أصول التفسير و قواعده: تفاوت میان نسخه‌ها

کتاب دارای دو مقدمه‌ است و متن اصلی در ضمن شش بخش به شرح زیر مطرح شده است:

در بخش اول کتاب، در بحث اول آن، مؤلف به بحث جایگاه مهم تفسیر قرآن کریم و عنایت ویژه بزرگان دین به آن پرداخته است و آیاتی از قرآن کریم و روایات متعددی از پیامبر اکرم(ص) در تأیید شرافت بالای پرداختن به قرآن و تفسیر آن ارائه می‌کند؛ مانند روایتی از رسول‌اللّه(ص) در کتاب الترغيب و الترهيب، که فرمودند: «إنّ‌ للّه أهلين من الناس؛ قالوا: يا رسول‌اللّه من هم‌؟ قال: هم أهل القرآن، أهل اللّه و خاصّته»؛ «خداوند، دو اهل از میان مردم دارد؛ گفتند آنان چه کسانی هستند ای رسول خدا؟ حضرت فرمود: آنان اهل قرآنند، اهل خداوند و خاصان وی»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32472/1/27 ر.ک: متن کتاب، ص27-29]</ref>.

سپس در فصل اول از این بخش به روش تفسیر نقلی قرآن کریم پرداخته؛ ابتدا تفسیر نقلی را تعریف کرده و آن را مشتمل بر تفسیر آیه به آیه و سنت نبی اکرم(ص) دانسته. تفسیر آیه به آیه این‌گونه است که آیاتی از قرآن کریم را که در آن‌ها اجمال وجود دارد، به‌وسیله آیاتی دیگر که در آن‌ها توضیح و بسط بیشتری وجود دارد تفسیر کنیم و تفسیر به‌وسیله سنت نبی اکرم(ص) بدین‌ صورت است که آیاتی از قرآن کریم که اجمال آن‌ها به‌وسیله آیات قرآن برطرف نمی‌شود، به‌وسیله روایات مأثوره از نبی اکرم(ص) منظور از آن‌ها روشن می‌گردد؛ یا اینکه آیاتی که دارای عمومیت یا اطلاق هستند به‌وسیله روایات نبی اکرم(ص) تخصیص و تقیید خورده می‌شود. سپس در ادامه، بحث مصادر تفسیر نقلی و تدریجی بودن تفسیر مأثور را به میان می‌آورد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32472/1/111 ر.ک: همان، ص111-120]</ref>.

در مبحث دوم از این فصل به موضوعاتی چون فصل،‌ وصل، ایجاز و اطناب در قرآن پرداخته شده است. مراد از وصل را عطف بیان می‌کند و مراد از فصل را ترک عطف؛ ‌مثال برای فصل در قرآن کریم: «وَ إِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِءُونَ‌» (البقرة: 14)، که این آیه از مابعدش منفصل آمده: «اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ يَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ‌» (البقرة: 15) و مثال وصل: «إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ‌ وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ» (الانفطار: 13 و 14)<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32472/1/267 ر.ک: همان، ص267-305]</ref>.

در فصل اول پیرامون الفاظ واضح الدلاله سخن به میان آورده و اقسام واضح الدلاله را ظاهر، نص، مفسر و محکم بیان می‌کند که در مقابل آن‌ها به‌ترتیب،‌ خفی، مشکل، مجمل و متشابه قرار می‌گیرد. سپس به تشریح هریک از اقسام آن می‌پردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32472/1/323 ر.ک: همان 323-341]</ref>.

در نهایت، مؤلف در فصل دوم و سوم کتاب به‌تفصیل به بررسی رسم‌الخط‌ عثمانی در قرآن کریم و موضوع نقل و ترجمه قرآن به انواع و شرایط و ضوابط آن می‌پردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/32472/1/443 ر.ک: همان 443-482]</ref>.