عيون التفاسير للفضلاء السماسير

عیون التفاسیر للفضلاء السماسیر

نام کتاب	عیون التفاسیر للفضلاء السماسیر
نام های دیگر کتاب	تفسیر الشیخ المشهور بتفسیر الشیخ
پدیدآورندگان	سیواسی، احمد بن محمود (نويسنده) دارتما، بهاء‌الدین (محقق)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏96‎‏ ‎‏/‎‏س‎‏9‎‏ع‎‏9
موضوع	تفاسیر اهل سنت - قرن 9ق.
ناشر	دار صادر
مکان نشر	بیروت - لبنان
سال نشر	1427 هـ.ق یا 2006 م
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE13967AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى

«عيون التفاسير للفضلاء السماسير»، معروف به «تفسير الشيخ» اثر شهاب‌الدين احمد بن محمود السيواسى (متوفى 860ق1455/م)، با تحقيق بهاءالدين دارتما، كتابى است پيرامون تفسير قرآن كريم كه به زبان عربى و در قرن نهم هجرى، نوشته شده است.

در بيان انگيزه نگارش كتاب، نويسنده به اين نكته اشاره دارد كه علماى بسيارى اقدام به تصنيف تفاسير خوب و شايسته‌اى از قرآن كريم نموده‌اند، اما برخى از آن‌ها، داراى عبارات سخت و تركيباتى پيچيده‌اند كه فهم آن را، مشكل و داراى تكلف كرده است. وى بدين منظور تفسيرى را به رشته تحرير درآورده است كه ضمن برخوردارى از كشف شافى و بيان وافى براى معانى آيات كلام الله مجيد، از رسايى معانى و سهولت فهم برخوردار باشد (ر.ك: مقدمه نويسنده، ج1، ص19).

ساختار

كتاب با دو مقدمه از محقق و مؤلف آغاز و مطالب به ترتيب سوره‌هاى قرآن كريم، از سوره حمد تا ناس، در چهار جلد، تنظيم شده است.

نويسنده در اين تفسير، ابتدا به تشريح و توضيح مفردات آيات پرداخته و سپس، ضمن ارائه معناى كلى آيات، به موارد زير پرداخته است: شأن نزول و كيفيت آن، بيان فرق تأويل و تفسير، اشاره به ناسخ و منسوخ و....

گزارش محتوا

در مقدمه محقق، ابتدا به بررسى نسخ خطى موجود از كتاب پرداخته شده و سپس، اصول تحقيق و اقدامات صورت‌گرفته پيرامون آن در كتاب، توضيح داده شده است. در ادامه، شرح حال مختصرى از نويسنده ارائه و به ويژگى‌ها و خصائصى كه باعث شده است كتاب حاضر، از ساير تفاسير متمايز گردد، اشاره شده است (مقدمه محقق، ج1، ص5-9).

در مقدمه نويسنده كه با قلمى زيبا و ادبى نگارش يافته است، ضمن بيان انگيزه نگارش كتاب، به نام و موضوع كتاب، اشاره شده است (مقدمه نويسنده، ج1، ص19).

در جلد اول، تفسير سوره حمد تا سوره مائده آمده و در جلد دوم، از سوره انعام تا سوره نحل. تفسير سوره اسراء تا سوره يس نيز در جلد سوم جاى گرفته است و از تفسير سوره صافات تا آخر قرآن در جلد چهارم.

از جمله ويژگى‌ها و خصايصى كه اثر حاضر را از ساير تفاسير مشابه، متمايز مى‌سازد، عبارتند از:

1. ذكر وجوه مختلف قرائات به‌صورت مختصر و موجز. درحالى‌كه نويسنده قرائات مختلف را ذكر و بررسى نموده، اما به نام صاحبان آن‌ها، اشاره‌اى نكرده است، مگر در موارد بسيار اندك.

2. اشاره به معانى مختلف آيات و كلمات و همچنين اعراب و اشتقاق كلمات بر حسب اختلاف قرائت.

3. تركيب نحوى آيات به‌صورت مختصر و سهل بدون دخول و تعرض در موارد فرعى و حاشيه‌اى، همراه با ذكر عواملى كه در آن اعراب مؤثر بوده‌اند.

4. اهتمام مفسر به بيان تناسق و تناسب كلمات آيات.

5. سعى و تلاش مفسر در ارائه معانى سهل و قابل فهم براى آيات كه باعث شده است در اين زمينه، معانى زيبايى براى برخى آيات و كلمات، در اختيار خواننده قرار گيرد (ر.ك: مقدمه محقق، ج1، ص9).

وضعيت كتاب

فهرست سوره‌هاى هر جلد، در انتهاى همان جلد آمده و فهرست منابع و مصادر مورد استفاده محقق، در پايان جلد چهارم جاى گرفته است.

در پاورقى‌ها علاوه بر ذكر منابع (ر.ك: پاورقى، ج1، ص23)، به اختلاف نسخ (ر.ك: همان)، ارجاع به ساير منابع (ر.ك: همان، ص27) و نيز اختلاف در قرائت، پرداخته شده است (ر.ك: همان، ص24).

منابع مقاله

مقدمه و متن كتاب.

پیوندها

مطالعه کتاب عیون التفاسیر للفضلاء السماسیر در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور