اختراعات و اکتشافات دانشمندان اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[تقوی، کرامت الله]] ( | [[تقوی، کرامت الله]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه | کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در پانزده بخش، به معرفى علومى اختصاص يافته است كه دانشمندان مسلمان در آن علم، مخترع يا مكتشف چيزى بوده‌اند. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه، به اين نكته اشاره شده است كه دانشمندان اسلامى، بسيارى از اختراعات و اكتشافات تاريخ تمدن بشرى را به خود اختصاص داده‌اند، ولى با كمال تأسف، جوامع اسلامى و حتى انديشمندان مسلمان عصر حاضر اطلاع چندانى در اين مورد ندارند.<ref>مقدمه، ص16</ref> | در مقدمه، به اين نكته اشاره شده است كه دانشمندان اسلامى، بسيارى از اختراعات و اكتشافات تاريخ تمدن بشرى را به خود اختصاص داده‌اند، ولى با كمال تأسف، جوامع اسلامى و حتى انديشمندان مسلمان عصر حاضر اطلاع چندانى در اين مورد ندارند.<ref>مقدمه، ص16</ref> | ||
نویسنده، معتقد است كه مورخين و محققین مسلمان به دليل مشكلات متعدد، از جمله بى‌توجهى و بى‌مهرى و خودباختگى حكومت‌هاى موجود در كشورهاى اسلامى، نتوانسته‌اند موضوع اختراعات و اكتشافات مسلمانان را عنوان كار خود قرار دهند و بى‌خبرى شديد تاريخى مؤلفان مسلمان در تمامى رشته‌هاى علمى، موجب شده است تا بسيارى از اختراعات و اكتشافات دانشمندان اسلامى را به انديشمندان غربى نسبت دهند. به نظر وى، اين بى خبرى وقيحانه به تمامى رسانه‌هاى ارتباط جمعى، مانند روزنامه‌ها، مجلات، صدا و سيما، سينماها و خصوصا كتب درسى مدارس و دانشگاه‌هاى اسلامى شديدا سرايت كرده و بدين‌وسيله جوانان و نوجوانان مسلمان با اين بى‌خبرى دروغين، رشد كرده و شكل مى‌گيرند.<ref>همان</ref> | |||
به اعتقاد وى براى پایان بخشيدن به اين وضع نابسامان و ظلم بى‌حساب در حق انديشمندان مخترع و مكتشف اسلامى گذشته و بى‌خبرى مؤلفين مسلمان امروز و احساس حقارت دانش‌آموزان و | به اعتقاد وى براى پایان بخشيدن به اين وضع نابسامان و ظلم بى‌حساب در حق انديشمندان مخترع و مكتشف اسلامى گذشته و بى‌خبرى مؤلفين مسلمان امروز و احساس حقارت دانش‌آموزان و دانشجویان جوامع اسلامى ضرورت دارد دولت‌هاى مسلمان، خصوصا دولت اسلامى ايران به خویشتن خویش بازگشته و ضمن حاكميت‌بخشى نظم و قانون و مبناگذارى علم و تخصص، به اين موضوع بپردازند.<ref>همان</ref> | ||
علوم مذكور در کتاب و برخى از دانشمندانى كه در آن علوم، مخترع يا مكتشف بوده‌اند، به ترتيب عبارتند از: | علوم مذكور در کتاب و برخى از دانشمندانى كه در آن علوم، مخترع يا مكتشف بوده‌اند، به ترتيب عبارتند از: | ||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
1. پزشکى: از جمله اكتشفات ذكرشده در آن عبارتند از: امراض خون؛ گردش خون؛ دوران خون در ريه؛ بستن بزرگ‌رگ‌هاى خون؛ خُرد كردن سنگ مثانه در داخل مثانه؛ رماتيسم مفاصل و سل ستون فقرات؛ افتراق نقرس و رماتيسم؛ التهاب استخوان؛ سل مفصلى استخوان؛ تعداد رگ‌ها، استخوان‌ها و مفصل‌هاى انسان؛ ميكروب و انتقال بيمارى به‌وسيله ميكروب‌ها؛ سرايت سرطان به ساير اعضاى بدن؛ التهاب واگيرى طحال؛ روش بيهوشى كامل در جراحى؛ روش عملى آبله‌كوبى؛ مايه‌كوبى خوراكى؛ پنى سيلين؛ روش جلوگيرى از چرك كردن محل بريدگى؛ معالجات آبى نمناك و سردكننده؛ مداواى بيمارى جرب؛ معالجه جذام؛ چگونگى ديدن اشياء به‌وسيله چشم؛ واكسن گزيدگى سگ هار؛ واكسن كزاز؛ استعمال پنبه در طب؛ مسرى بودن طاعون و.<ref>متن کتاب، ص18</ref> | 1. پزشکى: از جمله اكتشفات ذكرشده در آن عبارتند از: امراض خون؛ گردش خون؛ دوران خون در ريه؛ بستن بزرگ‌رگ‌هاى خون؛ خُرد كردن سنگ مثانه در داخل مثانه؛ رماتيسم مفاصل و سل ستون فقرات؛ افتراق نقرس و رماتيسم؛ التهاب استخوان؛ سل مفصلى استخوان؛ تعداد رگ‌ها، استخوان‌ها و مفصل‌هاى انسان؛ ميكروب و انتقال بيمارى به‌وسيله ميكروب‌ها؛ سرايت سرطان به ساير اعضاى بدن؛ التهاب واگيرى طحال؛ روش بيهوشى كامل در جراحى؛ روش عملى آبله‌كوبى؛ مايه‌كوبى خوراكى؛ پنى سيلين؛ روش جلوگيرى از چرك كردن محل بريدگى؛ معالجات آبى نمناك و سردكننده؛ مداواى بيمارى جرب؛ معالجه جذام؛ چگونگى ديدن اشياء به‌وسيله چشم؛ واكسن گزيدگى سگ هار؛ واكسن كزاز؛ استعمال پنبه در طب؛ مسرى بودن طاعون و.<ref>متن کتاب، ص18</ref> | ||
به اعتقاد | به اعتقاد نویسنده، قابل ملاحظه‌ترين مورد پيشرفت پزشکان اسلامى، چشم‌پزشکى بوده است. مسلمانان به اين بخش طب، توجه بخصوصى داشتند و آن خوشبختانه با تأئيد كشفيات فيزيك‌دانان پيشقدم اسلامى درباره نور و عدسى به آنجا رسيد كه تقريبا به‌عنوان يك اختراع اسلامى - عربى در سطح جهان شناخته مى‌شود.<ref>همان، ص58</ref> | ||
به نظر وى، اولين کتاب درباره چشم‌پزشکى را دانشمند جهان اسلام «حنين بن اسحاق» نوشت. اين کتاب به‌همراهى اثر مهم على بن عيسى بغدادى؛ يعنى «تذكرة الكحالين» و عمار موصلى مأخذ اصلى و پايه چشم‌پزشکى اروپا شدند و تا آخر قرن هيجدهم همچنان استحكام خود را حفظ كردند. حتى در همين زمان اخير هم آن سرزمين چشم‌پزشکى، داروى مجربش را به شكل قطره كه از گياهى مصرى به دست آورده، بر عليه تيره بودن عدسى چشم و سردرد ارائه داده است.<ref>همان</ref> | به نظر وى، اولين کتاب درباره چشم‌پزشکى را دانشمند جهان اسلام «حنين بن اسحاق» نوشت. اين کتاب به‌همراهى اثر مهم على بن عيسى بغدادى؛ يعنى «تذكرة الكحالين» و عمار موصلى مأخذ اصلى و پايه چشم‌پزشکى اروپا شدند و تا آخر قرن هيجدهم همچنان استحكام خود را حفظ كردند. حتى در همين زمان اخير هم آن سرزمين چشم‌پزشکى، داروى مجربش را به شكل قطره كه از گياهى مصرى به دست آورده، بر عليه تيره بودن عدسى چشم و سردرد ارائه داده است.<ref>همان</ref> | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
2. مكانيك: از جمله اختراعات ذكرشده در آن عبارتند از: سيفون؛ ترازوى ابوريحان؛ ترازوى حساس هيدوستاتيك؛ آسياب‌هاى بادى؛ آسياى آبى و دستگاه روغن‌كشى؛ نخستين سيستم نيرو محركه آبى و.<ref>همان، ص73</ref> | 2. مكانيك: از جمله اختراعات ذكرشده در آن عبارتند از: سيفون؛ ترازوى ابوريحان؛ ترازوى حساس هيدوستاتيك؛ آسياب‌هاى بادى؛ آسياى آبى و دستگاه روغن‌كشى؛ نخستين سيستم نيرو محركه آبى و.<ref>همان، ص73</ref> | ||
نویسنده، معتقد است كه مسلمانان براى اولين بار ماشين چاپ را اختراع كردند. در چاپخانه مسلمانان پول كاغذى، كارت و کتاب چاپ منتشر مى‌شد. وزير عبدالرحمن سوم با دستگاه‌هاى چاپ، نوشته‌هاى ادارى‌اش را چاپ مى‌كرد و به ادارات اندلس مى‌فرستاد، ولى اين مسلم است كه اعراب مسلمان با ماشين چاپ خود اضافه بر پول كاغذى (اسكناس) كارت نيز چاپ مى‌كردند؛ البته به نقل قول برخى از مورخين، چينى‌ها نيز در اختراع چاپ سهيم هستند، ولى آنچه را كه مى‌توان به‌عنوان خيانت مسلم در ثبت تاريخ به حساب آورد آنكه گروهى ناآگاهانه و گروهى عامدانه «گوتنبرگ آلمانى» را مخترع چاپ مى‌دانند، درحالى‌كه آنچه وى انجام داده، به نظر نویسنده، كپيه‌بردارى و ساخت چاپخانه مسلمانان آن هم به‌صورت منحط و ناقص بعد از ساليان و قرن‌ها بوده است.<ref>همان، ص117</ref> | |||
3. رياضيات: از جمله اكتشافات در آن عبارت است از: روش محاسبات و فرمول‌هاى مثلثات كروى؛ مثلثات كروى | 3. رياضيات: از جمله اكتشافات در آن عبارت است از: روش محاسبات و فرمول‌هاى مثلثات كروى؛ مثلثات كروى قائم‌الزاویه؛ مثلث حسابى كرجى؛ حل مسئله تثليث زاویه؛ سكانت؛ تانژانت؛ سينوس؛ كوتانژانت (ظل تمام)؛ روش ساخت عدد كامل؛ حاصل جمع توان‌هاى متوالى؛ حاصل جمع توان‌هاى سوم و چهارم؛ مجموع‌هاى توان‌هاى صحيح و.<ref>همان، ص137</ref> | ||
به نظر | به نظر نویسنده، پژوهش‌ها و نوآورى‌هاى [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوريحان بيرونى]] در زمينه رياضيات، هندسه و مثلثات و نقشه‌بردارى، بسيار وسيع و اساسى است. در رياضيات، بيرونى پژوهش‌هايى در زمينه اعداد كسرى، عدد صفر و حل معادلات سه‌مجهولى و تصحيحاتى بر رياضيات هنديان انجام داده و مسائلى چون تقسيم زاویه به سه قسمت (با روش جبرى) و محاسبه قطر زمين را حل كرده است. وى در اين زمينه صاحب کتابى تحت عنوان «استخراج الأوتار في الدائرة بخواص الخط المنحني فيها»، مى‌باشد كه در آن، قضاياى چندى از هندسه را كه جنبه اصولى دارد با روش هندسه تحليلى؛ يعنى روش تلفيقى هندسه و جبر اثبات مى‌كند. به اعتقاد او با توجه به اين اثر مى‌توان بيرونى را مبدع اين رشته از رياضيات و هندسه؛ يعنى رشته «هندسه تحليلى» دانست. بيرونى در زمينه نقشه‌بردارى نيز روش‌هاى ابداعى خاصى داشته كه براساس تلفيق دانش‌هاى رياضى و هندسه استوار بوده است.<ref>همان، ص153</ref> | ||
ديگر علوم مذكور عبارتند از: نجوم؛ شيمى؛ جغرافيا؛ علوم نظامى؛ زمين‌شناسى؛ روان‌شناسى؛ اقتصاد؛ موسيقى؛ گياه‌شناسى؛ علوم غذايى و ساير علوم از جمله علم جمعيت‌شناسى، اصول علمى مديريت، پايه‌گذارى علم تحقيقى و... | ديگر علوم مذكور عبارتند از: نجوم؛ شيمى؛ جغرافيا؛ علوم نظامى؛ زمين‌شناسى؛ روان‌شناسى؛ اقتصاد؛ موسيقى؛ گياه‌شناسى؛ علوم غذايى و ساير علوم از جمله علم جمعيت‌شناسى، اصول علمى مديريت، پايه‌گذارى علم تحقيقى و... | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است. | پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است. | ||
== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۳:۵۳
| اختراعات و اکتشافات دانشمندان اسلامی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | تقوی، کرامت الله (نویسنده) |
| ناشر | آفاق لارستان |
| مکان نشر | لارستان - ایران |
| سال نشر | 1382 ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 964-93914-5-2 |
| موضوع | اختراعات |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اختراعات و اكتشافات دانشمندان اسلامى، اثر كرامت‌الله تقوى، بررسى اقدامات مسلمانان در زمينه اختراعات و اكتشافات در علوم مختلف مى‌باشد كه به زبان فارسى و در سال 1380ش، نوشته شده است.
ساختار
کتاب با مقدمه نویسنده آغاز و مطالب در پانزده بخش، به معرفى علومى اختصاص يافته است كه دانشمندان مسلمان در آن علم، مخترع يا مكتشف چيزى بوده‌اند.
گزارش محتوا
در مقدمه، به اين نكته اشاره شده است كه دانشمندان اسلامى، بسيارى از اختراعات و اكتشافات تاريخ تمدن بشرى را به خود اختصاص داده‌اند، ولى با كمال تأسف، جوامع اسلامى و حتى انديشمندان مسلمان عصر حاضر اطلاع چندانى در اين مورد ندارند.[۱]
نویسنده، معتقد است كه مورخين و محققین مسلمان به دليل مشكلات متعدد، از جمله بى‌توجهى و بى‌مهرى و خودباختگى حكومت‌هاى موجود در كشورهاى اسلامى، نتوانسته‌اند موضوع اختراعات و اكتشافات مسلمانان را عنوان كار خود قرار دهند و بى‌خبرى شديد تاريخى مؤلفان مسلمان در تمامى رشته‌هاى علمى، موجب شده است تا بسيارى از اختراعات و اكتشافات دانشمندان اسلامى را به انديشمندان غربى نسبت دهند. به نظر وى، اين بى خبرى وقيحانه به تمامى رسانه‌هاى ارتباط جمعى، مانند روزنامه‌ها، مجلات، صدا و سيما، سينماها و خصوصا كتب درسى مدارس و دانشگاه‌هاى اسلامى شديدا سرايت كرده و بدين‌وسيله جوانان و نوجوانان مسلمان با اين بى‌خبرى دروغين، رشد كرده و شكل مى‌گيرند.[۲]
به اعتقاد وى براى پایان بخشيدن به اين وضع نابسامان و ظلم بى‌حساب در حق انديشمندان مخترع و مكتشف اسلامى گذشته و بى‌خبرى مؤلفين مسلمان امروز و احساس حقارت دانش‌آموزان و دانشجویان جوامع اسلامى ضرورت دارد دولت‌هاى مسلمان، خصوصا دولت اسلامى ايران به خویشتن خویش بازگشته و ضمن حاكميت‌بخشى نظم و قانون و مبناگذارى علم و تخصص، به اين موضوع بپردازند.[۳]
علوم مذكور در کتاب و برخى از دانشمندانى كه در آن علوم، مخترع يا مكتشف بوده‌اند، به ترتيب عبارتند از:
1. پزشکى: از جمله اكتشفات ذكرشده در آن عبارتند از: امراض خون؛ گردش خون؛ دوران خون در ريه؛ بستن بزرگ‌رگ‌هاى خون؛ خُرد كردن سنگ مثانه در داخل مثانه؛ رماتيسم مفاصل و سل ستون فقرات؛ افتراق نقرس و رماتيسم؛ التهاب استخوان؛ سل مفصلى استخوان؛ تعداد رگ‌ها، استخوان‌ها و مفصل‌هاى انسان؛ ميكروب و انتقال بيمارى به‌وسيله ميكروب‌ها؛ سرايت سرطان به ساير اعضاى بدن؛ التهاب واگيرى طحال؛ روش بيهوشى كامل در جراحى؛ روش عملى آبله‌كوبى؛ مايه‌كوبى خوراكى؛ پنى سيلين؛ روش جلوگيرى از چرك كردن محل بريدگى؛ معالجات آبى نمناك و سردكننده؛ مداواى بيمارى جرب؛ معالجه جذام؛ چگونگى ديدن اشياء به‌وسيله چشم؛ واكسن گزيدگى سگ هار؛ واكسن كزاز؛ استعمال پنبه در طب؛ مسرى بودن طاعون و.[۴]
به اعتقاد نویسنده، قابل ملاحظه‌ترين مورد پيشرفت پزشکان اسلامى، چشم‌پزشکى بوده است. مسلمانان به اين بخش طب، توجه بخصوصى داشتند و آن خوشبختانه با تأئيد كشفيات فيزيك‌دانان پيشقدم اسلامى درباره نور و عدسى به آنجا رسيد كه تقريبا به‌عنوان يك اختراع اسلامى - عربى در سطح جهان شناخته مى‌شود.[۵]
به نظر وى، اولين کتاب درباره چشم‌پزشکى را دانشمند جهان اسلام «حنين بن اسحاق» نوشت. اين کتاب به‌همراهى اثر مهم على بن عيسى بغدادى؛ يعنى «تذكرة الكحالين» و عمار موصلى مأخذ اصلى و پايه چشم‌پزشکى اروپا شدند و تا آخر قرن هيجدهم همچنان استحكام خود را حفظ كردند. حتى در همين زمان اخير هم آن سرزمين چشم‌پزشکى، داروى مجربش را به شكل قطره كه از گياهى مصرى به دست آورده، بر عليه تيره بودن عدسى چشم و سردرد ارائه داده است.[۶]
2. مكانيك: از جمله اختراعات ذكرشده در آن عبارتند از: سيفون؛ ترازوى ابوريحان؛ ترازوى حساس هيدوستاتيك؛ آسياب‌هاى بادى؛ آسياى آبى و دستگاه روغن‌كشى؛ نخستين سيستم نيرو محركه آبى و.[۷]
نویسنده، معتقد است كه مسلمانان براى اولين بار ماشين چاپ را اختراع كردند. در چاپخانه مسلمانان پول كاغذى، كارت و کتاب چاپ منتشر مى‌شد. وزير عبدالرحمن سوم با دستگاه‌هاى چاپ، نوشته‌هاى ادارى‌اش را چاپ مى‌كرد و به ادارات اندلس مى‌فرستاد، ولى اين مسلم است كه اعراب مسلمان با ماشين چاپ خود اضافه بر پول كاغذى (اسكناس) كارت نيز چاپ مى‌كردند؛ البته به نقل قول برخى از مورخين، چينى‌ها نيز در اختراع چاپ سهيم هستند، ولى آنچه را كه مى‌توان به‌عنوان خيانت مسلم در ثبت تاريخ به حساب آورد آنكه گروهى ناآگاهانه و گروهى عامدانه «گوتنبرگ آلمانى» را مخترع چاپ مى‌دانند، درحالى‌كه آنچه وى انجام داده، به نظر نویسنده، كپيه‌بردارى و ساخت چاپخانه مسلمانان آن هم به‌صورت منحط و ناقص بعد از ساليان و قرن‌ها بوده است.[۸]
3. رياضيات: از جمله اكتشافات در آن عبارت است از: روش محاسبات و فرمول‌هاى مثلثات كروى؛ مثلثات كروى قائم‌الزاویه؛ مثلث حسابى كرجى؛ حل مسئله تثليث زاویه؛ سكانت؛ تانژانت؛ سينوس؛ كوتانژانت (ظل تمام)؛ روش ساخت عدد كامل؛ حاصل جمع توان‌هاى متوالى؛ حاصل جمع توان‌هاى سوم و چهارم؛ مجموع‌هاى توان‌هاى صحيح و.[۹]
به نظر نویسنده، پژوهش‌ها و نوآورى‌هاى ابوريحان بيرونى در زمينه رياضيات، هندسه و مثلثات و نقشه‌بردارى، بسيار وسيع و اساسى است. در رياضيات، بيرونى پژوهش‌هايى در زمينه اعداد كسرى، عدد صفر و حل معادلات سه‌مجهولى و تصحيحاتى بر رياضيات هنديان انجام داده و مسائلى چون تقسيم زاویه به سه قسمت (با روش جبرى) و محاسبه قطر زمين را حل كرده است. وى در اين زمينه صاحب کتابى تحت عنوان «استخراج الأوتار في الدائرة بخواص الخط المنحني فيها»، مى‌باشد كه در آن، قضاياى چندى از هندسه را كه جنبه اصولى دارد با روش هندسه تحليلى؛ يعنى روش تلفيقى هندسه و جبر اثبات مى‌كند. به اعتقاد او با توجه به اين اثر مى‌توان بيرونى را مبدع اين رشته از رياضيات و هندسه؛ يعنى رشته «هندسه تحليلى» دانست. بيرونى در زمينه نقشه‌بردارى نيز روش‌هاى ابداعى خاصى داشته كه براساس تلفيق دانش‌هاى رياضى و هندسه استوار بوده است.[۱۰]
ديگر علوم مذكور عبارتند از: نجوم؛ شيمى؛ جغرافيا؛ علوم نظامى؛ زمين‌شناسى؛ روان‌شناسى؛ اقتصاد؛ موسيقى؛ گياه‌شناسى؛ علوم غذايى و ساير علوم از جمله علم جمعيت‌شناسى، اصول علمى مديريت، پايه‌گذارى علم تحقيقى و...
وضعيت کتاب
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ و نام‌هاى اشخاص و مكان‌هاى جغرافيايى در انتهاى کتاب آمده است.
پاورقى‌ها بيشتر به ذكر منابع اختصاص يافته است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.