فضل زيارة الحسين علیه‌السلام

‏فضل زيارة الحسين(ع)
پدیدآوران	شجری، محمد بن علی (نويسنده) حسینی اشکوری، احمد (گردآورنده) مرعشی، محمود (مصحح)
عنوان‌های دیگر	فضل زيارة الحسين عليه السلام
ناشر	کتابخانه عمومي حضرت آيت الله العظمي مرعشي نجفي (ره)
مکان نشر	ايران - قم
سال نشر	مجلد1: 1403ق,
موضوع	حسين بن علي (ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - آرامگاه - زيارت - احاديث
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏263‎‏/‎‏2‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏3‎‏ف‎‏6‎‏ ‎‏136‎‏1 ‏

فضل زيارة الحسين(ع)، تألیف محمد بن علی بن حسن علوی شجری (متوفی 445ق)، اثری است حدیثی که نویسنده در آن به بیان موضوع فضیلت زیارت امام حسین(ع) و اقامه عزای آن حضرت و گریه بر مصائب ایشان می‎پردازد. این اثر توسط سید احمد حسینی مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است.

ساختار

در ابتدای کتاب، مقدمه‎ای به قلم محقق آمده، سپس زندگی‎نامه مؤلف به نقل از سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی ذکر شده است.

آنچه در این تصحیح‎ ارائه‎ شده، شامل 89 روایت از پیامبر، ائمه اهل‎البیت و برخی از صحابه و تابعین است‎ که‎ مؤلف، آن‎ها را با سندی‎ متصل‎ روایت‎ می‎کند، ولی متأسفانه‎ نسخه‎ای‎ که در اختیارِ محقق‎ کتاب‎ قرار داشته، ناقص بوده و ظاهراً اصل کتاب بیش از این ادامه داشته است. در‎ توضیحات‎ محقق آمده است که اگرچه‎ روایات‎ کتاب نظم‎ مشخصی‎ ندارد‎، می‎توان روایات آن را‎ به سه دسته تقسیم کرد:

1. آنچه به‎ترتیب از پیامبر گرامی(ص)، علی(ع)، حسن(ع)، حسین(ع)، زین‎العابدین‎(ع)، محمد باقر(ع)، جعفر صادق(ع)، عبدالله بن حسن‎، موسی‎ بن‎ عبدالله‎، محمد‎ بن حسین بن‎ علی‎ بن حسین، علی بن موسی‎الرضا(ع)، قاسم بن ابراهیم، عبدالله بن لهیعه، منصور بن عمار و حمزة‎ الزیات‎، روایت‎ شده است.
2. آنچه در فضیلت زیارت‎ روز‎ عاشورا‎ و اول‎ رجب‎ و نیمه‎ شعبان و ماه رمضان و روز عرفه و زیارت شهدای آل ‎محمد روایت شده است.
3. آنچه در فضیلت گریه بر امام حسین(ع) و اقامه عزای ایشان و فضیلت تربت آن حضرت و فضیلت‎ کسی که وی را زیارت کند، روایت شده است.

گزارش محتوا

در مقدمه محقق به علت قیام امام حسین(ع) و علم آن حضرت به فرجام قیامش اشاره شده، سپس از احادیث فراوانی که درباره امام حسین و ثواب زیارت ایشان در منابع از پیامبر و صحابه و تابعین نقل شده، سخن به میان آمده است. در ادامه محقق از چگونگی دستیابی به این اثر و محتوای آن به بحث نشسته است.

اولین روایتی که محمد بن علی علوی به آن اشاره کرده، روایتی است که امام حسین(ع) از شهادت خویش خبر می‎دهد. در این روایت حضرت علی از پیامبر اکرم(ص) چنین نقل می‎کند: جبرئیل بر من نازل شد و خبر داد که شما کشته خواهید شد و قبورتان پراکنده خواهد بود؛ پس خدا را حمد و ستایش کرده و از خدا خیر شما را درخواست نمودم. حضرت سیدالشهداء(ع) عرض کرد: اى پدر چه کسى قبور ما را زیارت مى‎کند و بااینکه از هم جدا و متفرقند با آنها آشنا شده و بر سر آن‎ها خواهد آمد؟ حضرت فرمودند: جماعتى از امّتم که قصدشان از زیارت این قبور احسان به من است و من نیز در قیامت به نزدشان حاضر شده و بازوهایشان را گرفته و آن‎ها را از هول و وحشت و گرفتارى آن روز مى‎رهانم.

در روایتی دیگر از پیامبر(ص)، درباره محل شهادت امام سخن به میان می‎آید. در روایتی دیگر این مضمون آمده که هر کس در هر زمان (در زمان حیات و ممات امام) به زیارت آن حضرت بشتابد، این باعث آمرزش گناهانش می‎شود.

شش روایت اول از پیامبر(ص) نقل شده است. هفتمین و هشتمین سند روایت به امام علی(ع) ختم می‎شود. روایت نهم از زبان امام حسن مجتبی(ع) است که در فضیلت زیارت قبر برادرش امام حسین(ع) است. ایشان به نقل از پیامبر(ص) نقل می‎کند که هرکس امام حسین(ع) را زیارت کند، چنان است که خداوند را در عرش زیارت نموده است.

برخی از روایاتی که نویسنده به آنها اشاره می‎کند دارای چند سند است. در روایتی امام حسین(ع) می‎فرماید: هرکس به زیارت من بیاید من در قیامت به دیدار او می‎روم و از آتش دوزخ نجاتش می‎دهم. این روایت با سه سند آمده است.

امام سجاد(ع)، درباره اهمیت زیارت امام حسین(ع) می‎فرماید: هر روز به زیارت امام حسین(ع) برو! اگر نتوانستی هر جمعه (هر هفته)، اگر نتوانستی هر ماه. هرکس این کار انجام ندهد و به زیارت آن حضرت نشتابد، حق پیامبر خدا(ص) را سبک شمرده است.

نویسنده بعد از ذکر یک روایت در فضیلت زیارت امام حسین(ع) از زید بن علی، به بیست‎ودو روایت از امام صادق(ع) در این‎باره اشاره می‎کند، سپس روایات دیگری را از امام رضا(ع) و برخی از فرزندان و نوادگان ائمه نقل می‎نماید.

بخش بعدی کتاب درباره فضیلت زیارت امام حسین(ع) در ایامی چون عاشورا، عرفه، نیمه شعبان، اول ماه رجب، ماه رمضان، روز عید قربان و عید غدیر است. در این بخش، سیزده روایت آمده است.

بخش بعدی کتاب، هشت روایت درباره فضیلت گریه بر امام حسین(ع) و ثواب برپایی عزای آن امام است. سپس پنج روایت درباره فضیلت تربت آن امام و استفاده آن جهت شفا آمده و در پایان سه روایت درباره جایگاه کسانی که به زیارت امام مشرف می‎شوند بیان شده است. از روایت پایانی کتاب (روایت نودم) فقط بخشی از سند آن باقی مانده است.

وضعیت کتاب

محقق برای انتشار این اثر تنها از یک نسخه بهره برده که آن نسخه در کتابخانه آیت‎الله مرعشی نجفی موجود است. این نسخه قدیمی که به قرن هفتم بازمی‎گردد، هرچند دارای خطی زیبا است، لکن نواقصی هم دارد؛ ازجمله دارای تحریفات و کلماتی مبهم است که محقق برخی از آن‎ها را اصلاح نموده است. علاوه بر این در بین سطور کتاب فضاهای خالی وجود دارد که به نظر می‎رسد نویسنده به ‎قصد اضافه نمودن اسانید جدید، آن قسمت‎ها را سفید گذاشته است.

فهرست محتویات و فهرست اعلام در پایان کتاب آمده است. دو صفحه پایانی کتاب، حاوی دو تصویر از نسخه خطی کتاب است.

منابع مقاله

1. مقدمه و متن کتاب.
2. موسوی‎نژاد، سید علی، «کتاب‎های حدیثی منتشرشده از زیدیه (1)»، مجله علوم حدیث، پاییز 1381، شماره 25، درج در پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز).