دروس في التوحيد

دروس في التوحيد
پدیدآوران	حیدری، کمال (نويسنده) عبادي، علي حمود (مقرر) افتخاري، عبد الرضا (مصحح)
ناشر	دار فراقد
مکان نشر	ايران - قم
چاپ	1
شابک	‎978-964-2902-73-6
موضوع	توحيد خدا شناسي
تعداد جلد	1
کد کنگره	‏‎‏BP‎‏ ‎‏217‎‏ ‎‏/‎‏ح‎‏9‎‏ر‎‏4*

دروس في التوحيد، تقریرات درس‎های سید کمال حیدری، پیرامون مباحث توحید می‎باشد که توسط علی حمود عبادی، ثبت و به قلم عبدالرضا افتخاری تصحیح شده است.

انگیزه نگارش

کتاب در اجابت به درخواست گروهی از فضلا مبنی بر نگارش کتابی مخصوص مباحث توحیدی، به رشته تحریر درآمده است.

ساختار

کتاب با مقدمه مقرر آغاز و مطالب در قالب سی درس، ارائه گردیده است.

در پایان هر درس، خلاصه‎ای از مطالب همان درس، ذکر گردیده است.

گزارش محتوا

در مقدمه، ضمن تبیین جایگاه معرفت توحیدی و اهمیت آن در منظومه اعتقادی به دلیل آثار و ثمرات آن، به انگیزه تألیف کتاب، اشاره شده است.

درس اول، مباحث مقدماتی را در خود جای داده و نویسنده ابتدا، مراد از «الوحدة» در بحث توحید را توضیح داده و سپس به بیان فرق میان وحدت عددی و وحدت حقیقی پرداخته و توحید واحدی و توحید احدی، اقسام توحید ذاتی در قرآن و رابطه میان توحید ذاتی و صفاتی و افعالی را تبیین نموده است.

در درس دوم، با استفاده از استدلال‎های قرآنی و روایی، به بحث پیرامون توحید واحدی پرداخته شده و به سه نتیجه زیر، رسیده شده است: عدم تناهی باری تعالی، اثبات ازلیت و ابدیت او و نفی تثلیث.

درس سوم، به توحید احدی اختصاص یافته است. نویسنده در این درس، به اقامه دو دلیل زیر، پرداخته و هریک را مفصلا، توضیح داده است:

الف)- برهان عقلی بر توحید احدی: بدین منظور، سه برهان بر عدم ترکب واجب از وجود و ماهیت، نفی اجزای فعلی از واجب و نفی ترکیب از وجود و عدم.

ب)- برهان نقلی بر عدم ترکب واجب: شامل برهان قرآنی و روایی.

در درس چهارم، در ضمن دو مسئله زیر، به بحث از صفات واجب و توحید صفاتی پرداخته شده است:

در مسئله اول، اقسام صفات الهی که عبارتند از ثبوتیه و سلبیه و ذاتیه و فعلیه تشریح شده و صفات ثبوتیه نیز به حقیقه و اضافیه، تقسیم شده و وجه تسمیه ثبوتیه اضافیه، توضیح داده شده است.

در مسئله دوم، به بررسی معنای اتصاف واجب به صفات پرداخته شده و در این زمینه، شش قول، مطرح گردیده است که عبارتند از:

1. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و مانند ذات، قدیم هستند.
2. صفات ذاتیه، زائد بر ذات بوده و حادث هستند.
3. ذات متعالیه، مانند متلبس به صفات عمل می‎کند.
4. صفات ذاتیه، همان سلب نقیض آنها از ذات متعال است.
5. صفات ذاتیه، از لحاظ مفهومی و مصداقی، واحد بوده و عین ذاتند.
6. عینیت صفات ذاتی با ذات الهی.

درس پنجم، دربردارنده دو مسئله پیرامون استدلال بر عینیت صفات با ذات و نیز توحید صفاتی بوده و در درس ششم، نگاهی اجمالی به نظریات شناخت صفات، افکنده شده است.

در درس هفتم، از زائد و اضافی بودن صفات فعلیه، سخن به میان آمده و در درس هشتم، ابتدا حقیقت و ماهیت حیات تبیین گردیده و به این نکته اشاره شده است که حیات، ملازم علم و قدرت بوده، ولی عین آنها نیست و سپس، ادله حیات برای واجب تعالی، بررسی گردیده و در درس نهم تا سیزدهم، ضمن مقدمات شش‎گانه زیر، به مباحث مربوط به علم خداوند، پرداخته شده است:

1. انقسام وجود به خارجی و ذهنی؛
2. تعریف علم؛
3. از سنخ وجود بودن علم؛
4. انقسام معلوم به بالذات و بالعرض؛
5. انقسام علم به حصولی و حضوری؛
6. اتحاد عالم و معلوم.

درس چهاردهم تا بیست‎ویکم، به‎ترتیب، پیرامون موضوعات زیر می‎باشد:

1. بداء در قرآن و سنت؛
2. قدرت؛
3. اراده؛
4. سمع و بصر؛
5. توحید افعالی و اقسام آن؛
6. جبر و اختیار و افعال اختیاری؛
7. قضا و قدر و جبر.

در درس بیست‎ودوم، به موضوع نظام احسن و وجود شرور در عالم هستی پرداخته شده و در دروس بعدی، به‎ترتیب، موضوعات زیر، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است: توحید ربوبی؛ اسماء الحسنی؛ مظهر اسم اعظم بودن پیامبر(ص) و ائمه(ع)؛ ارتباط توحید با امامت؛ صفات سلبیه و رؤیت خداوند.

وضعیت کتاب

فهرست مطالب و مصادر، در انتهای کتاب آمده و در پاورقی‎ها به ذکر منابع پرداخته شده است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.