضایای مدخلی را که طالبان منطق ارسطو بهطور عام و ناظران در کتاب مقولات بهطور خاص به آن نیازمند هستند، حل و فصل میکنند[۲].
جزء دوم از تعلیقات ابن باجه، تعلیقاتی بر مقولات و لواحق آن مانند: «ارتیاض بر کتاب مقولات»، «غرض کتاب مقولات»، «قول در لواحق مقولات» است. نویسنده در این بخش بر مقولات عشر و اجناس عالیه ذکرشده در جزء اول کتاب مقولات فارابی، تعلیقه زده است. سپس لواحق مقولاتی را که از حیث فروع با آن مختلف است، به دنبال آن آورده است.[۳].
جزء سوم تعلیقات، پیرامون «كتاب العبارة» است و مشتمل بر شروحی است که در کتاب‌های «غرض أبينصر في كتاب باري أرمينياس»، «كلام علی كتاب العبارة» و فقرات مختصر دیگر پراکنده است. از تعارض گزیدههای فارابی در این تعالیق معلوم میشود که نسخهای که ابن باجه بر آن اعتماد کرده، «شرح كتاب العبارة» که در سال 1960م، دو مستشرق به نام ویلهم کوتش و ستانلی مارو منتشر کردهاند، نیست؛ بلکه جزء خاصی از كتاب العبارة از «كتاب مختصر جميع الكتب المنطقية» محفوظ در مجموعه فیضالله افندی در استانبول است.[۴].
آخرین بخش این تعلیقات، پیرامون دو کتاب القياس و التحليل فارابی است. چهبسا مهمترین مطالب این تعلیقات اشارات ابن باجه به شکل رابع از قیاس منسوب به جالینوس است. ارسطو چنانکه معروف است به سه قسم قیاس بسنده کرده و در مصادر عربی ادخال شکل چهارم به جالینوس نسبت داده میشود. بااینکه فارابی شکل چهارم را در کتاب «القياس الصغير» نیاورده است، ابن باجه بهتفصیل از آن سخن گفته است. بنابراین تعالیق ابن باجه بر قیاس بهمنزله جایگزین نسخه مفقود کتاب القياس فارابی است.[۵].
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است. در پاورقیهای کتاب به اختلاف نسخه‌ها و الفاظی که در برخی نسخه‌ها ذکر نشده، اشاره شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه محقق و متن کتاب.