طوسی، علی بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۰ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۵۴

طوسي، علي بن محمد

نام	طوسي، علي بن محمد
نام های دیگر	علاء الدين علي بن محمد الطوسي
نام پدر
متولد
محل تولد
رحلت	/ 877ق
اساتید
برخی آثار	‏الذخيره
کد مولف	AUTHORCODE18153AUTHORCODE

علاءالدین علی‎ بن محمد طوسی، معروف به مولانا علی عران، متکلم، فقیه، از مشاهیر علما و حکمای قرن نهم هجری، حنفی، اهل سمرقند، مؤلف الذخیره

پس از تکمیل علوم عقلیه و نقلیه در ایران به عثمانی رفت. کتاب «الذخيرة» از جمله آثار اوست. او را از شاگردان مولانا مـحمّد جـاجرمی دانسته‎اند^[۱]‏.

«علاءالدین»، پس از تکمیل‎ تـحصیلات‎ و تـبحّر در علوم عـقلی و نقلی در بلاد ایران، راهی عثمانی شد و در نزد دو تن از سلاطین عثمانی، سلطان‎ مراد خان (824-855ق) و سلطان محمد فاتح (855-886ق) مـورد اکرام‎ و احترام‎ فوق‎العاده‎ قرار گرفت و از جانب سلطان به سمت مدرسی مدرسه بـروسه و مـدرسه زیـرک برگزیده شد؛ ولی‎ سرانجام از سلطان محمد فاتح رنجیده‎خاطر گشت‎ و با‎ دلی آزرده، اسـلامبول ‎و کـشور ترک را به‎قصد ایران ترک گفت. از تمام مشاغل و علائق دنیوی‎ کناره گرفت و قدم در راه فـقر و تـصوف گـذاشت. او بنا به قولی در سال 860‎ یا‎ 877‎ق، در سمرقند و به روایت دیگر در‎ سال‎ 885‎ق، در تبریز یا در خراسان چشم از جهان فـروبست^[۲]‏.

بـه‎طور قـطع و یقین مولانا علاءالدین‎ علی‎ طوسی بعد از رنجش خاطر از سـلطان‎ عثمانی، از شهر اسلامبول عازم‎ ماوراء‎النهر شده و در شهر سمرقند که در‎ آن‎ زمان‎ پایتخت‎ ماوراءالنهر و شهری امن و آرام بـوده،‎ رحـل‎ اقـامت افکنده و از علائق دنیائی حتی درس و بحث نیز کناره گرفته و در سلک‎ یاران‎ و مـعتقدان خـواجه عبیدللّه احرار‎ که‎ در حوزه ماوراء‎النهر‎ حتی‎ خراسان نفوذ معنوی فوق‎العاده داشته‎ منسلک‎ گشته است^[۳]‏.

بـاایـنکه مولانا طوسی غالباً در مجالس صحبت خواجه‎ احرار‎ حاضر می‎شده، مع‎هذا کمتر سـخن مـی‎گفته‎ و بـیشتر خاموش بوده و این‎ خاموشی‎ گزیدن و دامن صحبت فراهم چیدن‎، نشانه‎ آن است که حق‎شکنی و کـافرماجرائی و بـی‎انصافی سـلطان عثمانی تا چه مایه در روح‎ حساس‎ و زودرنج‎ این دانشمند آواره اثر بد‎ و ناگوار‎ گذاشته‎ و درعـین‎حال خـواجه احرار‎ و دیگر‎ بزرگان به کمال فضل‎ و دانش‎ اعتراف داشته‎اند و همواره لوازم احترام و بزرگداشت‎ او را به‎جا مـی‎آوردند^[۴]‏.

علاءالدین علی بن محمد طوسی، با یکی دیگر از مشاهیر علمای ریاضی و حـکمت و کـلام در قرن نهم، معاصر و به‎طور شگفت‎انگیزی در نام و لقب و نام پدر با یکدیگر مشترک است.‎ از‎ قضای‎ اتفاق هر دو تن نیز مدتی از عمر خـود را در دربـار عثمانی گذرانده‎اند. این شخصیت هـمان‎‎ ‎‎عـلاءالدین علی بن محمد سمرقندی معروف به ملا علی قوشچی است و همان است‎ که‎ در‎ کتاب جامی از وی نام برده شده تاایـنکه در سـال 879 در همان شهر‎ درگذشت^[۵]‏. ‎

وفات

حقیقت این است که صاحبان تاریخ و تذکره از پایان زندگانی وی اطلاع درستی نـدارند، اما قرائنی از کتاب رشحات عين الحياة کاشفی سبزواری (متوفی 939ق) - که کتابی است در شرح احوال و اقوال مشایخ طریقه نقشبندیه تا پایان قرن نهم هجری^[۶] - ‎ثابت‎ می‎کند که علاءالدین اواخر عمر خـود‎ را در شهر سمرقند گذرانده و در همان شهر نیز از دنیا رفته و تاریخ فوتش نیز به حدس نزدیک‎ به‎ یقین‎ میان سنوات 877 تا 885ق است و سال 860ق، نـمی‎تواند درسـت بـاشد؛ زیرا خواجه‎ عبیداللّه احرار تا سال 860ق و حتی چند سال بعد نیز هـنوز بـه مقام و مرتبه آن‎چنان عالی‎ نرسیده‎ بود. وی به دستور‎ خـواجه‎ احـرار در محوطه ملایان‎ که کوی مخصوص مقبره و آرامگاه علما و مشایخ‎ بزرگ بوده، به خاک سپرده شده و جای‎‎ قبرش‎ معلوم‎ و معین‎ است^[۷]‏.

آثار

وی کتابی با نام «الذخيرة» در مقابل تهافت الفلاسفة امام غزالی و بر حاشیه مـطالع‎ و شـمسیّه‎ حاشیه نوشته است.

پانویس

↑ ر.ک: نوشاهی، سید عارف، ص‎95
↑ ر.ک: معینیان، علی‎اصغر، ص‎998-997
↑ ر.ک: همان، ص‎999-998
↑ ر.ک: همان، ص999
↑ ر.ک: همان، ص997
↑ ر.ک: کاسمی، نصرةالله، ص‎417
↑ ر.ک: معینیان، علی‎اصغر، ص999-998

منابع مقاله

معینیان، علی‎اصغر، «تذکر چند اشتباه تاریخی: در کتاب جامی تألیف استاد علی‎اصغر حکمت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، گوهر، بهمن و اسفند 1354، شماره 35 و 36، صفحه 995 تا 999، به آدرس اینترنتی:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/445534
نوشاهی، سید عارف، مرآت الأدوار و مرقات الأخبار (فصلی در شرح حال بزرگان خراسان و ماوراءالنهر و فارس در قرن‎های نهم و دهم)، پایگاه مجلات تخصصی نور، معارف، آذر - ‎اسفند 1375، شماره 39، صفحه 91 تا 113)، به آدرس اینترنتی:
http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/39927
کاسمی، نصرةالله، «دیباچه بر کتاب رشحات عين الحياة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، گوهر، شهریور 1357، شماره 66، صفحه 417 تا 423، به آدرس اینترنتی:

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/447800

[1] ر.ک: نوشاهی، سید عارف، ص‎95

[2] ر.ک: معینیان، علی‎اصغر، ص‎998-997

[3] ر.ک: همان، ص‎999-998

[4] ر.ک: همان، ص999

[5] ر.ک: همان، ص997

[6] ر.ک: کاسمی، نصرةالله، ص‎417

[7] ر.ک: معینیان، علی‎اصغر، ص999-998

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
-<div class='wikiInfo'>
+<div class="wikiInfo">
 [[پرونده:NUR18153.jpg|بندانگشتی|طوسي، علي بن محمد]]
 {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ |
 |-
-! نام!! data-type='authorName'|طوسي، علي بن محمد
+! نام!! data-type="authorName" |طوسي، علي بن محمد
 |-
 |نام های دیگر
-|data-type='authorOtherNames'|علاء الدين علي بن محمد الطوسي
+| data-type="authorOtherNames" |علاء الدين علي بن محمد الطوسي
 |-
 |نام پدر
-|data-type='authorfatherName'|
+| data-type="authorfatherName" |
 |-
 |متولد
-|data-type='authorbirthDate'|
+| data-type="authorbirthDate" |
 |-
 |محل تولد
-|data-type='authorBirthPlace'|
+| data-type="authorBirthPlace" |
 |-
 |رحلت
-|data-type='authorDeathDate'| / 877ق
+| data-type="authorDeathDate" | / 877ق
 |-
 |اساتید
-|data-type='authorTeachers'|
+| data-type="authorTeachers" |
 |-
 |برخی آثار
-|data-type='authorWritings'|‏الذخيره
+| data-type="authorWritings" |‏الذخيره
+|- class="articleCode"
-|-class='articleCode'
 |کد مولف
-|data-type='authorCode'|AUTHORCODE18153AUTHORCODE
+| data-type="authorCode" |AUTHORCODE18153AUTHORCODE
 |}
 </div>
-'''علاءالدین علی‎ بن محمد طوسی'''، معروف به مولانا علی عران، از مشاهیر علما و حکمای قرن نهم هجری بود. پس از تکمیل علوم عقلیه و نقلیه در ایران به عثمانی رفت. کتاب «الذخيرة» از جمله آثار اوست. او را از شاگردان مولانا مـحمّد جـاجرمی دانسته‎اند<ref>ر.ک: نوشاهی، سید عارف، ص‎95</ref>‏.
+'''علاءالدین علی‎ بن محمد طوسی'''، معروف به مولانا علی عران، متکلم، فقیه، از مشاهیر علما و حکمای قرن نهم هجری، حنفی، اهل سمرقند، مؤلف الذخیره
+پس از تکمیل علوم عقلیه و نقلیه در ایران به عثمانی رفت. کتاب «الذخيرة» از جمله آثار اوست. او را از شاگردان مولانا مـحمّد جـاجرمی دانسته‎اند<ref>ر.ک: نوشاهی، سید عارف، ص‎95</ref>‏.
 «علاءالدین»، پس از تکمیل‎ تـحصیلات‎ و تـبحّر در علوم عـقلی و نقلی در بلاد ایران، راهی عثمانی شد و در نزد دو تن از سلاطین عثمانی، سلطان‎ مراد خان (824-855ق) و سلطان محمد فاتح (855-886ق) مـورد اکرام‎ و احترام‎ فوق‎العاده‎ قرار گرفت و از جانب سلطان به سمت مدرسی مدرسه بـروسه و مـدرسه زیـرک برگزیده شد؛ ولی‎ سرانجام از سلطان محمد فاتح رنجیده‎خاطر گشت‎ و با‎ دلی آزرده، اسـلامبول ‎و کـشور ترک را به‎قصد ایران ترک گفت. از تمام مشاغل و علائق دنیوی‎ کناره گرفت و قدم در راه فـقر و تـصوف گـذاشت. او بنا به قولی در سال 860‎ یا‎ 877‎ق، در سمرقند و به روایت دیگر در‎ سال‎ 885‎ق، در تبریز یا در خراسان چشم از جهان فـروبست<ref>ر.ک: معینیان، علی‎اصغر، ص‎998-997</ref>‏.
@@ خط ۵۱: / خط ۵۲: @@
 ==پانویس ==
-<references/>
+<references />
 ==منابع مقاله==
@@ خط ۶۰: / خط ۶۱: @@
 # کاسمی، نصرةالله، «دیباچه بر کتاب رشحات عين الحياة»، پایگاه مجلات تخصصی نور، گوهر، شهریور 1357، شماره 66، صفحه 417 تا 423، به آدرس اینترنتی:
 http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/447800
 [[رده:زندگی‌نامه]]
 [[رده:قربانی-باقی زاده]]
 [[رده:سال97-1تیر الی31]]