آثار ابن المقفع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =کلیله و دمنه، الادب الکبیر، الادب الصغیر، الدره الیتیمه، رسالته فی الصحابه، الاثار الاخری | | عنوان‌های دیگر =کلیله و دمنه، الادب الکبیر، الادب الصغیر، الدره الیتیمه، رسالته فی الصحابه، الاثار الاخری | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه]] ( | [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =PJA 3350 1368 | | کد کنگره =PJA 3350 1368 | ||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
'''آثار ابن‌المقفع'''، اثر [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|أبومحمد عبدالله روزبه بن | '''آثار ابن‌المقفع'''، اثر [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|أبومحمد عبدالله روزبه بن دادویه]]، مشهور به [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]]، متوفى 142ق، مجموعه آثارى وى در موضوع ترجمه حكايات تاريخى و پندآميز و دست نوشته‌هايش، به زبان عربى مى‌باشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
در اين كتاب، آثار ابن‌المقفع با | در اين كتاب، آثار ابن‌المقفع با عناوین [[كليلة و دمنة]]، الادب الكبير، الادب الصغير، الدرّة اليتيمة، رسالة في الصحابة و ساير آثار و حكمت‌هاى منسوب به وى، جمع‌آورى شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه كتاب، به جايگاه نثر فنى نزد عرب و پيدايش آن بعد از پاگيرى نظام اجتماعى اسلام و نبود چنين نثرى در زمان جاهليّت اشاره شده است. در ادامه، بيان شده كه در قرن دوم هجرى، دو | در مقدمه كتاب، به جايگاه نثر فنى نزد عرب و پيدايش آن بعد از پاگيرى نظام اجتماعى اسلام و نبود چنين نثرى در زمان جاهليّت اشاره شده است. در ادامه، بيان شده كه در قرن دوم هجرى، دو نویسنده به نام‌هاى [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|عبدالله بن‌المقفع]] و عبدالحميد كاتب، پايه‌گزار اين نثر فنى و ادبى بودند؛ سپس شرح حال زندگى، مراحل تحصيل و همنشينى [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] با شعرا و اديبان، آثار و شهرت او در نامه‌نویسى، بيان اقوال علت مرگ وى، مقايسه بين [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] و [[جاحظ، عمرو بن بحر|جاحظ]] و خلاصه‌اى از مطالب كتاب آمده است.<ref>مقدمه، ص5</ref> | ||
«[[كليلة و دمنة]]» مجموعه‌اى از داستان‌هاى ايرانى و هندى است كه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] از زبان پهلوى به عربى ترجمه نموده و قصه‌هاى آن از زبان حيوانات و پرندگان، درباره وظايف حاكم نسبت به مردم و توجه دادن پادشاهان به عدل و انصاف مى‌باشد.<ref>[[كليلة و دمنة]]، ص33</ref> | «[[كليلة و دمنة]]» مجموعه‌اى از داستان‌هاى ايرانى و هندى است كه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] از زبان پهلوى به عربى ترجمه نموده و قصه‌هاى آن از زبان حيوانات و پرندگان، درباره وظايف حاكم نسبت به مردم و توجه دادن پادشاهان به عدل و انصاف مى‌باشد.<ref>[[كليلة و دمنة]]، ص33</ref> | ||
«ادب كبير» رساله‌اى است كه از اندرزنامه‌هاى ايرانى و همچنين از تجربه‌هاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهايش به ندرت به يك سطح عالى اخلاقى مى‌رسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و | «ادب كبير» رساله‌اى است كه از اندرزنامه‌هاى ايرانى و همچنين از تجربه‌هاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهايش به ندرت به يك سطح عالى اخلاقى مى‌رسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و بهره‌جویى از عواطف نفسانى به سود خویش. از رحم دينى در اين كتاب اثرى نيست و جهان‌بينى آن با مردم دوره تجدّد (رنسانس)، بيشتر مناسب است، تا با مردم قرون وسطاى اسلامى. اين در حاليست كه «ادب كبير»، عارى از هرگونه اشاره به محيط تاريخى خاصى است.<ref>الادب الكبير، ص277</ref> | ||
مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است.<ref>الادب الصغير، ص315</ref> | مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است.<ref>الادب الصغير، ص315</ref> | ||
«رسالة في الصحابه»، كتابى است در موضوع سياست. مخاطب ابن‌مقفع در اين كتاب، خليفه‌اى است كه هرچند نامش برده نشده، اما بى‌گمان منصور است و در آن يك رشته‌انديشه‌ها، درباره مسائل معين سياسى، دينى و اجتماعى مربوط به محيط و روزگار آن خليفه بدو عرضه شده است. رفتار طبقه ممتاز لشكرى خراسان و روابط ايشان با خليفه، انتخاب صاحب‌منصبان عالى مرتبه و درباريان، وضع اهالى عراق و شام در آغاز خلافت عباسى و اختلافات قضايى و ادارى، موضوع‌هايى است كه درباره آن‌ها ملاحظات و پيشنهادهاى جالبى ايراد مى‌شود كه هم انديشه‌هاى | «رسالة في الصحابه»، كتابى است در موضوع سياست. مخاطب ابن‌مقفع در اين كتاب، خليفه‌اى است كه هرچند نامش برده نشده، اما بى‌گمان منصور است و در آن يك رشته‌انديشه‌ها، درباره مسائل معين سياسى، دينى و اجتماعى مربوط به محيط و روزگار آن خليفه بدو عرضه شده است. رفتار طبقه ممتاز لشكرى خراسان و روابط ايشان با خليفه، انتخاب صاحب‌منصبان عالى مرتبه و درباريان، وضع اهالى عراق و شام در آغاز خلافت عباسى و اختلافات قضايى و ادارى، موضوع‌هايى است كه درباره آن‌ها ملاحظات و پيشنهادهاى جالبى ايراد مى‌شود كه هم انديشه‌هاى نویسنده را نشان مى‌دهد و هم روشنگر وضع موجود است. پيشنهاد ابن‌مقفع، اين است كه خليفه بايد يك مجموعه قوانين و آئين‌هاى قضايى فراهم آورد و تباعد نظر ميان مذاهب مختلف و محيطهاى گوناگون جامعه اسلامى را زيرنظر مقام خلافت، وحدت بخشد.<ref>رسالته في الصحابة، ص345</ref> | ||
كتاب «الدرَّة اليتيمة» داراى كلماتى اديبانه، در موضوع پندهاى اخلاقى مى‌باشد.<ref>الدرة اليتيمة، ص363</ref> | كتاب «الدرَّة اليتيمة» داراى كلماتى اديبانه، در موضوع پندهاى اخلاقى مى‌باشد.<ref>الدرة اليتيمة، ص363</ref> | ||
در بخش «ساير آثار»، نامه‌ها و جواب نامه‌ها و دست‌نوشته‌هاى منسوب به مؤلف | در بخش «ساير آثار»، نامه‌ها و جواب نامه‌ها و دست‌نوشته‌هاى منسوب به مؤلف تدوین شده است.<ref>الآثار الاخرى، ص370</ref> | ||
آخرين رساله كتاب، مشتمل بر حكمت‌هايى است كه به [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] نسبت داده شده است. اين رساله در دارالكتاب مصر نگهدارى مى‌شود و كاتب آن على بن احمد حلبى به سال 844ق مى‌باشد.<ref>حكم ابن‌المقفع، ص381</ref> | آخرين رساله كتاب، مشتمل بر حكمت‌هايى است كه به [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] نسبت داده شده است. اين رساله در دارالكتاب مصر نگهدارى مى‌شود و كاتب آن على بن احمد حلبى به سال 844ق مى‌باشد.<ref>حكم ابن‌المقفع، ص381</ref> | ||
از آنجايى كه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] ايرانى الاصل و زرتشتىِ طرفدار مسلك مانى بوده و اسلام را در ظاهر اختيار كرده بود، لذا انگيزه او در ترجمه آثار فارسى به عربى، جلوگيرى از انقراض يادگارهاى ايران باستان است. بنابراين آنچه توانست از كتاب‌هاى ايران قديم را كه متضمن اين فضائل بود، از طريق نقل و ترجمه از زبان و خط پهلوى به عربى، از انقراض نجات داد. هدف او از اين كار آن بود كه هم مسلمين غير عرب را با شوكت ايران قديم آشنا كند، هم ايرانيان مسلمان را به ياد آداب اجداد خود بيندازد و شواهدى به دست ايشان دهد، تا كُميت هم‌وطنانش، در مقابل عرب كه به نسب خود و اخبار شجعان و فرسان | از آنجايى كه [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن‌المقفع]] ايرانى الاصل و زرتشتىِ طرفدار مسلك مانى بوده و اسلام را در ظاهر اختيار كرده بود، لذا انگيزه او در ترجمه آثار فارسى به عربى، جلوگيرى از انقراض يادگارهاى ايران باستان است. بنابراين آنچه توانست از كتاب‌هاى ايران قديم را كه متضمن اين فضائل بود، از طريق نقل و ترجمه از زبان و خط پهلوى به عربى، از انقراض نجات داد. هدف او از اين كار آن بود كه هم مسلمين غير عرب را با شوكت ايران قديم آشنا كند، هم ايرانيان مسلمان را به ياد آداب اجداد خود بيندازد و شواهدى به دست ايشان دهد، تا كُميت هم‌وطنانش، در مقابل عرب كه به نسب خود و اخبار شجعان و فرسان خویش مى‌باليدند، لنگ نماند. | ||
==وضعيت كتاب== | ==وضعيت كتاب== | ||
اين كتاب توسط منشورات دارالمكتبة الحياة بيروت چاپ گرديده و فاقد ترجمه، شرح، تحقيق و تصحيح مى‌باشد. فهرست كتاب در پايان آن آمده و پاورقى‌ها مشتمل بر توضيح واژگان است. | اين كتاب توسط منشورات دارالمكتبة الحياة بيروت چاپ گرديده و فاقد ترجمه، شرح، تحقيق و تصحيح مى‌باشد. فهرست كتاب در پايان آن آمده و پاورقى‌ها مشتمل بر توضيح واژگان است. | ||
== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
نسخهٔ ۲۶ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۰۰:۱۳
| آثار إبن المقفع | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | کلیله و دمنه، الادب الکبیر، الادب الصغیر، الدره الیتیمه، رسالته فی الصحابه، الاثار الاخری |
| ناشر | دار مکتبة الحیاة |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| چاپ | 1 |
| موضوع | ادبیات عربی - قرن 2ق. نثر عربی - قرن 2 ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PJA 3350 1368 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
آثار ابن‌المقفع، اثر أبومحمد عبدالله روزبه بن دادویه، مشهور به ابن‌المقفع، متوفى 142ق، مجموعه آثارى وى در موضوع ترجمه حكايات تاريخى و پندآميز و دست نوشته‌هايش، به زبان عربى مى‌باشد.
ساختار
در اين كتاب، آثار ابن‌المقفع با عناوین كليلة و دمنة، الادب الكبير، الادب الصغير، الدرّة اليتيمة، رسالة في الصحابة و ساير آثار و حكمت‌هاى منسوب به وى، جمع‌آورى شده است.
گزارش محتوا
در مقدمه كتاب، به جايگاه نثر فنى نزد عرب و پيدايش آن بعد از پاگيرى نظام اجتماعى اسلام و نبود چنين نثرى در زمان جاهليّت اشاره شده است. در ادامه، بيان شده كه در قرن دوم هجرى، دو نویسنده به نام‌هاى عبدالله بن‌المقفع و عبدالحميد كاتب، پايه‌گزار اين نثر فنى و ادبى بودند؛ سپس شرح حال زندگى، مراحل تحصيل و همنشينى ابن‌المقفع با شعرا و اديبان، آثار و شهرت او در نامه‌نویسى، بيان اقوال علت مرگ وى، مقايسه بين ابن‌المقفع و جاحظ و خلاصه‌اى از مطالب كتاب آمده است.[۱]
«كليلة و دمنة» مجموعه‌اى از داستان‌هاى ايرانى و هندى است كه ابن‌المقفع از زبان پهلوى به عربى ترجمه نموده و قصه‌هاى آن از زبان حيوانات و پرندگان، درباره وظايف حاكم نسبت به مردم و توجه دادن پادشاهان به عدل و انصاف مى‌باشد.[۲]
«ادب كبير» رساله‌اى است كه از اندرزنامه‌هاى ايرانى و همچنين از تجربه‌هاى مؤلف در زندگى شخصى، سرچشمه گرفته است. جنبه اخلاقى كتاب كاملا عملى است. اندرزهايش به ندرت به يك سطح عالى اخلاقى مى‌رسد و محدود است به آداب معاشرت، زيركى و بهره‌جویى از عواطف نفسانى به سود خویش. از رحم دينى در اين كتاب اثرى نيست و جهان‌بينى آن با مردم دوره تجدّد (رنسانس)، بيشتر مناسب است، تا با مردم قرون وسطاى اسلامى. اين در حاليست كه «ادب كبير»، عارى از هرگونه اشاره به محيط تاريخى خاصى است.[۳]
مؤلف در مقدمه كتاب «ادب صغير»، حاجت عقل به ادب و تأثير آن در رشد عقل انسان را بررسى كرده است.[۴]
«رسالة في الصحابه»، كتابى است در موضوع سياست. مخاطب ابن‌مقفع در اين كتاب، خليفه‌اى است كه هرچند نامش برده نشده، اما بى‌گمان منصور است و در آن يك رشته‌انديشه‌ها، درباره مسائل معين سياسى، دينى و اجتماعى مربوط به محيط و روزگار آن خليفه بدو عرضه شده است. رفتار طبقه ممتاز لشكرى خراسان و روابط ايشان با خليفه، انتخاب صاحب‌منصبان عالى مرتبه و درباريان، وضع اهالى عراق و شام در آغاز خلافت عباسى و اختلافات قضايى و ادارى، موضوع‌هايى است كه درباره آن‌ها ملاحظات و پيشنهادهاى جالبى ايراد مى‌شود كه هم انديشه‌هاى نویسنده را نشان مى‌دهد و هم روشنگر وضع موجود است. پيشنهاد ابن‌مقفع، اين است كه خليفه بايد يك مجموعه قوانين و آئين‌هاى قضايى فراهم آورد و تباعد نظر ميان مذاهب مختلف و محيطهاى گوناگون جامعه اسلامى را زيرنظر مقام خلافت، وحدت بخشد.[۵]
كتاب «الدرَّة اليتيمة» داراى كلماتى اديبانه، در موضوع پندهاى اخلاقى مى‌باشد.[۶]
در بخش «ساير آثار»، نامه‌ها و جواب نامه‌ها و دست‌نوشته‌هاى منسوب به مؤلف تدوین شده است.[۷]
آخرين رساله كتاب، مشتمل بر حكمت‌هايى است كه به ابن‌المقفع نسبت داده شده است. اين رساله در دارالكتاب مصر نگهدارى مى‌شود و كاتب آن على بن احمد حلبى به سال 844ق مى‌باشد.[۸]
از آنجايى كه ابن‌المقفع ايرانى الاصل و زرتشتىِ طرفدار مسلك مانى بوده و اسلام را در ظاهر اختيار كرده بود، لذا انگيزه او در ترجمه آثار فارسى به عربى، جلوگيرى از انقراض يادگارهاى ايران باستان است. بنابراين آنچه توانست از كتاب‌هاى ايران قديم را كه متضمن اين فضائل بود، از طريق نقل و ترجمه از زبان و خط پهلوى به عربى، از انقراض نجات داد. هدف او از اين كار آن بود كه هم مسلمين غير عرب را با شوكت ايران قديم آشنا كند، هم ايرانيان مسلمان را به ياد آداب اجداد خود بيندازد و شواهدى به دست ايشان دهد، تا كُميت هم‌وطنانش، در مقابل عرب كه به نسب خود و اخبار شجعان و فرسان خویش مى‌باليدند، لنگ نماند.
وضعيت كتاب
اين كتاب توسط منشورات دارالمكتبة الحياة بيروت چاپ گرديده و فاقد ترجمه، شرح، تحقيق و تصحيح مى‌باشد. فهرست كتاب در پايان آن آمده و پاورقى‌ها مشتمل بر توضيح واژگان است.
پانویس
منابع مقاله
حجت رسولى، زمستان 1377 و بهار 1378، «منشا فصاحت و بلاغت عبدالله بن‌المقفع»، پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى (پرتابل جامع علوم انسانى)، دانشكده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه تهران، شماره 148و 149، ص16.