۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ سیاسی معاصر ایران: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>'
جز (جایگزینی متن - 'فارسي' به 'فارسی') |
جز (جایگزینی متن - 'است<ref>' به 'است.<ref>') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
در مقدمه جلد نخست، به چگونگی شکل گرفتن کتاب و اهداف نگارش آن، اشاره شده و پیش از شروع مباحث، در پیشگفتار، به توضیح این امر پرداخته شده است که چگونه انقلاب اسلامی ایران، محاسبات مبتنی بر توازن وحشت جهان را که نتیجه قرنها استعمار، استبداد و استثمار در پناه ذخایر عظیم تسلیحاتی شرق و غرب بود، به هم ریخت و افق جدیدی را برای ایران در دنیا پدید آورد<ref>مقدمه و پیشگفتار، ج1، ص5-12</ref>. | در مقدمه جلد نخست، به چگونگی شکل گرفتن کتاب و اهداف نگارش آن، اشاره شده و پیش از شروع مباحث، در پیشگفتار، به توضیح این امر پرداخته شده است که چگونه انقلاب اسلامی ایران، محاسبات مبتنی بر توازن وحشت جهان را که نتیجه قرنها استعمار، استبداد و استثمار در پناه ذخایر عظیم تسلیحاتی شرق و غرب بود، به هم ریخت و افق جدیدی را برای ایران در دنیا پدید آورد<ref>مقدمه و پیشگفتار، ج1، ص5-12</ref>. | ||
فصل اول، دربردارنده کلیاتی پیرامون تعریف تاریخ، تاریخ و ماقبل تاریخ و تقسیم تاریخ ایران میباشد. در این فصل، همچنین به چگونگی برداشت از تاریخ، زمان تنظیم و فایده تاریخ نیز اشاره شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص13-20</ref>. | فصل اول، دربردارنده کلیاتی پیرامون تعریف تاریخ، تاریخ و ماقبل تاریخ و تقسیم تاریخ ایران میباشد. در این فصل، همچنین به چگونگی برداشت از تاریخ، زمان تنظیم و فایده تاریخ نیز اشاره شده است.<ref>ر.ک: متن کتاب، همان، ص13-20</ref>. | ||
فصل دوم، مروری میباشد بر دوران شاهان قاجار از چگونگی روی کار آمدن آغا محمد خان و روابط ایران و اروپا و ایران و روسیه و حادثه گریبایدوف و سفارت روس تا دوره پس از فتحعلی شاه و امتیاز فرانسویها و صدارت امیرکبیر و آغاخان نوری و سرانجام ناصرالدین شاه و جانشینانش<ref>ر.ک: همان، ص22-57</ref>. | فصل دوم، مروری میباشد بر دوران شاهان قاجار از چگونگی روی کار آمدن آغا محمد خان و روابط ایران و اروپا و ایران و روسیه و حادثه گریبایدوف و سفارت روس تا دوره پس از فتحعلی شاه و امتیاز فرانسویها و صدارت امیرکبیر و آغاخان نوری و سرانجام ناصرالدین شاه و جانشینانش<ref>ر.ک: همان، ص22-57</ref>. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در تاریخ معاصر ایران، قضاوت کنسولی (کاپیتولاسیون) مسئلهای اساسی است که باعث گردید بیش از یک قرن استقلال و حاکمیت ایران در وضع متزلزلی قرار گیرد. نفوذ بیگانگان بیشتر از همین طریق بود و از این راه تحمیل عمال و کارگزاران بیگانه و به دنبال آن، جنایات فجیعی در ایران انجام گفت. نویسنده، معتقد است با این قانون، قوانین جزایی که باید مظهر حاکمیت دولت باشد، بهصورت بازیچهای درآمد و هر متجاوزی میتوانست بهسادگی آن را کنار زده، خود را تحت حمایت قدرتهای خارجی قرار بدهد و حکومتهای ایران بهجای اینکه در مقابل ملت تسلیم و در مقابل بیگانه، قوی باشند، فشار استبداد را بر حلقوم ملت مظلوم هرچه بیشتر ساختند تا فرمانبری خوب برای سیاستهای خارجی باشند. نویسنده در فصل پنجم، به علت فرصت محدودی که برای ذکر تاریخ معاصر در اختیار داشته، با تمام اهمیتی که کاپیتولاسیون دارد، مانند سایر مباحث کتاب، بهاختصار از آن گذشته و سعی نموده با نمایاندن نکات اصلی، کیفیت و ماهیت آن را روشن کند<ref>ر.ک: همان، ص88</ref>. | در تاریخ معاصر ایران، قضاوت کنسولی (کاپیتولاسیون) مسئلهای اساسی است که باعث گردید بیش از یک قرن استقلال و حاکمیت ایران در وضع متزلزلی قرار گیرد. نفوذ بیگانگان بیشتر از همین طریق بود و از این راه تحمیل عمال و کارگزاران بیگانه و به دنبال آن، جنایات فجیعی در ایران انجام گفت. نویسنده، معتقد است با این قانون، قوانین جزایی که باید مظهر حاکمیت دولت باشد، بهصورت بازیچهای درآمد و هر متجاوزی میتوانست بهسادگی آن را کنار زده، خود را تحت حمایت قدرتهای خارجی قرار بدهد و حکومتهای ایران بهجای اینکه در مقابل ملت تسلیم و در مقابل بیگانه، قوی باشند، فشار استبداد را بر حلقوم ملت مظلوم هرچه بیشتر ساختند تا فرمانبری خوب برای سیاستهای خارجی باشند. نویسنده در فصل پنجم، به علت فرصت محدودی که برای ذکر تاریخ معاصر در اختیار داشته، با تمام اهمیتی که کاپیتولاسیون دارد، مانند سایر مباحث کتاب، بهاختصار از آن گذشته و سعی نموده با نمایاندن نکات اصلی، کیفیت و ماهیت آن را روشن کند<ref>ر.ک: همان، ص88</ref>. | ||
تاریخ معاصر ایران با مسئله نفت توأم و همراه است. امتیازاتی که از زمان ناصرالدین شاه در این خصوص به خارجیها داده شده، همواره با حوادث و تحولات بسیار همراه بوده است و امروز هم که نفت را بهطور کامل در اختیار داریم، نهتنها با یک مسئله بزرگ اقتصادی مواجه هستیم، بلکه مهمترین مسئله سیاسی روز ما را تشکیل میدهد تا آنجا که آمریکا مدعی عدم جواز استفاده از نفت، بهعنوان یک حربه سیاسی در خصوص ایران از آن استفاده کرد، لیکن در ابتدا، ژاپن و اروپای غربی بهمناسبت همین نفت تا حدی در محاصره اقتصادی ایران، با آمریکا هماهنگی نکردند و یا تردید به خود راه دادند؛ ازاینرو نویسنده در فصل ششم، کلیات و مقدمات مربوط به مسئله نفت را مورد بررسی قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص98-105</ref>. | تاریخ معاصر ایران با مسئله نفت توأم و همراه است. امتیازاتی که از زمان ناصرالدین شاه در این خصوص به خارجیها داده شده، همواره با حوادث و تحولات بسیار همراه بوده است و امروز هم که نفت را بهطور کامل در اختیار داریم، نهتنها با یک مسئله بزرگ اقتصادی مواجه هستیم، بلکه مهمترین مسئله سیاسی روز ما را تشکیل میدهد تا آنجا که آمریکا مدعی عدم جواز استفاده از نفت، بهعنوان یک حربه سیاسی در خصوص ایران از آن استفاده کرد، لیکن در ابتدا، ژاپن و اروپای غربی بهمناسبت همین نفت تا حدی در محاصره اقتصادی ایران، با آمریکا هماهنگی نکردند و یا تردید به خود راه دادند؛ ازاینرو نویسنده در فصل ششم، کلیات و مقدمات مربوط به مسئله نفت را مورد بررسی قرار داده است.<ref>ر.ک: همان، ص98-105</ref>. | ||
در فصل هفتم، بهمنظور مرور بر کلیات انقلاب مشروطیت، ابتدا به بررسی چگونگی آغاز انقلاب و عوامل آن و چگونگی مبارزات پرداخته شده و سپس، ضمن نگاهی به حوادث پس از مشروطیت، موضوعاتی همچون مقابله محمدعلی شاه با مشروطیت و تعطیل آن، سقوط استبداد صغیر، نظام اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ایران در دوران انقلاب مشروطیت، نظر کلی به ادوار اولیه مجلس و احزاب سیاسی دوران انقلاب مشروطیت، مورد مطالعه قرار گرفته است<ref>ر.ک: همان، ص108-133</ref>. | در فصل هفتم، بهمنظور مرور بر کلیات انقلاب مشروطیت، ابتدا به بررسی چگونگی آغاز انقلاب و عوامل آن و چگونگی مبارزات پرداخته شده و سپس، ضمن نگاهی به حوادث پس از مشروطیت، موضوعاتی همچون مقابله محمدعلی شاه با مشروطیت و تعطیل آن، سقوط استبداد صغیر، نظام اجتماعی و سیاسی و اقتصادی ایران در دوران انقلاب مشروطیت، نظر کلی به ادوار اولیه مجلس و احزاب سیاسی دوران انقلاب مشروطیت، مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>ر.ک: همان، ص108-133</ref>. | ||
مسائل مربوط به مشروطیت تا کودتای سال 1299م، در فصل هشتم، مورد بررسی قرار گرفته است. موضوعات مرتبط با این بحث، عبارتند از: احاطه سیاستهای خارجی بر سلاطین قاجار؛ مقدمات انعقاد قرارداد 1907م؛ اولتیماتوم روسیه به ایران؛ معاهده 1915م؛ وضع ایران قبل از قرارداد 1919م؛ قرارداد سال 1919م، ضمائم و عکسالعمل در برابر آن؛ سقوط کابینه وثوقالدوله؛ مطالبه خسارات جنگ؛ دلایل پیدایش نهضتهای قبل از کودتای 1299م؛ نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی؛ قیام خیابانی در آذربایجان؛ قیام محمدتقی خان پسیان و قیام تنگستانیها و دشتستانیها<ref>ر.ک: همان، ص136-151</ref>. | مسائل مربوط به مشروطیت تا کودتای سال 1299م، در فصل هشتم، مورد بررسی قرار گرفته است. موضوعات مرتبط با این بحث، عبارتند از: احاطه سیاستهای خارجی بر سلاطین قاجار؛ مقدمات انعقاد قرارداد 1907م؛ اولتیماتوم روسیه به ایران؛ معاهده 1915م؛ وضع ایران قبل از قرارداد 1919م؛ قرارداد سال 1919م، ضمائم و عکسالعمل در برابر آن؛ سقوط کابینه وثوقالدوله؛ مطالبه خسارات جنگ؛ دلایل پیدایش نهضتهای قبل از کودتای 1299م؛ نهضت جنگل به رهبری میرزا کوچک خان جنگلی؛ قیام خیابانی در آذربایجان؛ قیام محمدتقی خان پسیان و قیام تنگستانیها و دشتستانیها<ref>ر.ک: همان، ص136-151</ref>. | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
جلد دوم کتاب، دنبالهای است از جلد اول و با همان سبک و مطالب آن در 14 فصل تنظیم شده و حوادت و تحولات 15 ساله آخر رژیم سلطنت را در بر گرفته است. اگر این جلد از کتاب، با قیام سرکوبشده 15 خرداد 42 آغاز میشود، پایان آن، پیروزی بزرگ 22 بهمن 57 را بههمراه دارد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص4</ref>. | جلد دوم کتاب، دنبالهای است از جلد اول و با همان سبک و مطالب آن در 14 فصل تنظیم شده و حوادت و تحولات 15 ساله آخر رژیم سلطنت را در بر گرفته است. اگر این جلد از کتاب، با قیام سرکوبشده 15 خرداد 42 آغاز میشود، پایان آن، پیروزی بزرگ 22 بهمن 57 را بههمراه دارد<ref>ر.ک: همان، ج2، ص4</ref>. | ||
در مقدمهای که در ابتدای این جلد آمده، ضمن اشارهای کوتاه به محتوای مطالب جلد نخست، توضیحاتی پیرامون مطالب جلد دوم، ارائه گردیده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج2، ص3-7</ref>. | در مقدمهای که در ابتدای این جلد آمده، ضمن اشارهای کوتاه به محتوای مطالب جلد نخست، توضیحاتی پیرامون مطالب جلد دوم، ارائه گردیده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ج2، ص3-7</ref>. | ||
از جمله موضوعات مطرحشده در این جلد، عبارتند از: انقلاب سفید شاه و قیام ملت در مقابل آن، مقدمات قیام 15 خرداد، کاپیتولاسیون سال 43 و تبعید امام خمینی، آغاز مبارزات مسلحانه با قتل حسنعلی منصور، ساواک و بررسی اقداماتش، نفت و اوپک، جرقههای انقلاب سال 1356 و... | از جمله موضوعات مطرحشده در این جلد، عبارتند از: انقلاب سفید شاه و قیام ملت در مقابل آن، مقدمات قیام 15 خرداد، کاپیتولاسیون سال 43 و تبعید امام خمینی، آغاز مبارزات مسلحانه با قتل حسنعلی منصور، ساواک و بررسی اقداماتش، نفت و اوپک، جرقههای انقلاب سال 1356 و... | ||