حاکمان شیعی در بستر تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - 'سرگذشت نامه' به 'سرگذشت‌نامه') |
جز (جایگزینی متن - ' ص ' به ' ص') |
||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
در سخن پژوهشكده مى‌خوانيم: «رشته‌نوشته‌هاى پيش روى، مجموع چند اثر مستقل است كه موضوع آنها گزارش واقعيت‌هاى تاريخى حكومت زمامداران شيعه بوده است كه اكنون در مجموعه‌اى منسجم و با عنوان «حاكمان شيعه» ارائه مى‌گردد»<ref>سخن پژوهشكده، | در سخن پژوهشكده مى‌خوانيم: «رشته‌نوشته‌هاى پيش روى، مجموع چند اثر مستقل است كه موضوع آنها گزارش واقعيت‌هاى تاريخى حكومت زمامداران شيعه بوده است كه اكنون در مجموعه‌اى منسجم و با عنوان «حاكمان شيعه» ارائه مى‌گردد»<ref>سخن پژوهشكده، ص11</ref> | ||
خلاصه مطالب فصول كتاب بدين ترتيب است: | خلاصه مطالب فصول كتاب بدين ترتيب است: | ||
#بخش اول با عنوان مختار ثقفى (رايت اميد)، نوشته [[مدنی بجستانی، محمود|سيد محمود مدنى بجستانى]] مقاله‌اى است كه به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها پيرامون مختار ثقفى پاسخ گفته است. نويسنده در ابتداى مقاله با اشاره به تبليغات منفى امويان و زبيريان و جعل روايت‌هاى تاريخى و احاديث ساختگى مى‌نويسد: «ما در اين نوشته به پاسخگويى به اين اتهام‌ها و بررسى اين روايت‌هاى تاريخى و احاديث جعلى نيستيم؛ زيرا اين كارى است كه مجالى گسترده‌تر از اين مى‌طلبد، ولى اكنون به‌صورت گذرا به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها اشاره مى‌كنيم»<ref>همان، 15</ref>نويسنده سپس در ضمن چهار فصل به بررسى حيات مختار از تولد تا شهادت پرداخته است. | #بخش اول با عنوان مختار ثقفى (رايت اميد)، نوشته [[مدنی بجستانی، محمود|سيد محمود مدنى بجستانى]] مقاله‌اى است كه به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها پيرامون مختار ثقفى پاسخ گفته است. نويسنده در ابتداى مقاله با اشاره به تبليغات منفى امويان و زبيريان و جعل روايت‌هاى تاريخى و احاديث ساختگى مى‌نويسد: «ما در اين نوشته به پاسخگويى به اين اتهام‌ها و بررسى اين روايت‌هاى تاريخى و احاديث جعلى نيستيم؛ زيرا اين كارى است كه مجالى گسترده‌تر از اين مى‌طلبد، ولى اكنون به‌صورت گذرا به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها اشاره مى‌كنيم»<ref>همان، 15</ref>نويسنده سپس در ضمن چهار فصل به بررسى حيات مختار از تولد تا شهادت پرداخته است. | ||
#دومين بخش كتاب با عنوان علويان طبرستان (پرچمداران امر به معروف) به قلم بهاءالدين قهرمانى‌نژاد شائق، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است. ابتدا ريشه لغوى واژه طبرستان بررسى شده است. پس از آن حكومت علويان از ظهور تا افول مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده در انتهاى اين بخش چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه «حكومت علويان طبرستان اولين دولت شيعى بود كه دولتى بر مبناى اصول ارزشى را تجربه كرد. ظهور و افول اين دولت با تلخى‌ها و شيرينى‌هاى فراوانى مواجه بود كه با توجه به وضعيت خاص آن زمان، مشكلات بزرگ، موانع اصلى در راه تشكيل حكومت مستقل از خلفاى عباسى، در مجموع كار بزرگى محسوب مى‌شود<ref>همان، | #دومين بخش كتاب با عنوان علويان طبرستان (پرچمداران امر به معروف) به قلم بهاءالدين قهرمانى‌نژاد شائق، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است. ابتدا ريشه لغوى واژه طبرستان بررسى شده است. پس از آن حكومت علويان از ظهور تا افول مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده در انتهاى اين بخش چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه «حكومت علويان طبرستان اولين دولت شيعى بود كه دولتى بر مبناى اصول ارزشى را تجربه كرد. ظهور و افول اين دولت با تلخى‌ها و شيرينى‌هاى فراوانى مواجه بود كه با توجه به وضعيت خاص آن زمان، مشكلات بزرگ، موانع اصلى در راه تشكيل حكومت مستقل از خلفاى عباسى، در مجموع كار بزرگى محسوب مى‌شود<ref>همان، ص237</ref> | ||
#بخش سوم كتاب با عنوان حمدانيان (اولين مدافعان قدس) توسط خليل صنعتگر نگارش شده است. حمدانيان به سرزمينى در حد نصف سوريه امروزى كه در حد فاصل جهان اسلام و روم شرقى واقع شده است، حكومت داشتند<ref>همان، | #بخش سوم كتاب با عنوان حمدانيان (اولين مدافعان قدس) توسط خليل صنعتگر نگارش شده است. حمدانيان به سرزمينى در حد نصف سوريه امروزى كه در حد فاصل جهان اسلام و روم شرقى واقع شده است، حكومت داشتند<ref>همان، ص335</ref>اين بخش از كتاب با بررسى پيشينه تاريخ حمدانيان و جغرافياى سياسى و حكومتى حمدانيان آغاز و به انقراض دولت حمدانيان ختم شده است. در آخر نيز مطالب بخش در شش شماره خلاصه شده است<ref>همان، ص351 - 355</ref> | ||
#سيف‌الله نحوى، نويسنده بخش چهارم با موضوع آل‌بويه (حاميان فرهنگى تشيع) است. نويسنده ابتدا حكومت آل‌بويه را از ظهور تا فرمانروايى مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به خدمات فرهنگى آل‌بويه به شيعيان و مكتب تشيع اختصاص يافته كه در دو محور كتاب و كتابخانه و مراسم و شعائر شيعيان مطالعه شده است. در خاتمه اين بخش نيز عوامل ظهور و سقوط آل‌بويه ذكر شده است<ref>همان، | #سيف‌الله نحوى، نويسنده بخش چهارم با موضوع آل‌بويه (حاميان فرهنگى تشيع) است. نويسنده ابتدا حكومت آل‌بويه را از ظهور تا فرمانروايى مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به خدمات فرهنگى آل‌بويه به شيعيان و مكتب تشيع اختصاص يافته كه در دو محور كتاب و كتابخانه و مراسم و شعائر شيعيان مطالعه شده است. در خاتمه اين بخش نيز عوامل ظهور و سقوط آل‌بويه ذكر شده است<ref>همان، ص359 - 456</ref> | ||
#«سربه‌داران» موضوعى است كه حسن ابراهيم‌زاده در بخش پنجم به آن پرداخته است. در مقدمه اين بخش مى‌خوانيم: «بى‌شك نهضت و دولت سربه‌داران با همه كاستى‌ها و نقاط ضعف، دولتى برآمده از رهبرى دينى و استوار بر آموزه‌هاى دينى بوده و آن را مى‌توان در زمره نهضت‌هاى صاحب ايدئولوژى بشمار آورد و از آن به‌عنوان سندى پرافتخار از ستم‌ستيزى تشيع و كارآمدى دين در اداره حكومت ياد كرد»<ref>همان، | #«سربه‌داران» موضوعى است كه حسن ابراهيم‌زاده در بخش پنجم به آن پرداخته است. در مقدمه اين بخش مى‌خوانيم: «بى‌شك نهضت و دولت سربه‌داران با همه كاستى‌ها و نقاط ضعف، دولتى برآمده از رهبرى دينى و استوار بر آموزه‌هاى دينى بوده و آن را مى‌توان در زمره نهضت‌هاى صاحب ايدئولوژى بشمار آورد و از آن به‌عنوان سندى پرافتخار از ستم‌ستيزى تشيع و كارآمدى دين در اداره حكومت ياد كرد»<ref>همان، ص659</ref>نويسنده در اين بخش در ضمن هفت فصل، نگاهى داشته است به بستر زمانى و مكانى و نيز زمينه‌هاى فرهنگى، سياسى و... در شكل‌گيرى نهضت سربه‌داران، شاخصه‌ها، علل و عوامل سقوط و تأثيرگذارى اين نهضت بر خيزش‌هاى منطقه‌اى در اين عصر<ref>همان</ref> | ||
#صفويان (نماد اقتدار دينى)، عنوانى است كه محمدباقر پورامينى براى مقاله خويش برگزيده است. «صفويان» واژه‌اى است كه به پيروان شيخ صفى‌الدين اردبيلى اطلاق مى‌شده است، لذا نويسنده، شناخت شيخ صفى و خاندان او را مدخلى بر آشنايى با صفويان و چگونگى زايش و گسترش آنان در بستر اجتماعى و فرهنگى خاص آن دوران قرار داده است<ref>همان، | #صفويان (نماد اقتدار دينى)، عنوانى است كه محمدباقر پورامينى براى مقاله خويش برگزيده است. «صفويان» واژه‌اى است كه به پيروان شيخ صفى‌الدين اردبيلى اطلاق مى‌شده است، لذا نويسنده، شناخت شيخ صفى و خاندان او را مدخلى بر آشنايى با صفويان و چگونگى زايش و گسترش آنان در بستر اجتماعى و فرهنگى خاص آن دوران قرار داده است<ref>همان، ص623</ref>سپس فعاليت‌هاى شاهان صفوى را مورد بررسى قرار داده است. در پايان نيز روايت غم‌بار فروپاشى را كه با تسليم شدن شاه سلطان حسين در برابر محمود افغان صورت گرفته، نقل كرده است<ref>همان، ص635 - 898</ref> | ||
#تيپوسلطان (سفير رهايى)، عنوان بخش هفتم كتاب به قلم سعيد عباس‌زاده است. در تاريخ شبه‌جزيره هند «تيپوسلطان» نامى پرافتخار و آشنا براى همه مردمان آن ديار است. هنديان هنگامى كه از مبارزات دوران پيش از استقلال سخن مى‌گويند، از اين مرد بزرگ به‌عنوان قهرمان جنگ‌وستيز با استعمار، به بزرگى ياد مى‌كنند و اكنون كه دو قرن از زندگى وى مى‌گذرد، همچنان يادش را زنده نگه داشته‌اند<ref>همان، | #تيپوسلطان (سفير رهايى)، عنوان بخش هفتم كتاب به قلم سعيد عباس‌زاده است. در تاريخ شبه‌جزيره هند «تيپوسلطان» نامى پرافتخار و آشنا براى همه مردمان آن ديار است. هنديان هنگامى كه از مبارزات دوران پيش از استقلال سخن مى‌گويند، از اين مرد بزرگ به‌عنوان قهرمان جنگ‌وستيز با استعمار، به بزرگى ياد مى‌كنند و اكنون كه دو قرن از زندگى وى مى‌گذرد، همچنان يادش را زنده نگه داشته‌اند<ref>همان، ص901</ref>نويسنده در فصل اول كتاب نگاهى گذرا به سرزمين پهناور هند و زادگاه تيپوسلطان داشته است. سپس پيشينه هند و تاريخ ورود اسلام به هند و تاريخ تشيع در هند را مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به عصر تيپوسلطان اختصاص يافته كه با شرح زندگانى وى آغاز شده و با ذكر جنبه‌هاى بارز زندگى تيپو به اتمام رسيده است<ref>همان، ص903 - 972</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
نسخهٔ ۱۴ مارس ۲۰۱۸، ساعت ۱۶:۱۷
| نام کتاب | حاکمان شيعي در بستر تاريخ |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | حاکمان شیعه |
| پدیدآورندگان | جمعی از نویسندگان پژوهشکده باقر العلوم علیه‌السلام (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | DS 35/63 /ح2 |
| موضوع | شاهان و فرمان روایان - سرگذشت‌نامه
شیعه - تاریخ کشورهای اسلامی - تاریخ کشورهای اسلامی - سرگذشت‌نامه |
| ناشر | سازمان تبليغات اسلامی، پژوهشکده باقر العلوم(ع) |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1389 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE32993AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
حاكمان شيعى در بستر تاريخ، كارى است از پژوهشكده باقرالعلوم كه توسط جمعى از نويسندگان به زبان فارسى نگارش شده است.
ساختار
كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و هفت بخش است كه هر بخش فصول متعددى را در بر دارد.
گزارش محتوا
در سخن پژوهشكده مى‌خوانيم: «رشته‌نوشته‌هاى پيش روى، مجموع چند اثر مستقل است كه موضوع آنها گزارش واقعيت‌هاى تاريخى حكومت زمامداران شيعه بوده است كه اكنون در مجموعه‌اى منسجم و با عنوان «حاكمان شيعه» ارائه مى‌گردد»[۱]
خلاصه مطالب فصول كتاب بدين ترتيب است:
- بخش اول با عنوان مختار ثقفى (رايت اميد)، نوشته سيد محمود مدنى بجستانى مقاله‌اى است كه به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها پيرامون مختار ثقفى پاسخ گفته است. نويسنده در ابتداى مقاله با اشاره به تبليغات منفى امويان و زبيريان و جعل روايت‌هاى تاريخى و احاديث ساختگى مى‌نويسد: «ما در اين نوشته به پاسخگويى به اين اتهام‌ها و بررسى اين روايت‌هاى تاريخى و احاديث جعلى نيستيم؛ زيرا اين كارى است كه مجالى گسترده‌تر از اين مى‌طلبد، ولى اكنون به‌صورت گذرا به برخى اتهام‌ها و اظهار نظرها اشاره مى‌كنيم»[۲]نويسنده سپس در ضمن چهار فصل به بررسى حيات مختار از تولد تا شهادت پرداخته است.
- دومين بخش كتاب با عنوان علويان طبرستان (پرچمداران امر به معروف) به قلم بهاءالدين قهرمانى‌نژاد شائق، مشتمل بر يك مقدمه و پنج فصل است. ابتدا ريشه لغوى واژه طبرستان بررسى شده است. پس از آن حكومت علويان از ظهور تا افول مورد بررسى قرار گرفته است. نويسنده در انتهاى اين بخش چنين نتيجه‌گيرى مى‌كند كه «حكومت علويان طبرستان اولين دولت شيعى بود كه دولتى بر مبناى اصول ارزشى را تجربه كرد. ظهور و افول اين دولت با تلخى‌ها و شيرينى‌هاى فراوانى مواجه بود كه با توجه به وضعيت خاص آن زمان، مشكلات بزرگ، موانع اصلى در راه تشكيل حكومت مستقل از خلفاى عباسى، در مجموع كار بزرگى محسوب مى‌شود[۳]
- بخش سوم كتاب با عنوان حمدانيان (اولين مدافعان قدس) توسط خليل صنعتگر نگارش شده است. حمدانيان به سرزمينى در حد نصف سوريه امروزى كه در حد فاصل جهان اسلام و روم شرقى واقع شده است، حكومت داشتند[۴]اين بخش از كتاب با بررسى پيشينه تاريخ حمدانيان و جغرافياى سياسى و حكومتى حمدانيان آغاز و به انقراض دولت حمدانيان ختم شده است. در آخر نيز مطالب بخش در شش شماره خلاصه شده است[۵]
- سيف‌الله نحوى، نويسنده بخش چهارم با موضوع آل‌بويه (حاميان فرهنگى تشيع) است. نويسنده ابتدا حكومت آل‌بويه را از ظهور تا فرمانروايى مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به خدمات فرهنگى آل‌بويه به شيعيان و مكتب تشيع اختصاص يافته كه در دو محور كتاب و كتابخانه و مراسم و شعائر شيعيان مطالعه شده است. در خاتمه اين بخش نيز عوامل ظهور و سقوط آل‌بويه ذكر شده است[۶]
- «سربه‌داران» موضوعى است كه حسن ابراهيم‌زاده در بخش پنجم به آن پرداخته است. در مقدمه اين بخش مى‌خوانيم: «بى‌شك نهضت و دولت سربه‌داران با همه كاستى‌ها و نقاط ضعف، دولتى برآمده از رهبرى دينى و استوار بر آموزه‌هاى دينى بوده و آن را مى‌توان در زمره نهضت‌هاى صاحب ايدئولوژى بشمار آورد و از آن به‌عنوان سندى پرافتخار از ستم‌ستيزى تشيع و كارآمدى دين در اداره حكومت ياد كرد»[۷]نويسنده در اين بخش در ضمن هفت فصل، نگاهى داشته است به بستر زمانى و مكانى و نيز زمينه‌هاى فرهنگى، سياسى و... در شكل‌گيرى نهضت سربه‌داران، شاخصه‌ها، علل و عوامل سقوط و تأثيرگذارى اين نهضت بر خيزش‌هاى منطقه‌اى در اين عصر[۸]
- صفويان (نماد اقتدار دينى)، عنوانى است كه محمدباقر پورامينى براى مقاله خويش برگزيده است. «صفويان» واژه‌اى است كه به پيروان شيخ صفى‌الدين اردبيلى اطلاق مى‌شده است، لذا نويسنده، شناخت شيخ صفى و خاندان او را مدخلى بر آشنايى با صفويان و چگونگى زايش و گسترش آنان در بستر اجتماعى و فرهنگى خاص آن دوران قرار داده است[۹]سپس فعاليت‌هاى شاهان صفوى را مورد بررسى قرار داده است. در پايان نيز روايت غم‌بار فروپاشى را كه با تسليم شدن شاه سلطان حسين در برابر محمود افغان صورت گرفته، نقل كرده است[۱۰]
- تيپوسلطان (سفير رهايى)، عنوان بخش هفتم كتاب به قلم سعيد عباس‌زاده است. در تاريخ شبه‌جزيره هند «تيپوسلطان» نامى پرافتخار و آشنا براى همه مردمان آن ديار است. هنديان هنگامى كه از مبارزات دوران پيش از استقلال سخن مى‌گويند، از اين مرد بزرگ به‌عنوان قهرمان جنگ‌وستيز با استعمار، به بزرگى ياد مى‌كنند و اكنون كه دو قرن از زندگى وى مى‌گذرد، همچنان يادش را زنده نگه داشته‌اند[۱۱]نويسنده در فصل اول كتاب نگاهى گذرا به سرزمين پهناور هند و زادگاه تيپوسلطان داشته است. سپس پيشينه هند و تاريخ ورود اسلام به هند و تاريخ تشيع در هند را مورد بررسى قرار داده است. آخرين فصل اين بخش به عصر تيپوسلطان اختصاص يافته كه با شرح زندگانى وى آغاز شده و با ذكر جنبه‌هاى بارز زندگى تيپو به اتمام رسيده است[۱۲]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتداى كتاب آمده است. در انتهاى اثر، كتاب‌نامه و در پانوشت صفحات آدرس مطالب، توضيحات برخى الفاظ و عبارات ذكر شده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.