السراج الوهاج فيما يتعلق بالتشخيص و العلاج

السراج الوهاج فیما یتعلق بالتشخیص و العلاج

نام کتاب	السراج الوهاج فیما یتعلق بالتشخیص و العلاج
نام های دیگر کتاب
پدیدآورندگان	شافعی، محمد بیک (نويسنده)
زبان	عربی
کد کنگره	‏‎‏R‎‏ ‎‏128‎‏/‎‏3‎‏ ‎‏/‎‏ش‎‏2‎‏س‎‏4*
موضوع	پزشکی سنتی
ناشر	[بی نا]
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر
کد اتوماسیون	AUTOMATIONCODE15836AUTOMATIONCODE

معرفى اجمالى:

«السراج الوهّاج فى ما يتعلق بالتشخيص و العلاج» تاليف محمد بيگ شافعى، از جمله آثار طبى است كه دوره‌اى نسبتاً كامل از مباحث طبى را در برگرفته است. البته بيشتر مباحث اين اثر پيرامون معالجات و تشخيص بيمارى‌ها است، ولى با توجه به ارتباط مباحث درمان با مباحث تشريح، مؤلف مباحث تشريح را هم به تفصيل بيان نموده است.

در كتاب به انگيزه نگارش و سال تاليف آن اشاره نشده است.

ساختار:

كتاب در دو جزء به رشته تحرير درآمده است: جزء اول در چهار مقاله به مباحث مقدماتى، تشريح اعضاء و علاج بعضى از امراض اختصاص دارد. مقاله اول در علم طب، تعريف آن و تاريخچه‌اى از پيدايش اين علم است. مقاله دوم در تشريح و مقاله سوم پيرامون مباحث عمومى طب، اسباب عمومى بيمارى‌ها، اعراض عمومى بيمارى و معالجه عمومى آنها است. مقاله چهارم نيز به امراض عمومى اختصاص دارد.

جزء دوم در علامات امراض و عوارض و نتايج بيمارى‌ها است. مؤلف در ابتداى اين جزء مقدمه‌اى تحت عنوان وسائطى كه در مشاهده بيمارى‌ها به كار گرفته مى‌شود تحرير مى‌كند و نكاتى را متذكر مى‌شود كه در شناخت و مشاهده بيمارى‌ها سودمند است. پس از اين مقدمه نيز مباحث بيمارى‌ها به ترتيب اعضاء تحرير شده است.

مؤلف ابتدا بيمارى خاصى را عنوان مى‌كند، آنگاه اسباب آن و سپس معالجه آن را متذكر مى‌شود. در بعضى از بيمارى‌ها گاه مؤلف علاوه بر بيان اسباب و معالجه آن، مدت بيمارى، آثار و تغييرات بيمارى را نيز بيان مى‌كند.

گزارش محتوا:

كتاب از جمله آخرين نگاشته‌هاى طب سنتى است كه تا حدى از طب نوين نيز تأثير پذيرفته است. (رك السراج الوهاج، ص296) از اين‌رو بايد اين اثر را حلقه اتصال طب سنتى و طب جديد دانست.

البته يك نكته را بايد متذكر شويم و آن اين‌كه اين اثر در دورانى نگاشته شده كه شاهد عظمت طب سنتى نيستيم. از سوى ديگر طب جديد شيميايى در مراحل ابتدايى است از اين‌رو نه در اين اثر با نوآورى‌ها و مباحث عميق طب سنتى روبه‌روايم و نه با مباحث مهمى كه از ابداعات طب جديد است.

ويژگى اين اثر در شيوه تحرير اين مباحث است. مؤلف بخش مهمى را به اسباب و علائم اختصاص مى‌دهد كه از مهم‌ترين مباحث در معالجات بيمارى‌ها است. از سوى ديگر او تأثيرات بيمارى به اعضاى بدن، دوره نقاهت و پيشرفت بيمارى نيز پرداخته است كه شايد در كمتر كتابى به آن توجه شده است.

مباحث تشريح اين كتاب نيز جالب و قابل توجه است. از سويى مؤلف خود پزشك معالج است و در امور بالينى صاحب تجربه، از اين‌رو توجه به تجربيات او سودمند است.

همچنين مطالعه اين اثر براى آشنايى با تاريخ پزشكى آن روزگار مفيد است.

وضعيت كتاب:

كتاب چاپ سنگى است. فهرست مطالب اجزاى كتاب به تفكيك در ابتداى اثر آمده است.

منابع مقاله:

متن كتاب