الطليعة من شعراء الشيعة

الطلیعة من شعراء الشیعة
پدیدآوران	سماوی، محمد (نویسنده) جبوری، کامل سلمان (محقق)
ناشر	دار المؤرخ العربي
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1422 ق یا 2001 م
چاپ	1
موضوع	شاعران عرب - سرگذشت‌نامه شعر عربی - مجموعه‌ها شیعه - سرگذشت‌نامه
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏PJA‎‏ ‎‏2172‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏9‎‏س‎‏8
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

الطليعة من شعراء الشيعة، تأليف نویسنده عراقى شيخ محمد سماوى (1292-1370ق)، از مهم‌ترين آثار نویسنده در معرفى شعراى شيعه است. كامل سلمان جبورى، تحقيق كتاب را برعهده داشته و بر آن مقدمه مفصلى نوشته است.

ساختار

اين اثر دو جلدى مشتمل بر مقدمه مفصلى از محقق كتاب، مقدمه مؤلف و شرح حال شعرا به ترتيب حروف الفباست. نویسنده در خاتمه كتاب به منابع مورد استفاده‌اش اشاره كرده است كه از آن جمله است: «الأغاني» ابوالفرج اصفهانى (ت 356ق)، «أمل الآمل» حر عاملى (ت 1104ق)، «الأنساب» سمعانى (ت 562ق)، «بغية الوعاة» سيوطى (ت 911ق)، «بحار الأنوار» مجلسى (ت 1111ق) و.

گزارش محتوا

كتاب با شرح حال شيخ محمد سماوى و ذكر محل ولادت، رشد و شرح مسافرت‌ها و تأليفات فراوان وى آغاز شده است. استاد جعفر خليلى در موسوعة العتبات المقدسة درباره وى چنين مى‌نويسد: «تاريخ در عصرهاى متأخر، عالمى را نمى‌شناسد كه همانند شيخ محمد سماوى بر كتب قديمى و تواريخ و مكان آنها و ارزش و نفاست آنها - به‌ويژه در آنچه درباره شعر و شعرا و ديوان‌هاى آنهاست - احاطه داشته باشد. اين شخصيت در عصور متأخر همانند محمد بن اسحاق صاحب الفهرست در عصرش مى‌باشد».

جبورى همچنين در مقدمه به اشعارى در مدح نبى اكرم(ص)، اميرالمؤمنين(ع)، امام حسین(ع) و ديگر ائمه(ع) اشاره كرده است.

نویسنده در اين اثر، شرح حال آن عده از شعراى شيعه را كه بر اطلاعاتى از افكار و اعتقادات آنها دست يافته، ذكر كرده و به شعراى دوازده‌امامى اكتفا كرده است.او درباره هر شخصيت پس از معرفى وى در چند سطر، به بخش‌هايى از اشعار وى اشاره كرده است.

در شماره 102 كتاب، زين‌الدين بن على بن احمد عاملى جبعى معروف به شهيد ثانى معرفى شده است. وى درياى فضيلت، عالمى بزرگ و صاحب آثار فراوان بود. فراوان سفر مى‌رفت و از جمله به عتبات عاليات، حج و قسطنطنيه سفر نمود. در بعلبك در مدرسه نوريه به تدريس پرداخت و در سال 966ق، در قسطنطنيه به دست ظالمين به شهادت رسيد. او اديب نيز بود و اشعارى از جمله در مدح رسول‌الله(ص) سروده است.

در شماره 234 به نام مالك بن حارث معروف به مالك اشتر برمى‌خوريم. نویسنده وى را از تابعين جنگاور، متدينى شجاع، از اكابر و اعاظم شيعه و بسيار دوستدار اميرالمؤمنين على(ع) معرفى كرده است. اميرالمؤمنين درباره وى كلامى گفته كه درباره كسى گفته نشده است: «خداوند مالك را رحمت كند او براى من به‌منزله من نسبت به رسول‌الله(ص) بود». وى همچنين خطيبى شاعر بود كه تا زمان شهادتش همواره با على(ع) بود. نویسنده سپس به بخشى از اشعار او در جنگ جمل و صفين اشاره كرده است. وى در راه مصر به تحريك معاويه با عسل مسموم شد و به شهادت رسيد.

وضعيت كتاب

منابع اشعار، معانى الفاظ و شرح حال بسيارى از اعلام در پاورقى‌هاى كتاب معرفى شده‌اند. در انتهاى اثر به ترتيب، فهارس زير آمده است: فهارس اعلام، اعلامى كه شرح حالشان در پاورقى آمده، شعرائى كه شرح حالشان در متن آمده به‌تفكيك، فهرست اشعار، اماكن و بقاع، مصادر تحقيق و فهرست موضوعات.

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.