فقیه سبزواری، سید محمدجواد

نام
نام های دیگر
نام پدر	آیت‌الله میرزا حسین فقیه سبزواری
متولد	1309ش
محل تولد	مشهد مقدس
رحلت	1384ش
اساتید	آیت‌الله‌هاشم قزوینی آیت‌الله میرزا احمد مدرس یزدی شیخ محمدرضا کلباسی
برخی آثار
کد مؤلف	AUTHORCODE AUTHORCODE

آیت‌الله حاج سید محمدجواد فقیه سبزواری (1309-1384ش)، از مجتهدان، مدرسّان و فقیهان پر تلاش و اثر گذار حوزه علمیه مشهد در اواخر قرن چهاردهم و اوائل قرن پانزدهم هجری قمری؛ و سومین فرزند روحانی آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری(1309-1386ق) و نوه آیت‌الله میرزا موسی حسینی معروف به مجتهد سبزواری (1265 – 1337ق) است.

او متولد روز جمعه بیست و هفتم ربـیع الاول 1349قمری در مشهد مقدس می‌باشد.

تحصیلات

دوره ابتدایی را در مدرسه محمدیه سعادت؛ و دروس مقدماتی حوزوی شامل جامع‌المقدمات، سیوطی، مغنی، مطوّل و سایر کتب ادبیّات عرب را در طول پنج سال اقامت در مدرسه نوّاب فرا گرفتند.

پس از پایان دوره مقدماتی دروس حوزوی، و با توجه به افزایش قیل و قال‌های درس و بحث در مدرسه نواب، به مدرسه بالاسر نقل مکان کرده؛ در حجره‌ای مجاور حرم رضوی (که اکنون بصورت رواقی درآمده)، سکنی گزیدند و از این خلوت و فرصت روحانی، برای تحصیل و مطالعه، ضمن بهره‌گیری از تشعشع انوار عنایت حضرت ثامن‌الحجج علیه‌السلام، نهایت استفاده را کردند؛ و برای رفع هر نوع ابهام، هر درس را دو بار خواندند و تقریر کردند.

اساتید

 ادبیات عرب را نزد استاد محمدتقی ادیب نیشابوری (مشهور به ادیب دوم متخلّص به راموز)، شرح لمعه،  قوانیـن و معالم الأصول را نزد آیت‌الله میرزا احمد مدرس یزدی، رسائل و مکاسب و کفایه را نزد آیت‌الله‌هاشم قزوینی و فلسفه را نزد شیخ محمدرضا کلباسی از اساتید بلند پایه حوزه علمیه مشهد مقدس آموخت.

هم چنین، در محضر بزرگان دیگری، نظیر آیت‌الله حاج شیـخ کاظم دامغـانی، آیت‌الله حاج شیخ مهدی آشتیانی، حـاج شیخ محمد استاد و حاج محمد رئیسی قوچانی، زانو زد، گوش جان سپرد تا خود به مرتبه استادی رسید.

او، منظومه حاج ملاهادی سبزواری؛ و خارج فقه و اصول را نزد پدرش به پایان رساند و توانست از پدر خود و آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی وسایر مراجع اجازه اجتهاد بگیرد.

فقیه سبزواری از شاگردان فرهمند و برجسته؛ و از مستشکلین معروف حلقه درس آیت‌الله حاج شیخ هاشم مدرس قزوینی بود و درجوانی، موفق به دریافت تصدیق اجتهاد از مرحوم آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی شد.

پس از فوت آیت‌الله حاج شیخ هاشم قزوینی در بیستم ربیع الثانی 1381 هجری قمری (نهم مهرماه 1340)، مجالس تلمّذ مرحوم فقیه سبزواری، منحصر شد به درس خارج فقه و اصول پدر بزرگوارشان، درس خارج فقه مرحوم آیت‌الله حاج میرزا احمد کفایی (فرزند آخوند خراسانی)   و درس خارج فقه مرحوم آیت‌الله میلانی (رحمت‌الله‌علیهم)

آیت‌الله حاج سید جواد فقیه سبزواری، دوره عالی و استدلالی فقه و اصول را، علاوه بر حضور در جلسات عمومی، به اتفاق آیت‌الله حجت هاشمی خراسانی، بطور خصوصی نیز درمحضر مرحوم پدرشان آموختند و با آیت‌الله حجّت به بحث می‌نشستند. 

دریافت اجازه اجتهاد

آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، با عنایت به احراز شرائط کامل اجتهاد توسط فرزند فرهیخته و پرهیزکار خود، در مورخه دهم شوال سال 1382قمری برابر با 15 اسفند1341شمسی، اجازه اجتهاد آیت‌الله حاج سید محمد جواد فقیه سبزواری را صادر فرمودند.

دریافت اجازه‌اجتهاد

تدریس

پس از رحلت پدرشان در تاریخ 24 شوال 1386 (15 بهمن 1345)، به تقاضای طلاب و اهل علم، تدریس را در مَدرَس باغ رضوان آغاز کردند. در سال 1348، به دلیل بیماری، پزشکان کثرت تدریس را مجاز ندانسته، به چهار درس فقط پیش از ظهرها محدود کردند.

پس از اجرای طرح توسعه حرم رضوی و تخریب باغ رضوان در سال 1354 شمسی، محل تدریس مرحوم فقیه سبزواری به مسجد گوهرشاد، " شبستان سبزواری "، همان محل چهل ساله اقامه نماز جماعت و تدریس مرحوم پدرشان منتقل شد و تا سال 1380 شمسی، پیش از ظهرها، چهار درس را تدریس می‌کردند.

از سال 1380 تا زمان رحلت، به دلیل ابتلا به بیماری قلبی و عارضه درد کمر، به تدریس یک درس کاهش یافت.

گرچه سیاق و مشی دیرپای مرحوم فقیه سبزواری، تدریس خارج فقه، بر اساس متن جواهر الکلام محقق نجفی بود، اما از بین تمام درس‌ها، بیشتر، به دلیل وابستگی و ارادت شدید به " شهیدین "، شرح لمعه را در طول همه سال‌های نشستن بر کرسی تدریس، تبیین می‌فرمودند و به همین دلیل، در حوزه‌ها و بین فضلا، خاصه در حوزه علمیه مشهد، معروف به بهترین مدرّس شرح لمعه بودند.

شاگردان

او بیش از چهل سال، دوره سطح و خارج فقه و اصول را، با بیانی شیرین؛ و با دقت و ذوق و نکته سنجی و ژرف گرایی خاصی، تدریس؛ و طلاب فرهیخته بسیاری را در حوزه فقه و اصول تربیت کرد که بسیاری از آنان، هم اکنون، خود بر مسند تدریس در سطوح عالی تکیه زده؛ و یا مصادر مهم علمی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را در داخل و خارج از کشور، بعهده دارند.

برخی از شاگردان شهیر و برجسته ایشان عبارتند از حجج اسلام و آیات عظام:

1. محمد حسن پاکدامن (پ‍ژوهشگر بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی)
2. احمد نجمی پور(امام جمعه شهر سرایان)
3. دکتر عباس فرازی نیا (مدیر ارتباطات حوزوی و امور فرهنگی آستان قدس رضوی و عضو اتاق فکرتبلیغ خراسان)
4. دکتر علی نصیری گیلانی (پژوهشگر، مؤلّف دهها اثر، استاد دانشگاه و مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد)
5. علی بیاتی (فعال عرصه تبلیغ و وعظ در آستان قدس رضوی، عضو شورای راهبردی معاونت تبلیغ دفتر تبلیغات و عضو اتاق فکر تبلیغ)
6. دکتر رضا رمضانی گیلانی (امام جمعه سابق کرج، عضو مجلس خبرگان رهبری، مدیر و امام کنونی مرکز اسلامی هامبورگ در آلمان؛ محقق و استاد حوزه و دانشگاه)
7. دکتر محمد مهدی فقیه بحرالعلوم جلالی (پژوهشگر فعال در بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، کارشناس نسب شناسی، پژوهشگر آثار تاریخی و امامزادگان علیهم‌السلام و مؤلف دهها اثر پژوهشی)
8. رسول سعیدی زاده(پژوهشگر فعال و نویسنده دهها مقاله و کتاب تحقیقی)
9. دکتر سعید جازاری معمویی (موسس حوزه علمیه ثامن الائمه(ع) تهران، مدرّس کفایه و مکاسب، مدیریت برخی مدارس علمیه تهران، پژوهشگر پست دکتری در دانشگاه سوربن فرانسه، استاد دانشگاه کاتولیک فرانسه، عضو لابراتوار مرکز مطالعات دین و اسلام پاریس و عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم)
10. سید علی خاتمی خوانساری (مدرّس حوزه و دانشگاه، مربّی مبلغین ومبلغات دینی، کارشناس برنامه‌های مذهبی صدا و سیما و شبکه‌های ماهواره ای شیعی، محقق و مؤلّف)
11. علی شفیعی (عضو هیئت علمی پژوهشکده فقه و حقوق، همکار علمی و اجرایی رادیو معارف و مدرّس)

وفات

سرانجام پس از عمری تلاش و فعالیت در راه ترویج اسلام در روز سه شنبه اول آذر ماه 1384ش، برابر با 19 شوّال 1426 قمری به دیار باقی شتافت. پیکر پاکش روز بعد از مسجد حاج حکیم تا حرم مطهر امام رضا علیه‌السلام به صورت با شکوهی تشییع و در جوار مرقد مطهر امام رضا علیه‌السلام در یکی از بیوتات رضوی، واقع در صحن آزادی، غرفه جنب ورودی آقایان به حرم شریف دفن گردید

منابع مقاله

1. حوزه نت، پایگاه اطلاع رسانی حوزه
2. راسخون
3. وبلاگ دکتر صداقت ثمره حسینی
4. پایگاه اندیشوران حوزه
5. پایگاه اینترنتی زندگی نامه مرحوم آیة الله العظمی حاج میرزا حسین فقیه سبزواری
6. سواد اعظم