عرفان مثنوی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'مىخ' به 'می‌خ') |
جز (جایگزینی متن - 'گلچینشد' به 'گلچین شد') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''عرفان مثنوی'''، اثر ملا محسن فیض کاشانی (متوفی 1091ق) است که به کوشش و تصحیح مهدی انصاری، به چاپ رسیده است. | '''عرفان مثنوی'''، اثر ملا محسن فیض کاشانی (متوفی 1091ق) است که به کوشش و تصحیح مهدی انصاری، به چاپ رسیده است. | ||
یکى از آثار جاودان و | یکى از آثار جاودان و گلچین شده فیض کاشانى که وى آن را پنج کتاب منتخب از کتابهاى دانشمندان و عارفان و شعرا می‌خواند، همین اثر ارزنده و عرفانى و انتخاب باسلیقه و ذوق و هنر خاص وى در مثنوى مولوى است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص42-43</ref>. | ||
فیض ازآنجاکه خود شخصیتى علمى، دینى، فلسفى و عرفانى است و از شاگردان بنام ملاصدراى شیرازى می‌باشد و دریایى از ذوق سرشار و هنر در کتابت و شعر نغز و غزلیات و فهم و بینش عمیق است، نمیتواند آنچنانکه جاهلان از کنار عالمان مىگذرند و فقط از علم، ساختمان مدارس و دانشگاهها را می‌بینند، از عرفان عمیق و تفسیر آیات قرآن عاشق سوختهدل و راهیافته و دریاى مواج اسرارآمیز مثنوى شنا نکرده و ناشناخته بگذرد. این، شیوه رفتار دانشپژوهان فرهیخته نیست. فیض کاشانى براى تعالى بینش و کمال درک علمى خود به دیگران که چه مىاندیشند و چه خواهند گفت توجهى ندارد. او مىخواهد هرچه بیشتر بداند و بخواند و آگاهى یابد و راه به کمال و حقیقت ببرد؛ ازاینرو با دقت کامل شش دفتر مثنوى مولوى را غور و بررسى مىکند و بهیقین بارها آن را مطالعه کرده، براى استفاده بیشتر دیگران به ذوق و سلیقه خود آن را گلچین مىکند<ref>همان، ص43</ref>. | فیض ازآنجاکه خود شخصیتى علمى، دینى، فلسفى و عرفانى است و از شاگردان بنام ملاصدراى شیرازى می‌باشد و دریایى از ذوق سرشار و هنر در کتابت و شعر نغز و غزلیات و فهم و بینش عمیق است، نمیتواند آنچنانکه جاهلان از کنار عالمان مىگذرند و فقط از علم، ساختمان مدارس و دانشگاهها را می‌بینند، از عرفان عمیق و تفسیر آیات قرآن عاشق سوختهدل و راهیافته و دریاى مواج اسرارآمیز مثنوى شنا نکرده و ناشناخته بگذرد. این، شیوه رفتار دانشپژوهان فرهیخته نیست. فیض کاشانى براى تعالى بینش و کمال درک علمى خود به دیگران که چه مىاندیشند و چه خواهند گفت توجهى ندارد. او مىخواهد هرچه بیشتر بداند و بخواند و آگاهى یابد و راه به کمال و حقیقت ببرد؛ ازاینرو با دقت کامل شش دفتر مثنوى مولوى را غور و بررسى مىکند و بهیقین بارها آن را مطالعه کرده، براى استفاده بیشتر دیگران به ذوق و سلیقه خود آن را گلچین مىکند<ref>همان، ص43</ref>. | ||
نسخهٔ ۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۸، ساعت ۱۱:۴۳
| عرفان مثنوی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | مولوی، جلال‌الدین محمد (شاعر)
انصاری قمی، مهدی (مصحح) فیض کاشانی، محمد بن شاه‌مرتضی (تلخيص) |
| عنوان‌های دیگر | مثنوي. برگزيده |
| ناشر | امير کبير |
| مکان نشر | ايران - تهران |
| سال نشر | مجلد1: 1379ش, |
| شابک | 964-00-0662-9 |
| موضوع | شعر فارسي - قرن 7ق. |
| زبان | فارسي |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR 5299 /آ12 |
عرفان مثنوی، اثر ملا محسن فیض کاشانی (متوفی 1091ق) است که به کوشش و تصحیح مهدی انصاری، به چاپ رسیده است.
یکى از آثار جاودان و گلچین شده فیض کاشانى که وى آن را پنج کتاب منتخب از کتابهاى دانشمندان و عارفان و شعرا می‌خواند، همین اثر ارزنده و عرفانى و انتخاب باسلیقه و ذوق و هنر خاص وى در مثنوى مولوى است[۱].
فیض ازآنجاکه خود شخصیتى علمى، دینى، فلسفى و عرفانى است و از شاگردان بنام ملاصدراى شیرازى می‌باشد و دریایى از ذوق سرشار و هنر در کتابت و شعر نغز و غزلیات و فهم و بینش عمیق است، نمیتواند آنچنانکه جاهلان از کنار عالمان مىگذرند و فقط از علم، ساختمان مدارس و دانشگاهها را می‌بینند، از عرفان عمیق و تفسیر آیات قرآن عاشق سوختهدل و راهیافته و دریاى مواج اسرارآمیز مثنوى شنا نکرده و ناشناخته بگذرد. این، شیوه رفتار دانشپژوهان فرهیخته نیست. فیض کاشانى براى تعالى بینش و کمال درک علمى خود به دیگران که چه مىاندیشند و چه خواهند گفت توجهى ندارد. او مىخواهد هرچه بیشتر بداند و بخواند و آگاهى یابد و راه به کمال و حقیقت ببرد؛ ازاینرو با دقت کامل شش دفتر مثنوى مولوى را غور و بررسى مىکند و بهیقین بارها آن را مطالعه کرده، براى استفاده بیشتر دیگران به ذوق و سلیقه خود آن را گلچین مىکند[۲].
فیض هرچند این نوع برداشت و انتخاب از مثنوى را از استاد فیلسوف خود ملاصدرا که او نیز منتخب مثنوى دارد فراگرفته است، اما او به حقیقت عشق و شور و حال و هواى مولوى دست می‌یابد که به گلچین کتاب او اقدام مىکند. وى معتقد است این عرفان و شور از عشق به ولاى اهلبیت عصمت و طهارت(ع) مایه مىگیرد. اثر نور و حقیقت آیات قرآن و کلام رسولالله(ص) است که در شعر مولوى جان دمیده و چراغ سالکان گردیده است. فیض بهخوبى میداند، مولوى و امثال او همچون خود فیض چوب و چماق تکفیر و تهمت زمانه و اندیشه و مذهب و سیاست و حکومت، مردم دوران خود و گاهى بدنامى طول تاریخ را باید بپذیرد تا ضمن گفتن شتات، حقیقت را بیان کند[۳].
به نظر می‌آید فیض در این گلچین از کتاب مثنوى براى استفاده دیگران به نوعى تهذیب و انتخاب لب لباب با موضوعات و عناوین از پیش تعیینشده که بسیارى از آنها در مثنوى نیز دیده نمیشود، اقدام کرده است. بدین ترتیب که بسیارى از موارد متشتت و متفرق را بهتناسب تحت یک عنوان جمع و برخى دیگر را با تناسبى مختلف ارائه میدهد[۴].
در شناخت اثر پرارزش فیض همین بس که این گلچین کمتر شباهتى به منتخبنویسان از مثنوى دارد؛ زیرا گویا نویسنده، اشعار مثنوى را از نظم و ترتیب گذشته خود برهم ریخته و به ذوق و سلیقه و هنر خود با شعر مولوى دیوانى جدید از عرفان مثنوى ترتیب داده است[۵].
حتى به نظر مىرسد آنجا که شعر و وزن و قافیه را ثقیل و یا محدود به قصه و موردى خاص می‌بیند با سبک شاعر از نقاط دیگر مثنوى به اصلاح و یا تکمیل آن مىپردازد. البته فیض کاشانى در دیگر موارد تلخیص و منتخبنویسى نیز چنین شیوهاى را عالمانه و ماهرانه بهکار گرفته است[۶].
تاریخ تألیف این منتخب چنانکه در مقدمه کتاب آمده، «شد از آن تاریخ تألیفش غلب»، 1032ق، می‌باشد و فیض در 26 سالگى اقدام به این انتخاب نموده است[۷].
فهرست مطالب، در ابتدای کتاب آمده و در پاورقیها، علاوه بر توضیح برخی واژگان متن و ذکر نام سوره و شماره آیات مذکور در متن[۸]، به اختلاف نسخ اشاره شده است[۹].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.