موسوعة الطب النبوي، الإسلامي - العربي: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '}} '''' به '}} '''') |
جز (جایگزینی متن - '..<ref>' به '.<ref>') |
||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
براى آشنايى با روش و محتواى اين اثر، ترجمه چند نكته از مباحث جالب آن كافى است: | براى آشنايى با روش و محتواى اين اثر، ترجمه چند نكته از مباحث جالب آن كافى است: | ||
#طبّ: علمى است كه با آن، وضعيت سلامت و بيمارى و تأثير داروها شناخته مى‌شود... [[بقراط]] گفته است: پزشکى، الهامى از جانب خدا است | #طبّ: علمى است كه با آن، وضعيت سلامت و بيمارى و تأثير داروها شناخته مى‌شود... [[بقراط]] گفته است: پزشکى، الهامى از جانب خدا است..<ref>ر.ک: متن كتاب، ص8</ref> | ||
#[[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعه]]: احمد بن قاسم خزرجى، موفق‌الدين، ابوالعباس (متوفاى 66ق)، پزشک و تاريخ‌نگار بود. از آثار اوست: كتاب‌هايى به نام‌هاى «عيون الأنباء في طبقات الأطباء»، «حكايات الأطباء في علاجات الأدواء»، «معالم الأمم»، و «إصابة المنجمين». بانوى نويسنده كتاب «شمس العرب»، درباره [[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعه]] مفصل و زيبا سخن گفته است<ref>ر.ک: همان، ص29</ref> | #[[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعه]]: احمد بن قاسم خزرجى، موفق‌الدين، ابوالعباس (متوفاى 66ق)، پزشک و تاريخ‌نگار بود. از آثار اوست: كتاب‌هايى به نام‌هاى «عيون الأنباء في طبقات الأطباء»، «حكايات الأطباء في علاجات الأدواء»، «معالم الأمم»، و «إصابة المنجمين». بانوى نويسنده كتاب «شمس العرب»، درباره [[ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم|ابن ابى‌اصيبعه]] مفصل و زيبا سخن گفته است<ref>ر.ک: همان، ص29</ref> | ||
#[[رازی، محمد بن زکریا|ابوبكر محمد بن زكرياى رازى]] (متوفاى 311ق)، فيلسوف، طبيب، شخصيتى ممتاز از مشاهير عرب مسلمان در زمينه فلسفه، نجوم، شيمى، منطق و ادبيات. همو بيمارستان عضدى را تأسيس كرد و از بين صد پزشک به رياست آن برگزيده شد. او اولين كسى است كه «الجدرى و الحصبة» (آبله و سرخك) و «العدوى الوراثية» (واگيرى و سرايت بيمارى از راه وراثت) را كشف كرد و اين نظر را ارائه داد كه مزاج جسم، پيرو اخلاق نفس است. از نوشته‌هاى اوست: «الحاوي» در 30 جلد. صاحب «هدية العارفين»، براى او نزديك «165» كتاب نام برده كه بيشترش در پزشکى، داروسازى، بيمارستان، ادويه، فلسفه، حكمت و اغذيه است. همان طور كه او به موسيقى و غناء و شيمى اهميت داده و «زيت الزاج» (حمض الكبريت) را كشف كرده است | #[[رازی، محمد بن زکریا|ابوبكر محمد بن زكرياى رازى]] (متوفاى 311ق)، فيلسوف، طبيب، شخصيتى ممتاز از مشاهير عرب مسلمان در زمينه فلسفه، نجوم، شيمى، منطق و ادبيات. همو بيمارستان عضدى را تأسيس كرد و از بين صد پزشک به رياست آن برگزيده شد. او اولين كسى است كه «الجدرى و الحصبة» (آبله و سرخك) و «العدوى الوراثية» (واگيرى و سرايت بيمارى از راه وراثت) را كشف كرد و اين نظر را ارائه داد كه مزاج جسم، پيرو اخلاق نفس است. از نوشته‌هاى اوست: «الحاوي» در 30 جلد. صاحب «هدية العارفين»، براى او نزديك «165» كتاب نام برده كه بيشترش در پزشکى، داروسازى، بيمارستان، ادويه، فلسفه، حكمت و اغذيه است. همان طور كه او به موسيقى و غناء و شيمى اهميت داده و «زيت الزاج» (حمض الكبريت) را كشف كرده است..<ref>ر.ک: همان، ص141-142</ref> گفتنى است كه منظور از «زيت الزاج»، همان اسيد سُولفوريك Sulfuric Acid است كه در قديم به آن، جوهر گوگرد گفته مى‌شد. | ||
#شيخوخت (پيرى): عبارت است از: بزرگى در سن و سال همراه با ضعف قوا و گفته شده: شيخ كسى است كه سنش از پنجاه گذشته است يا كسى كه به‌خاطر سن زيادش قدرت بر روزه ندارد. و ويژگى‌هاى شيخوخت عبارت است از: خميدگى پشت، ضعف قوا، فراموشى، خرفتى، كم‌خوابى و... براى كم كردن اين آثار، اين امور مفيد است: | #شيخوخت (پيرى): عبارت است از: بزرگى در سن و سال همراه با ضعف قوا و گفته شده: شيخ كسى است كه سنش از پنجاه گذشته است يا كسى كه به‌خاطر سن زيادش قدرت بر روزه ندارد. و ويژگى‌هاى شيخوخت عبارت است از: خميدگى پشت، ضعف قوا، فراموشى، خرفتى، كم‌خوابى و... براى كم كردن اين آثار، اين امور مفيد است: | ||
#:- عصاره «البتولا البيضاء» (درختى جنگلى و سفيد معطر كه در صنعت عطر و شامپو و خمير دندان و... از آن استفاده مى‌شود) كه اكسير زندگى است و نشاط را افزون مى‌كند؛ | #:- عصاره «البتولا البيضاء» (درختى جنگلى و سفيد معطر كه در صنعت عطر و شامپو و خمير دندان و... از آن استفاده مى‌شود) كه اكسير زندگى است و نشاط را افزون مى‌كند؛ | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
#:- وجود كلسيم، فسفر و انواع ويتامين‌ها در غذاى پيران؛ | #:- وجود كلسيم، فسفر و انواع ويتامين‌ها در غذاى پيران؛ | ||
#:- بوييدن بوى خوش، شستشو و ميانه‌روى. | #:- بوييدن بوى خوش، شستشو و ميانه‌روى. | ||
#:وارد شده كه زنجبيل نافع است و مانع پيرى مى‌شود. و در روايات وارد شده است كه خداى متعال هيچ دردى قرار نداده جز آنكه براى آن شفا قرار داده جز يك درد و آن پيرى است | #:وارد شده كه زنجبيل نافع است و مانع پيرى مى‌شود. و در روايات وارد شده است كه خداى متعال هيچ دردى قرار نداده جز آنكه براى آن شفا قرار داده جز يك درد و آن پيرى است..<ref>ر.ک: همان، ص191</ref> | ||
#يرقان: مرضى است كه خردسالان و بزرگسالان گرفتارش مى‌شوند و آن مرضى است كبدى و موجب پيدايش زردى در رنگ بدن و سفيدى چشم مى‌گردد و... در صورت ابتلاى به يرقان... نوشيدن روغن زيتون، خوب است و در الطب النبوي آمده است كه: «أن الصبر يُذهِب اليرقانَ و أن مما ينفعه السبانخ»؛ «صبر (آلوئه‌ورا، صبر زرد)، يرقان را برطرف مى‌كند و اسفناج براى آن نافع است<ref>ر.ک: همان، ص331-332</ref> | #يرقان: مرضى است كه خردسالان و بزرگسالان گرفتارش مى‌شوند و آن مرضى است كبدى و موجب پيدايش زردى در رنگ بدن و سفيدى چشم مى‌گردد و... در صورت ابتلاى به يرقان... نوشيدن روغن زيتون، خوب است و در الطب النبوي آمده است كه: «أن الصبر يُذهِب اليرقانَ و أن مما ينفعه السبانخ»؛ «صبر (آلوئه‌ورا، صبر زرد)، يرقان را برطرف مى‌كند و اسفناج براى آن نافع است<ref>ر.ک: همان، ص331-332</ref> | ||
نسخهٔ ۳ سپتامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۲۹
| موسوعة الطب النبوي، الإسلامي - العربي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سنده، عبدالله (نويسنده) |
| ناشر | دار المعرفة |
| مکان نشر | بیروت - لبنان |
| سال نشر | 1428 ق یا 2007 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | پزشکی اسلامی پزشکی سنتی |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | R 128/3 /س9م8 |
موسوعة الطب النبوي الإسلامي - العربي، اثر عبدالله سنده، به زبان عربى است كه نويسنده در آن، اصطلاحات پزشکى اسلامى را به‌صورت الفبايى مطرح و با استناد به منابع معتبر قديم و جديد، تعريف و اطلاعاتى درباره آن‌ها ارائه كرده است.
ساختار
اين كتاب از مقدمه نويسنده، و متن اصلى (شامل اصطلاحات پزشکى از الف تا ياء) تشكيل شده است.
در اين اثر در مجموع، معانى تعداد 504 واژه و اصطلاح معرفى شده است.
نويسنده در مقدمه‌اش كه تاريخ و مكان نگارش آن را مشخص نكرده، يادآور شده است: «... قرآن به پزشکى و سلامت عمومى، نظافت و... و روزه و نماز و حركت و طهارت و غسل و غذا و دوا عنايت كرده و ازدواج با محارم و شرب خمر و خوردن گوشت خوك را حرام ساخته و از فواحشى مانند زنا و خوردن مردار نهى كرده است...
همان طور كه از طيره و فال بد زدن و شعبده‌بازى نهى كرده و به عيادت مريض و انجام كارهايى كه سبب عافيت مى‌شود همانند حجامت و... و توكل بر خدا توصيه كرده است. اسلام آدابى را براى خوردن و آشاميدن و خوابيدن و بيدار شدن و... و مكارم اخلاق و محبت و صله رحم و... مقرر كرده است...
چون موادّ و موارد طبى فراوان است و در جاهاى مختلف پراكنده است، به نظرم رسيد كه همان طور كه برادر بزرگوارم (صاحب دار اسامه در حلب) اشاره كرده، آن موارد پراكنده را در كتابى جمع كنم و آن را «موسوعة الطب النبوي» ناميدم.[۱]
گفتنى است كه هرچند نويسنده وعده داده كه مطالبش را در دو قسمت بياورد و در قسمت اول، به بيمارى‌ها و معالجات و... بپردازد و در قسم دوم، به خوردنى‌ها و آشاميدنى‌ها و گياهان و... و هركدام را جداگانه از الف تا ياء مرتب سازد[۲]، وليكن فقط بخش اول را سامان داده و آورده است و خبرى از بخش دوم نيست.
گزارش محتوا
براى آشنايى با روش و محتواى اين اثر، ترجمه چند نكته از مباحث جالب آن كافى است:
- طبّ: علمى است كه با آن، وضعيت سلامت و بيمارى و تأثير داروها شناخته مى‌شود... بقراط گفته است: پزشکى، الهامى از جانب خدا است..[۳]
- ابن ابى‌اصيبعه: احمد بن قاسم خزرجى، موفق‌الدين، ابوالعباس (متوفاى 66ق)، پزشک و تاريخ‌نگار بود. از آثار اوست: كتاب‌هايى به نام‌هاى «عيون الأنباء في طبقات الأطباء»، «حكايات الأطباء في علاجات الأدواء»، «معالم الأمم»، و «إصابة المنجمين». بانوى نويسنده كتاب «شمس العرب»، درباره ابن ابى‌اصيبعه مفصل و زيبا سخن گفته است[۴]
- ابوبكر محمد بن زكرياى رازى (متوفاى 311ق)، فيلسوف، طبيب، شخصيتى ممتاز از مشاهير عرب مسلمان در زمينه فلسفه، نجوم، شيمى، منطق و ادبيات. همو بيمارستان عضدى را تأسيس كرد و از بين صد پزشک به رياست آن برگزيده شد. او اولين كسى است كه «الجدرى و الحصبة» (آبله و سرخك) و «العدوى الوراثية» (واگيرى و سرايت بيمارى از راه وراثت) را كشف كرد و اين نظر را ارائه داد كه مزاج جسم، پيرو اخلاق نفس است. از نوشته‌هاى اوست: «الحاوي» در 30 جلد. صاحب «هدية العارفين»، براى او نزديك «165» كتاب نام برده كه بيشترش در پزشکى، داروسازى، بيمارستان، ادويه، فلسفه، حكمت و اغذيه است. همان طور كه او به موسيقى و غناء و شيمى اهميت داده و «زيت الزاج» (حمض الكبريت) را كشف كرده است..[۵] گفتنى است كه منظور از «زيت الزاج»، همان اسيد سُولفوريك Sulfuric Acid است كه در قديم به آن، جوهر گوگرد گفته مى‌شد.
- شيخوخت (پيرى): عبارت است از: بزرگى در سن و سال همراه با ضعف قوا و گفته شده: شيخ كسى است كه سنش از پنجاه گذشته است يا كسى كه به‌خاطر سن زيادش قدرت بر روزه ندارد. و ويژگى‌هاى شيخوخت عبارت است از: خميدگى پشت، ضعف قوا، فراموشى، خرفتى، كم‌خوابى و... براى كم كردن اين آثار، اين امور مفيد است:
- - عصاره «البتولا البيضاء» (درختى جنگلى و سفيد معطر كه در صنعت عطر و شامپو و خمير دندان و... از آن استفاده مى‌شود) كه اكسير زندگى است و نشاط را افزون مى‌كند؛
- خوردن سيب در هر روز؛
- - وجود كلسيم، فسفر و انواع ويتامين‌ها در غذاى پيران؛
- - بوييدن بوى خوش، شستشو و ميانه‌روى.
- وارد شده كه زنجبيل نافع است و مانع پيرى مى‌شود. و در روايات وارد شده است كه خداى متعال هيچ دردى قرار نداده جز آنكه براى آن شفا قرار داده جز يك درد و آن پيرى است..[۶]
- يرقان: مرضى است كه خردسالان و بزرگسالان گرفتارش مى‌شوند و آن مرضى است كبدى و موجب پيدايش زردى در رنگ بدن و سفيدى چشم مى‌گردد و... در صورت ابتلاى به يرقان... نوشيدن روغن زيتون، خوب است و در الطب النبوي آمده است كه: «أن الصبر يُذهِب اليرقانَ و أن مما ينفعه السبانخ»؛ «صبر (آلوئه‌ورا، صبر زرد)، يرقان را برطرف مى‌كند و اسفناج براى آن نافع است[۷]
وضعيت كتاب
براى اثر حاضر، متأسفانه فهارس فنى، فهرست منابع و حتى فهرست تفصيلى مطالب نيز فراهم نشده و فقط فهرست اجمالى مطالب در پايان كتاب آمده است. گويى نويسنده محترم به الفبايى بودن مطالب اكتفا كرده است؛ ولى البته اين موضوع جايگزين مناسبى براى فهرست‌هاى علمى گوناگون (نمايه‌ها) نيست.
گفتنى است كه نويسنده اصطلاحاتى را كه ذكر كرده، شماره‌گذارى نكرده؛ وليكن تعداد دقيق آن‌ها، 504 عدد است كه با شمارش رايانه‌اى همه واژگان مطرح‌شده به دست آمده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.