تكميل مشارق الشموس في شرح الدروس

تکمیل مشارق الشموس في شرح الدروس
پدیدآوران	خوانساری، رضی‌الدین محمد بن حسین (نويسنده)
ناشر	موسسة آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1311 ق
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1

تكميل مشارق الشموس في شرح الدروس تألیف آقا رضى‌الدين محمد بن محقق آقا حسین بن جمال‌الدين خوانسارى (م حدود 1125 ق).

علت تأليف

اين كتاب شرح مزجى قسمت صوم و اعتكاف از كتاب الدروس الشرعية شهيد اول است. از آنجايى كه محقق خوانسارى (م 1099 ق) موفق به تكميل شرحش بر كتاب الدروس نشده و فقط قسمت طهارت آن را شرح نموده است مؤلف به تكميل آن پرداخته است و چون مسائل صوم و اعتكاف را بيشتر مورد نياز مى‌دانسته است به تأليف اين كتاب گرانقدر پرداخته است.

وى در مورد علت شرح اين قسمت از كتاب الدروس مى‌نويسد: قد وفقت بمنّه و طوله لإتمام هذا المجلد المشتمل على مسائل الصوم و الاعتكاف في زمان أهله عن ذكر ما يلهيهم بالصمت صاموا و في زوايا الطاعات على فرش الأمن و الأمان اعتكفوا و ناموا عمرت المدارس بدروس المسائل الشرعيّة و زينت المحافل بذكرى العلوم‌الدينية.

سبک نگارش آن فقه استدلالى است و مؤلف به پيروى از پدر بزرگوارش محقق خوانسارى با استقراء تام نظريات فقهاى عظام، به بررسى و تحليل نظريات آنان پرداخته و سعى نموده به دقيق‌ترين وجه مطالب كتاب الدروس را توضيح داده و حقيقت و روح نظريات شهيد اول را بيان نمايد.

جايگاه كتاب

وى در صفحۀ 339 كتاب در معرفى جايگاه والاى كتاب مشارق الشموس و پيروى از سبک پدر بزرگوارش مى‌نويسد:

و أقتدي في شرح هذا الكتاب (الدروس) بسنته السنية علما مني بأن ما أشرحه و إن بلغ في تنقيحه العلي في جنب ذاك الشرح الأسنى الذي هو على ما رآه مطالع نجوم الدلالة و الهداية و هو كما سماه مشارق شموس الدراية و الرواية إلاّ كضوء نجم السهى في معرض الشمس و الضحى.

فقهاى عظام همچون كتاب مشارق الشموس به اين كتاب نيز توجه داشته و در كتب فقهى به آن استناد شده است.

علاوه بر اين كتاب، مؤلف داراى حاشيه‌اى بر مشارق الشموس نيز بوده است كه در الذريعة200/6 به آن اشاره شده است.

تاريخ تأليف

در الذريعة 343/3 و پايان كتاب، تاريخ پايان آن محرم الحرام سال 1112ق ذكر شده است.

نسخه‌ها

در صفحۀ 137 كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه به نسخه‌هايى از كتابخانۀ فيضيه و دانشكدۀ ادبيات در مشهد اشاره شده است.

تاريخ انتشار

در الذريعة ج 343/3، و ج 36/21 به چاپ آن با كتاب مشارق الشموس اشاره شده است.

در مرآة الكتب تبريزى صفحۀ 306، به چاپ‌هاى سنگى آن همراه با المشارق در سال‌هاى 1305 و 1311 اشاره شده است. و همين‌طور در مقدمه‌اى بر فقه شيعه صفحۀ 254 به چاپ آن در سال 1311 اشاره شده است.

كتاب موجود در سال 1311 توسط مؤسسۀ آل البيت عليهم‌السلام تجديد چاپ شده است و نويسندۀ آن حاج ميرزا عبدالله تهرانى است كه تاريخ نگارش آن را 1310 ذكر نموده است.